Ο Ευάγγελος Μπιτσαξής είναι Δικηγόρος και μέλος του Δικηγορικού γραφείου epmb.gr. με ειδίκευση στο Ποινικό Δίκαιο και  σε Διεθνείς υποθέσεις, καθώς έχει εκπροσωπήσει πολλούς διάδικους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Γυρίστε τον χρόνο πίσω μερικούς μήνες. Ταξιδέψτε νοητικά στην παραμονή της φετινής πρωτοχρονιάς. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα.  Εκείνες τις στιγμές που γίνεται η αποτίμηση της χρονιάς που φεύγει και η στοχοθέτηση για την χρονιά που έρχεται. Είστε σε ένα πάρτυ με κόσμο πολύ. Γνωρίζετε έναν μελλοντολόγο. Γελάτε όταν σας λέει με τι ασχολείται. Είστε όμως ευγενικός και με θετική διάθεση να τον ακούσετε. Τον βλέπετε σκεπτικό και προβληματισμένο.  Σας λέει με πολύ σοβαρό ύφος,  ότι μετά από 6 μήνες η ανθρωπότητα όλη θα έχει αλλάξει, λόγω ενός νέου ιού, που θα ξεκινήσει από την Κίνα. Ο ιός αυτός  θα  θερίσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, θα μας κλείσει κανένα δίμηνο σπίτι μας, και αφού κλονίσει συθέμελα την παγκόσμια οικονομία, θα δημιουργήσει μια νέα κανονικότητα που θα αρχίσουμε να βιώνουμε στις αρχές του Ιουνίου. Δεν απαντάτε, αλλά με το πέρασμα του σερβιτόρου, παίρνετε ένα ακόμα κρασί και τον αποφεύγετε ευγενικά βρίσκοντας έναν παλιό σας συμμαθητή, στον οποίο περιγράφετε αυτό που μόλις ακούσατε.

Έξι μήνες μετά, ενθυμούμενοι την συζήτηση αυτή, παίρνετε πανικόβλητος την φίλη που σας είχε καλέσει τότε, ρωτώντας την πού μπορείτε να βρείτε τον μελλοντολόγο. Σας λέει ότι δυστυχώς ο μελλοντολόγος, λίγο πριν τον Μάρτιο εισήλθε σε ψυχιατρική κλινική, διαγνωσμένος με βαριά σχιζοφρένεια και ότι είναι άγνωστο το αν και πότε θα πάρει εξιτήριο.

Σας ακούστηκε τραβηγμένη η ιστορία αυτή; Σίγουρα ναι. Περιέργως όμως δεν είναι. Το πόσο απίθανο θα ακουγόταν ένα τέτοιο σενάριο, δείχνει το πόσο διαφορετική είναι η νέα κατάσταση που διαμορφώνεται μετά από ένα τόσο έντονο παγκόσμιο σοκ. Στο δίμηνο που πέρασε αποδείχθηκε περίτρανα κάτι που τείναμε να ξεχάσουμε. Ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Ότι τίποτα δεν μπορεί να προβλεφθεί με βάση την έως τώρα κοινή πείρα και λογική. Και ότι μπροστά σε μια τραγωδία, όλοι, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκεύματος, φύλου ή πεποιθήσεων, είναι ίσοι.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, από τις πρώτες ώρες μερικής άρσης των περιοριστικών μέτρων, είναι διάχυτη στους περισσότερους η ψευδαίσθηση της επιστροφής στην κανονικότητα. Οι άνθρωποι ξαναβρίσκουν τους «κανονικούς» ρυθμούς τους, η οικονομία δειλά δειλά επανεκκινεί, ο κόσμος βγαίνει από τα σπίτια του, και διαμορφώνεται μια συλλογική ψυχολογία εξόδου από τα δεινά του ξαφνικού ολικού σταματήματος, που έμεινε στην συλλογική συνείδηση με μια λέξη ως «lockdown». Παράλληλα, με την σταδιακή και συνεχή μείωση των νέων επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, καλλιεργείται  μια ευφορία ότι αφήνουμε ανεπιστρεπτί την παρένθεση αυτή, απολαμβάνοντας τους καρπούς των αξιοθαύμαστων επιδόσεων που με υπερηφάνεια επιδεικνύουμε. Μετά την αριστερή παρένθεση και την δεξιά παρένθεση, εισέρχεται στο λεξιλόγιο μια νέα έννοια, η παρένθεση της καραντίνας.

Η νέα κανονικότητα δεν είναι κανονικότητα. Όπως η Νέα Σμύρνη δεν είναι Σμύρνη, και η νέα γενιά διαφέρει παρασάγγας από την προηγούμενη γενιά. Δεν εξετάζουμε αν το νέο είναι καλύτερο ή χειρότερο από το παλιό. Όπως κάθε τι που ανά την ιστορία εισερχόταν ως καινούργιο στην κοινωνία, οι γνώμες πάντοτε διίσταντο.

Η πιο ενδιαφέρουσα πτυχή της νέας κανονικότητας είναι η διαφορετικότητά της.  Και όπως κάθε τι νέο, άλλοι το προσεγγίζουν με ενθουσιασμό, άλλοι με επιφύλαξη και άλλοι με αδιαφορία.

Τα παραδείγματα της νέας κανονικότητας που μας υπενθυμίζουν ότι ακόμα τίποτα δεν είναι όπως πριν, είναι αναρίθμητα. Κάποια έχουν αρνητικό πρόσημο, κάποια θετικό πρόσημο, και κάποια είναι απολύτως ουδέτερα.  Στα καταστήματα εστίασης ο μέγιστος αριθμός ατόμων ανά τραπέζι είναι 6. Αθλητικοί αγώνες δεν γίνονται, και όπου γίνονται, πραγματοποιούνται κεκλεισμένων των θυρών. Τα πολυπληθή πάρτυ και οι συγκεντρώσεις είναι μια ανάμνηση του παρελθόντος. Το ταξίδι στο εξωτερικό μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ακόμα και η μετακίνηση με πλοίο ή αεροπλάνο αυτόματα φέρνει στο μυαλό τους κινδύνους που ενδεχομένως να εγκυμονεί.

Σίγουρα δεν ανήκω σε αυτούς που προσεγγίζουν κάθε τι νέο με αδιαφορία. Η νέα κανονικότητα έχει νέους κανόνες, συνεχώς μεταβαλλόμενους, νέες προτεραιότητες, και διαμορφώνει μια νέα πραγματικότητα τόσο στην χώρα μας όσο και στο παγκόσμιο χωριό.

Σε ένα διαρκώς ευμετάβλητο περιβάλλον, η αξιολόγηση των νέων συνθηκών είναι εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιείται σε «ζωντανό χρόνο». Συνήθως πρέπει να αφήσουμε το χρόνο να περάσει ώστε να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε με ψυχρό μάτι και καθαρά την οποιονδήποτε εποχή.

Η νέα κανονικότητα, όπως διαμορφώνεται, είτε θα γίνει κανονικότατα, είτε θα είναι απλά μια παρένθεση, ώσπου να γυρίσουμε στην κανονικότητα, που στο μεταξύ θα έχει γίνει παλιά κανονικότητα.

Τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία που εισήγαγε, εισάγει και μένει να δούμε αν θα παγιώσει η καινούργια κατάσταση επηρεάζουν όλους μας άμεσα. Τρόπος εργασίας, μορφές κοινωνικής αλληλεπίδρασης, μεταβολή του τρόπου κοινωνικοποίησης, αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου οικονομικού τοπίου, είναι μερικές μόνο από τις τεράστιες αλλαγές που παρατηρούμε.

Μπαίνουμε στη νέα εποχή που το νέο στοιχείο της είναι οι απαγορεύσεις και ο αιωρούμενος κίνδυνος. Ο πιστός δεν μπορεί να μεταλάβει. Ο οπαδός δεν μπορεί να δει την αγαπημένη του ομάδα από κοντά. Ο ταξιδιώτης δεν μπορεί να ταξιδέψει. Ο τζογαδόρος δεν μπορεί να πάει στο καζίνο. Ο αλκοολικός δεν μπορεί να μπει και να καταλάβει την αγαπημένη του μπάρα, και να πιει σαν να μην υπάρχει αύριο. Κάθε άνθρωπος βλέπει καθημερινά τις αλλαγές. Το σχολείο είναι διαφορετικό, το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε διαδικτυακό, η κοινωνική έξοδος διαφορετική, τα γυμναστήρια παραμένουν ακόμα κλειστά.

Το αν η νέα κανονικότητα ήρθε για να μείνει δεν το ξέρει κανείς. Ούτε οι επιστήμονες, ούτε ο Θεός ο ίδιος. Το αν θα βρεθεί φάρμακο, εμβόλιο ή αν απλά θα εξαφανισθεί ο ιός είναι κάτι που δεν μπορεί κανείς με ασφάλεια να πει πότε θα συμβεί. Το βέβαιο είναι, ότι έως ότου συμβεί, θα ζούμε σε ένα απολύτως νέο περιβάλλον, προσαρμοζόμενοι διαρκώς στις νέες συνθήκες, ανάλογα και με τα εκάστοτε δεδομένα.

Ο άνθρωπος αποδεικνύεται εξαιρετικά προσαρμοστικό ον. Είναι ίσως η ύπαρξη της λογικής που το κάνει προσαρμοστικό μπροστά στο φόντο του κινδύνου. Δεν υιοθετώ την πλειοψηφική ψευδαίσθηση ότι ξεμπερδέψαμε. Μακάρι να συμβεί το συντομότερο δυνατό.

Εν τω μεταξύ, και όσο αναπολούμε αυτά τα οποία μας λείπουν ακόμα από την κανονικότητα,  καλούμαστε να συνεχίσουμε να ζούμε στο πλαίσιο της νέας κανονικότητας. Η νέα κανονικότητα δεν είναι κακή, είναι όμως διαφορετική. Ας κρατήσουμε ως θεματοφύλακες τα θετικά της. Ας κάνουμε πράξη το σημαντικότερο δίδαγμα που μας αφήνει η νέα κανονικότητα. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Κάθε μέρα και κάθε κανονικότητα, όσο διαφορετική και να είναι μπορεί να γίνει συναρπαστική. Το είπε και ο Ηράκλειτος αιώνες πριν με το απόφθεγμα «Τα πάντα ρει και ουδέν μένει», το βλέπουμε και εμείς στην πιο έντονη μορφή του. Απολαύστε λοιπόν την νέα κανονικότητα, και ψάξτε να βρείτε τον μελλοντολόγο στην κλινική που νοσηλεύεται. Ίσως είστε ο μόνος που ξέρετε ότι δεν έχει απολύτως τίποτα.

24.5.2020

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr