Ο Χρήστος Χωμενίδης  είναι Συγγραφέας

Το μακρινό έτος 1977 η θεία Νένη, από τις αρχαιότερες δικηγόρους των Αθηνών, αποφάσισε να παρέμβει στα κοινά. (Το διατυπώνω ελαφρώς βαρύγδουπα διότι έτσι ακριβώς το αντιλαμβανόταν η ίδια.) Αιτία; Η φημολογούμενη μεταρρύθμιση από την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή του οικογενειακού δικαίου, την οποία τελικά πραγματοποίησε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η θεία Νένη έπαιζε το οικογενειακό στα δάκτυλα – με διαζύγια, διατροφές, επιμέλειες τέκνων ασχολούνταν επί δεκαετίες. Διέθετε συγκροτημένη αντίληψη για το τι έπρεπε να αλλάξει, προς ποιά ακριβώς κατεύθυνση. Δεν τής αρκούσε να την καταθέσει σε κάποιο νομικό περιοδικό – το ζήτημα απασχολούσε ευρέως, έκαιγε την κοινή γνώμη. Τι έκανε συνεπώς; Έβαλε τις ιδέες της στο χαρτί -ζηλευτή σαφήνεια λόγου, άψογα ελληνικά- και τις απέστειλε στην εφημερίδα «Καθημερινή». Το πόνημά της δημοσιεύτηκε, ύστερα από τρεις ολόκληρες εβδομάδες, στη στήλη «Επιστολές Αναγνωστών». Η θεία Νένη έλαμπε από χαρά. «Θα με διαβάσουν όλοι!» μάς διαβεβαίωνε. «Και λοιπόν;» τη ρωτούσε η μάνα μου. «Κάποιος αρμόδιος μπορεί να επηρεαστεί, κάτι μπορεί να γίνει…»

Πού να το φανταζόταν η θεία Νένη ότι σαράντα χρόνια αργότερα δεν θα είχε ανάγκη από καμιά εφημερίδα, από κανέναν διαμεσολαβητή, για να εκφραστεί δημόσια. Ούτε καν από επιστολόχαρτο. Θα πληκτρολογούσε τη θέση της κι ακαριαία θα την ανέβαζε στο διαδίκτυο. Από κάτω θα διάβαζε τα σχόλια των συμπολιτών της. Μερικοί θα συμφωνούσαν, άλλοι θα είχαν αντιρρήσεις. Εάν ορισμένων δεν τους άρεσαν καθόλου τα όσα έγραφε, δεν θα ορρωδούσαν να της επιτεθούν προσωπικά. Συχνά ανώνυμα, συχνότερα ανορθόγραφα.

«Τι μας λες, ρε θείτσα, ότι πρέπει να καταργηθεί η προίκα;» θα αγανακτούσε ένα παραδοσιακό αρσενικό. «Από ποιόν τα πιάνεις;» θα αναρωτιόταν ανερυθρίαστα ένας άλλος, υποψιασμένος δήθεν. «Πόσο καιρό έχεις να πας με άντρα;» Η θεία Νένη θα προσπαθούσε στην αρχή να αντιπαρέλθει το ιταμό ύφος, να απαντήσει επί της ουσίας στους σχολιαστές της. Στη συνέχεια θα τρόμαζε αντιλαμβανόμενη πως κανείς από τους υβριστές δεν στέργει στον διάλογο. Πιθανόν θα μετάνοιωνε που διατύπωσε δημόσια τη γνώμη της. Πιθανόν θα ορκιζόταν ότι δεν πρόκειται να το επαναλάβει ποτέ – «συμβουλές δίδονται μόνον έναντι αμοιβής» ήταν εξάλλου η οδηγία του Δικηγορικού Συλλόγου.

Μέσα σε ελάχιστα χρόνια, χάρη στην τεχνολογία, η κοινωνία μας μεταμορφώθηκε. Έγινε ψηφιακή. Διαδραστική. Ο δημόσιος διάλογος που επί αιώνες διεξαγόταν με αυστηρούς κανόνες, υπό τον έλεγχο όσων κατείχαν τα ΜΜΕ (εξαιρουμένων φυσικά των συζητήσεων και των καβγάδων στα καφενεία – έπη απτερόεντα, λόγια φτερά), ο δημόσιος διάλογος «εκδημοκρατίστηκε». Καθένας πλέον μπορεί να εκφράζει άποψη επί παντός του επιστητού, σε όποιο ύφος και ένταση ο ίδιος αποφασίζει. Να εξεγείρεται, να καταγγέλλει, να βυσσοδομεί. Να κολλάει ταμπέλες και ρετσινιές. Χωρίς, κατά κανόνα, την παραμικρή συνέπεια.

Ο Ουμπέρτο Έκο είχε εκφραστεί για τη νέα πραγματικότητα με τον πλέον βιτριολικό τρόπο: «Έδωσαν δικαίωμα λόγου σε λόχους ηλιθίων» είχε γράψει το 2015 «οι οποίοι προηγουμένως δεν μιλούσαν παρά σε μπαρ, μετά από ένα ποτήρι κρασί. Τότε δεν έκαναν κακό στους υπόλοιπους. Εκεί κάποιος τούς έκοβε την κουβέντα. Ενώ τώρα μπορούν να εκφράζονται με την αυτοπεποίθηση ενός βραβείου Νόμπελ…»

Δεν συμφωνώ με τον Ουμπέρτο Έκο.

Όχι ότι η κοινωνία, η κάθε κοινωνία, δεν κατακλύζεται από αδαείς και εριστικούς, οι οποίοι ακόμα κι αν δεν είναι, συμπεριφέρονται ως ηλίθιοι. Όχι ότι το διαδίκτυο δεν αποτελεί για όλους αυτούς τον προνομιακότερο χώρο – ποιός σοβαρός άνθρωπος έχει τον χρόνο και τη διάθεση να τους αντικρούει; λες μία, άντε δύο φορές τη γνώμη σου κι έπειτα αποχωρείς και τους αφήνεις το πεδίο ελεύθερο. Ούτε ασφαλώς επειδή έχω πάθει μιθριδατισμό σε ένα ψηφιακό περιβάλλον το οποίο στιγμές-στιγμές θυμίζει πιότερο τρελοκομείο (πριν την εξέλιξη της ψυχιατρικής) παρά αγορά. Δεν έχω -σάς διαβεβαιώνω- συνηθίσει ούτε στην κοπρολαλία ούτε στη διακίνηση τερατωδών ειδήσεων και αντιλήψεων. Ούτε στα καθημερινά διαδικτυακά λιντσαρίσματα.

Αμφισβητώ ωστόσο ότι ο παραπάνω βόθρος πηγάζει από τη βάση. Ότι αποτελεί αυθόρμητη φωνή, στριγκλιά έστω, της κοινωνίας. Ηθικοί αυτουργοί -το πιστεύω ακράδαντα- της κατάντιας είναι οι λεγόμενοι “influencers”. Oι διαμορφωτές της κοινής ψηφιακής γνώμης.

Ετήσια συνδρομή: 180 ευρώ Paradise SPA & GYM (εντός Ξενοδοχείου Amilia Mare-Paradise, 4ο χλμ Ρόδου-Καλλιθέας).  Εντός πακέτου:  Xαμάμ, τζακούζι, σάουνα, οργανωμένο γυμναστήριο, pilates, brazilian boost, strong zumba, bodypump. Τηλ: 22410-62481 & 22414-01519

PARADISE SPA & GYM-ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ (FULL PACK): 180 ΕΥΡΩ

Όχι όλοι τους φυσικά. Δεν αναφέρομαι στους καλλιτέχνες οι οποίοι, αξιοποιώντας την αναγνωρισιμότητά τους, διαφημίζουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμπορικά προϊόντα. Ποιος θα μπορέσει εκείνους να τους ψέξει; Όχι πάντως όσοι γνωρίζουν τις γλίσχρες αποδοχές που -πλην εξαιρέσεων- προσφέρει η τέχνη στα παιδιά της.

Για τους άλλους μιλάω. Τους στρατευμένους. Τους κατ’επάγγελμα ευαίσθητους ή πατριώτες ή φανατικούς χριστιανούς ή διαπρύσιους αντικληρικαλιστές.

Περιηγούνται εκείνοι στο δημόσιο χώρο νυχθημερόν, αναζητώντας στόχους. Διαθέτουν όσφρηση και ακονισμένοι νύχια ύαινας. Με το που επισημαίνουν μια φράση, η οποία -έξω από το πλαίσιό της, τεχνηέντως διαστρεβλωμένη- μπορεί να ερεθίσει τους ακολούθους τους, δεν διστάζουν στιγμή. Διαρρηγνύουν τα ιματία τους. Στηθοδέρνονται. «Ο τάδε είναι τυμβωρύχος!» αλαλάζουν. «Ο δείνα είναι σεξιστής! … Ο τρίτος -μην τον βλέπετε σιγανοπαπαδιά- υπονομεύει τα πεπρωμένα του έθνους μας!»

Τα πλήθη -πλήθη είναι- τσιμπάνε. Δεν νοιάζονται να ελέγξουν τη βασιμότητα των κατηγοριών. Σπεύδουν στους ψηφιακούς λιθοβολισμούς. Στρέφουν στον κάθε στόχο που τους έχει υποδειχθεί όση οργή έχουν μαζεμένη μέσα τους. Βγάζουν το άχτι τους. Οι influencer στέκουν σε απόσταση, χαμογελούν σεμνά, διαχωρίζουν αν χρειαστεί τη θέση τους από την τόση καφρίλα. «Πώς να ελέγξουμε εμείς την οργή του λαού;» ρωτούν.

Προφανώς αφθονούν στην εποχή μας τα γνήσια φαινόμενα μισαλλοδοξίας, ρατσισμού, νεοναζισμού. Καταδικάζονται όμως τόσο μαζικά, ώστε ο influencer χάνει αυτόχρημα τον ρόλο του. Όπως επίσης και τα κόμματα τα οποία, ορφανά θετικής πρότασης, τρέφονται από την καταγγελία.

Οι διαδικτυακές διαπομπεύσεις αποσκοπούν στη φίμωση κάθε διαφορετικής φωνής. Υπηρετούν μια μαυρόασπρη αντίληψη του κόσμου. «Όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας. Θα βρούμε αργά ή γρήγορα αφορμή για να του κάνουμε τα μούτρα κρέας…»

Στα τέλη τής δεκαετίας του 1980, ο μακαρίτης Γιώργος Κουρής, ιδιοκτήτης της «Αυριανής» είχε δηλώσει σε συνέντευξή του: «Σιγά μην και διαβάζω βιβλία! Σε ποιο βιβλίο θα βρω την αλήθεια που έχουν τα εκατοντάδες καθημερινά γράμματα των αναγνωστών μου;» Ο Κουρής εφάρμοζε -με ειλικρίνεια και αποτελεσματικότητα μεγαλύτερη από όλων συλλήβδην των influencers- το παμπάλαιο κόλπο. Αναθεμάτιζε τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Αλέξανδρο Ιόλα, τους «Κυρκοφλωράκηδες». Οι αυριανιστές λειτουργούσαν σαν ηχεία. Δυνάμωναν και πολλαπλασίαζαν το ανάθεμά του. Εάν οι influencers είναι λοχαγοί, ο Κουρής υπήρξε στρατάρχης.

Οι Έλληνες κάποτε μπούχτισαν με την «Αυριανή» και η κυκλοφορία της έπεσε από τα τριακόσιες χιλιάδες στα πέντε χιλιάδες φύλλα. Η Ιστορία είχε γυρίσει σελίδα.

Το ίδιο συμβαίνει -έχω την αίσθηση- και στις μέρες μας. Ολοένα και περισσότεροι γυρίζουν επιδεικτικά την πλάτη στους διαδικτυακούς συκοφάντες. Οι λοχαγοί ηλιθίων παρατηρούν τους λόχους τους να αραιώνουν. Οι υστερικές κραυγές τους θυμίζουν κτήνος το οποίο αργά ξεψυχάει.-