Φίλες και φίλοι,

«Ανεξάρτητα από την γεωλογική εξήγηση της προέλευσης των Μετεώρων, εκείνο που προκάλεσε και πάντα θα προκαλεί τον θαυμασμό είναι η ανεπανάληπτη και μοναδική ομορφιά του πέτρινου δάσους με τα μοναστήρια στις κορυφές τους. Σ’ αυτόν, λοιπόν, τον φανταστικό τόπο ήρθαν για την άσκησή τους οι μοναχοί και πρόσθεσαν στα θαυμαστά δημιουργήματα της φύσης τον ανθρώπινο μόχθο και την καλαισθησία» ( Νίκος Νικονάνος)

Πλησιάζοντας τους «φύλακες-δράκους» της Θεσσαλίας των μεσαιωνικών χρόνων, όσες φορές κι αν τους έχεις αντικρύσει, σε πιάνει δέος. Τα βράχια υψώνονται σχεδόν κατακόρυφα, άπαρτα κάστρα, γλιστερά και – εκ πρώτης όψεως-αφιλόξενα, φθάνουν κι αγγίζουν τον ουρανό, εεξ ού και η ονομασία τους: μετέωρα, χαρακτηρισμός από τα χείλη του Οσίου Αθανασίου, κτήτορα του Μεγάλου Μετεώρου, όταν πρωτοανέβηκε τον 14^ο αιώνα να ασκητέψει σ’ ένα φυσικό κοίλωμα των βράχων.

Η τελευταία μου επίσκεψη, πριν δυο μήνες περίπου, ένα σύντομο πέρασμα μιας εκτενέστερης εκδρομής, άφησε πάλι την καρδιά γεμάτη, τους λογισμούς ανήσυχους για τη σπουδαιότητα της ύπαρξής μας, για τους στόχους ζωής και το στιγμιαίο μας πέρασμα. «Τι να προλάβεις να πρωτοκάνεις;» ρωτάμε πολλές φορές. Η απάντηση όλων των καλογήρων που ανέβηκαν αυτά τα τρομερά βράχια και μεγαλούργησαν, απομονωμένοι επί αιώνες από τους συνανθρώπους τους της εύφορης πεδιάδας, απαντά: «πολλά, αρκεί να μένεις προσηλωμένος στον στόχο σου».

Ανάμεσα στα Αντιχάσια και την Πίνδο, στη βορειοδυτική πλευρά της Θεσσαλίας, στους αρχαίους Σταγούς( σήμερα Καλαμπάκα) και πάνω από το μικρό και γραφικό Καστράκι, υψώνονται τούτοι οι σκουρόχρωμοι βράχοι, σχηματίζοντας ένα τοπίο που κόβει την ανάσα.

Με ύψος να φτάνουν τα 400μ. καταλαμβάνουν μια έκταση 30 τ.χλμ. και εξακολουθούν να κρατούν μυστική την προέλευσή τους. Άλλοι μιλούν για διαβρωσιγενείς σχηματισμούς, επομένως για σκληρά κροκαλοπαγή πετρώματα,απομονωμένα μετά την διάβρωση των γειτονικών τους ψαμμιτικών και αργιλοαμμωδών πετρωμάτων, και άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται για δελτοειδή κώνο ποταμού, ο οποίος στον πλειογενή αιώνα είχε τη μορφή λίμνης, εκτεταμένης σε όλη τη σημερινή θεσσαλική πεδιάδα, μεταφέροντας άμμο, λάσπη, κροκάλες, χαλίκια και άλλες φερτές ύλες στην έξοδό του στην συγκεκριμμένη περιοχή και σχηματίζοντας κώνους καθώς συγκολλούνταν μεταξύ τους. Όταν αργότερα τα νερά αποσύρθηκαν, κατατμήθηκαν σε βράχους διαφόρων σχημάτων. Όποια και να είναι η προέλευση, είναι βέβαιο ότι ο αέρας των αιώνων έβαλε την τελική πινελιά της διάβρωσης στη μορφή τους, τους σμίλεψε όπως ο γλύπτης το έργο του.

Άγνωστος παραμένει και ο χρόνος που οι πρώτοι ερημίτες σκαρφάλωσαν στους απόκρημνους βράχους, αναζητώντας τον Θεό, είναι, ωστόσο υπολογίσιμος ο χρόνος της οργάνωσής τους κι αυτό συνέβη το δεύτερο μισό του 12^ου αιώνα. Τότε συνεστήθη η σκήτη της Δούπιανης ή σκήτη των Σταγών και συγκροτήθηκε η πρώτη μορφή της μοναστικής κοινωνίας των Μετεώρων, με οργάνωση παρεμφερή με εκείνη των ιδιόρρυθμων σκητών του Αγίου Όρους.

Όπως αναφέρουν οι πηγές, κάτω από τον βράχο(«στύλο») της Δούπιανης υπήρχε από τα 1200(σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες) ο ναός της Θεοτόκου, όπου μαζεύονταν οι μοναχοί κάθε Κυριακή για την κοινή τους προσευχή, δημιουργώντας σιγά σιγά την πρώτη μοναχική πολιτεία. Η σκήτη υπαγόταν στην επισκοπή Σταγών, είχε προϊστάμενο με τίτλο «πρώτος της σκήτης των Σταγών» και έδρα τον ναό της Θεοτόκου της Δούπιανης.

Στα μέσα του 14^ου αιώνα, «πρώτος»  ήταν ο Νείλος, μια από τις πλεόν ηγετικές μορφές του μετεωρίτικου μοναχισμού. Με δικές του ενέργειες η σκήτη απέκτησε προνόμια και κτίστηκαν τέσσερις ναοί στα γύρω σπήλαια.

Την ίδια εποχή εμφανίστηκε ο Αθανάσιος, ιδρύοντας το Μεγάλο Μετέωρο και οργανώνοντας κοινοβιακά ολόκληρη την μοναστική πολιτεία των βράχων. Η ακμή είχε αρχίσει για να παρουσιάσει κάμψη τον επόμενο αιώνα(15^ος) και ξανά άνοδο τον 16^ο αιώνα κατά τον οποίο ανακαινίζονται τα παλιά και χτίζονται νέα μοναστήρια, παρά Τον τούρκικο ζυγό.

Σήμερα, διατηρούνται επτά μονές (από τις 24 που υπήρχαν): της Μεταμορφώσεως (ή Μεγάλο Μετέωρο), του Βαρλαάμ, του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Στεφάνου, του Ρουσάνου και της Υπαπαντής.

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the view of the author

iPorta.gr