Το πλοίο με το όνομα Laurana κατασκευάστηκε στα ναυπηγεία Cantieri Navali del Quarnaro στο τότε ιταλικό Fiume (σημερινή Rijeka της Κροατίας) μεταξύ των ετών 1938-1939. Αμέσως μετά τη ναυπήγησή του χρησιμοποιήθηκε για την εξυπηρέτηση ακτοπλοϊκών δρομολογίων στα λιμάνια της Αδριατικής.

Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το πλοίο συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις ως διασωστικό, καθώς ήταν ένα γρήγορο και ευέλικτο σκαρί που μπορούσε εύκολα να μεταβαίνει σε ναυάγια και να περισυλλέγει διασωθέντες και τραυματίες, προκειμένου να τους μεταφέρει στα πλωτά νοσοκομεία του ιταλικού ναυτικού. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο τέλος του πολέμου είχαν χαθεί τα υπόλοιπα έξι διασωστικά και πλωτά νοσοκομεία και μόνο το Laurana διασώθηκε, παρόλο που καταλήφθηκε από πλοία του βρετανικού στόλου κοντά στη Μάλτα. Για τα επόμενα χρόνια μέχρι το τέλος του 1949, χρησιμοποιήθηκε στην ακτοπλοϊκή σύνδεση Μάλτας-Συρακουσών.

Αγορά του Νεράιδα από τον Γιάννη Λάτση

Ο Γιάννης Λάτσης αγόρασε το Laurana τον Δεκέμβριο του 1949 από μαλτέζικη ακτοπλοϊκή εταιρεία και στις αρχές του επόμενου έτους σάλπαρε για πρώτη φορά στον Αργοσαρωνικό με το όνομα που είχε λάβει από τους Ιταλούς ιδιοκτήτες της δέκα περίπου χρόνια πριν. Βαπτίστηκε «Νεράιδα» από τον Νικόλαο Πλαστήρα, σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο λιμάνι της Ύδρας και μετά από ονομαστική ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε εν πλω.

Συνηθέστερο δρομολόγιο του πλοίου ήταν Πειραιάς – Αίγινα – Μέθανα – Πόρος – Ύδρα – Ερμιόνη – Σπέτσες, ενώ πολλές φορές έδενε στο Λεωνίδιο και τη Μονεμβασιά, αλλά και στο Ναύπλιο, τη Σαλαμίνα και την Επίδαυρο. Εκτός από τα τακτικά δρομολόγια, στο κατάστρωμα του Νεράιδα φιλοξενήθηκαν κοινωνικές εκδηλώσεις, νυχτερινές κρουαζιέρες και χοροεσπερίδες.

Στα 25 περίπου χρόνια των δρομολογίων του στον Αργοσαρωνικό είχε την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει, τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, σε πλήθος ελληνικών ταινιών αλλά και το 1957 στη χολιγουντιανή παραγωγή «Το Παιδί και το Δελφίνι» του Jean Negulesco, με πρωταγωνιστές τη Sophia Loren, τον Alan Ladd και τον Clifton Webb.

Το Νεράιδα παρέμεινε παροπλισμένο στην Ελευσίνα για πάνω από 30 χρόνια. Ο ιδιοκτήτης του, Γιάννης Λάτσης, δεν έστειλε ποτέ το σκαρί στα διαλυτήρια, καθώς είχε μια ιδιαίτερη συναισθηματική σύνδεση με αυτό. Το 2007, τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, η οικογένειά του αποφάσισε την ανακατασκευή και μετατροπή του πλοίου σε πλωτό μουσείο.

Τον Σεπτέμβριο του 2007, το πλοίο φορτώθηκε στο φορτηγό πλοίο βαρέων μεταφορών Maria, για να οδηγηθεί στο ναυπηγείο NCP στο Sibenik της Κροατίας, λίγες εκατοντάδες χιλιόμετρα νοτιότερα από την πόλη όπου γεννήθηκε, τη Rijeka (πρώην Fiume). Οι εργασίες διήρκεσαν περίπου 3 χρόνια. Τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό ανέλαβε το γραφείο Patterson Buxton Consultants του Λονδίνου, την κατασκευή των εσωτερικών χώρων η γερμανική εταιρεία Metrica Interior και τη μουσειολογική μελέτη η Καθηγήτρια Αλεξάνδρα Μπούνια.

Τον Απρίλιο του 2010, οι εργασίες ολοκληρώθηκαν και, μετά από τις απαραίτητες δοκιμές και ελέγχους, το Νεράιδα ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής του στα ελληνικά νερά.

Το Πλωτό Μουσείο Νεράιδα αποτελεί ένα ιδιαίτερο μουσειακό κέλυφος εντός του οποίου στεγάζονται δύο κεντρικές αφηγήσεις:

A. Η επιχειρηματική πορεία του ιδιοκτήτη του, Γιάννη Λάτση, από τη γέννησή του το 1910 έως και τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οπότε και αποσύρθηκε από τον κόσμο των επιχειρήσεων.

Β. Η ιστορία του πλοίου από τη ναυπήγησή του το 1939 έως την ολοκλήρωση της ανακατασκευής του το 2010.

Η αφήγηση ξετυλίγεται μέσα από πλήθος φωτογραφιών, επιχειρηματικών, προσωπικών και δημοσίων εγγράφων, αντικειμένων, ομοιωμάτων και οπτικοακουστικού υλικού και παρουσιάζεται με φόντο σημαντικά πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα του 20ού αιώνα. Τέλος, στην αίθουσα που παλαιότερα φιλοξενούσε την τραπεζαρία του πλοίου, δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να παρακολουθήσει δύο σύντομα βίντεο για την ιστορία του επιβατηγού Νεράιδα και για το χρονικό της ανακατασκευής του σε Πλωτό Μουσείο.

Η ιστορική πορεία του «Νεράιδα» και του Γιάννη Λάτση παρουσιάζονται στην έκδοση «Νεράιδα, Επιχειρηματική Ιστορία», Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, Αθήνα 2010.