Είναι δύσκολο να εξηγήσεις με τεχνικούς όρους στον σκληρά εργαζόμενο/ επαγγελματία γιατί πήγε 2,50 ευρώ το λίτρο στην βενζίνη, 1,80 το πετρέλαιο θέρμανσης, 340 ευρώ η κιλοβατώρα στο ρεύμα. Γιατί εκτοξεύτηκε το φυσικό αέριο και τι είναι η «οριακή τιμή του συστήματος», τι είναι η «ρήτρα αναπροσαρμογής», τι η «μεσοσταθμική τιμή αγοράς». Και πως όλα αυτά «ενσωματώνουν» και «τιμολογούν» το τζογάρισμα προσδοκιών από τον φόβο που γεννούν ειδήσεις και γεγονότα. Πως δηλαδή η πληροφορία διαπλέκεται με το χρηματιστηριακό (και το βιομηχανικό κεφάλαιο ) και τελικά καταλήγει να εισέρχεται βαθιά στο πορτοφόλι μας.

Δεν μπορεί ο κοινός νους να καταλάβει, μόνο από τις έννοιες αυτές, γιατί μπαίνει βαθιά το χέρι στην τσέπη (σημ: ενώ ο Πούτιν απειλεί τους πάντες,«προειδοποιώντας» ότι έρχονται μεγάλες αυξήσεις σε πρώτες ύλες και σε τρόφιμα, όσο του επιβάλλουν κυρώσεις).

Για να εξηγούμαστε : ο πόλεμος και η ενεργειακή κρίση, καθώς και η ακρίβεια σε βασικά πλέον αγαθά/τρόφιμα, έχουν ονοματεπώνυμο : είναι η «αποτυχία της αγοράς» (market failure). Στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων και ενέργειας δεν ονομάζεται έτσι ακριβώς, αλλά καλείται «διακύμανση τιμών».

Δεν «υπάρχει» κερδοσκοπία για τις πάσης φύσεως αγορές: μόνο κέρδη και ζημίες. Μεσάζοντες, έμποροι, παραγωγοί, πάροχοι και διανομείς, όπως και αν τους πει κανείς, «εξαφανίζουν» ουσιαστικά τις αυξήσεις από το μάτι του κοινού θνητού που απλά βλέπει μία και μοναδική «τιμή» στο πρατήριο και στους λογαριασμούς.

Ιδού το μείζον ζητούμενο της σημερινής δυστοπικής κατάστασης με την πληθωριστική έκρηξη : η τιμή κάθε μονάδας αγαθών που καταναλώνουμε δεν είναι ουσιαστικά «μοναδική» και «αυθύπαρκτη». Ενσωματώνει ουσιαστικά  «άλλες τιμές», συμβολικοποιεί αξίες, αφανή κόστη, καπέλα, extra χρεώσεις : δηλαδή «ζωτικό χώρο» για εμπορική κερδοσκοπία που συντονίζεται στους ρυθμούς της χρηματιστηριακής, κυρίως με τα παίγνια στα προθεσμιακά συμβόλαια.

Προσοχή όμως εδώ: είναι αυτή ακριβώς η χρηματιστηριακή κερδοσκοπική αγορά που τελικά  «αθωώνει»την εμπορική. Δηλαδή η αγορά διαπραγμάτευσης με υπερμοχλευμένο παρασιτικό κεφάλαιο, σε spot και προθεσμιακή προσφορά -ζήτηση, αθωώνει τα αφανή κόστη παραγωγής, εμπορίου και διανομής μέχρι αυτά να αθροιστούν και να φτάσουν στην τσέπη μας.

Οι κυβερνήσεις μπορούν, αν το θελήσουν φυσικά, να σταματήσουν την αισχροκέρδεια μέσω πάταξης της κερδοσκοπίας( που μοιάζει δήθεν ωφέλιμη όταν είναι υποτιμητική αλλά πρόκειται για αναποτελεσματικό εξ ίσου φαινόμενο). Με επιδοτήσεις όμως στους καταναλωτές, ή με πλαφόν στις τιμές διάθεσης των αγαθών, δεν καταργείται η πηγή της κερδοσκοπίας: το φούσκωμα των τιμών από τα προθεσμιακά συμβόλαια στα χρηματιστήρια διαπραγμάτευσης «δυνητικής» προσφοράς και ζήτησης.

Οι περίφημες αγορές δεν είναι τίποτα άλλο από χρηματιστηριακά  ολιγοπώλια που συντονίζονται και προδικάζουν, προεξοφλούν όπως λέμε, την προσφορά και την ζήτηση. Σε πλήρη συνεννόηση (πάντα σιωπηλή) με τα μεγάλα ενεργειακά και βιομηχανικά ολιγοπώλια και με νόμιμο μεσάζοντα το χρηματοπιστωτικό και τραπεζικό σύστημα. Διδαχθήκαμε ότι αυτό καλείται δήθεν «δίκαιη τιμολόγηση» (αξίας, προσδοκιών, πληροφοριών, αποθεμάτων, παραγγελιών) που υποτίθεται εξισορροπεί τις τιμές διαπραγμάτευσης ενός εμπορεύματος.

Ε λοιπόν, αυτός είναι ο μεγάλος αστικός μύθος των αποτελεσματικών αγορών και των «δίκαιων τιμών». Αυτό είναι το καλά κρυμμένο μυστικό του συστήματος που απλώνει στις μάζες το πέπλο της άγνοιας και την βολική αγκυροβόληση ( anchoring) στην ψευδαίσθηση ότι η τιμή αντικατοπτρίζει απλά φυσιολογικές διαταραχές σε προσφορά και ζήτηση.

Έτσι, αναρωτιέται κανείς γιατί πχ αυτές τις ημέρες, με το πετρέλαιο να είναι κοντά στα 120 δολάρια το βαρέλι, χαμηλότερα από το υψηλό του πριν κάποια χρόνια (147 δολάρια, Ιούλιος 2008 ), η βενζίνη σήμερα να φθάνει στα 2,50 ευρώ, ενώ τότε ήταν κάτω από 1,60 ευρώ το λίτρο !

Η εύκολη εξήγηση; « Πόλεμος, μεγάλη  εξάρτηση από Ρωσία, παγκόσμια ενεργειακή κρίση».

Η δύσκολη αλλά πραγματική αιτία ; «Κέρδοσκοπία», που επιμένουμε να την βαφτίζουμε «κέρδος» ακόμη και όταν προέρχεται από στοιχήματα σε συμβόλαια «ασύμμετρης πληροφόρησης» για προσφορά-ζήτηση, από τα κολοσσιαία διεθνή ολιγοπώλια.

Εν κατακλείδι : ο πόλεμος βολεύει σχεδόν πάντα τους κερδοσκόπους ( όπως και τις κυβερνήσεις). Η ιδεολογική εμμονή στην αποτελεσματικότητα των αγορών και των δήθεν δίκαιων τιμολογήσεων στα συμβόλαια, δηλαδή η παρανοϊκή θεωρία για το αόρατο χέρι ισορροπίας προσφοράς-ζήτησης, οδηγεί στην καταστροφική (δογματική) ιδεολογία της μη παρέμβασης, της μη πρόληψης από την πλευρά του κράτους-ρυθμιστή. Και αυτό, υποτίθεται για να αποφευχθούν «στρεβλώσεις». Άραγε δεν είναι στρέβλωση να πληρώνεις μέσα σε ελάχιστες εβδομάδες διπλές τιμές σε καύσιμα, θέρμανση και τρόφιμα;