«Ο απαισιόδοξος παραπονιέται για τον άνεμο. Ο αισιόδοξος περιμένει τον άνεμο ν’ αλλάξει. Και ο ρεαλιστής ρυθμίζει τα πανιά», έλεγε ένας μακαρίτης αμερικανός συγγραφέας. Ο κόσμος όλος βρίσκεται στο «κατάρτι» και περιμένει να φυσήξει ο ούριος άνεμος της οικονομίας και αυτός της ανοσίας στον ιό ώστε να μην δυσκολευτεί περαιτέρω η ζωή μας.

Ρεαλισμός πχ στην οικονομία σημαίνει μετρώ τα έσοδα, τα έξοδα και τα χρέη. Ορθολογισμός στην επιλογή εμβολίου σημαίνει ανάλυση κόστους/ οφέλους εκάστου εκ των παραγόμενων από τις εταιρείες.

H φανερή-κρυφή αισιοδοξία στην καλοκαιρινή Ελλάδα κρύβει μάλλον για τους πολλούς μια υπόκωφη ανασφάλεια στο νοητικό τους ισοζύγιο : τι θα γίνει αν δεν κερδίσουμε και εμείς οι μικρομεσαίοι από την πράσινη ανάπτυξη, το 5G και την κυκλική οικονομία με τα δις της ΕΕ. Και πως θα πληρώνουμε έξοδα και ρυθμίσεις χρεών/δανείων ; Αν δεν έλθουν πολλοί εμβολιασμένοι τουρίστες και αν δεν εμβολιαστούν πολλοί ντόπιοι ώστε άνετα να κινείται η αγορά και τα μαγαζιά, πως θα δουλέψουμε;

Οι ανομολόγητοι φόβοι δεν είναι πάντα απαισιοδοξία. Οι νοητικοί λογιστικοί υπολογισμοί δεν είναι πάντα ρεαλισμός. Και η πίστη στο σύστημα και στην αγορά δεν είναι κατ’ ανάγκη αισιοδοξία.

«Οι αισιόδοξοι και οι απαισιόδοξοι έχουν ένα κοινό ελάττωμα: φοβούνται την αλήθεια» έγραψε κάποτε ο Γάλλος συγγραφέας Bernard.  Στο σκηνικό που ζούμε εδώ και έναν χρόνο οι μη ορατές μακροπρόθεσμες συνέπειες μοιάζουν για κάποιους θετικές και για κάποιους αρνητικές. Η ζωή όμως πάντα εξισώνει κάπου στο μέσο τις προσδοκίες.

Αυτό που σίγουρα οφείλουμε να γνωρίζουμε είναι τα πραγματικά και αμετάβλητα δεδομένα (πχ. ο ιός σκοτώνει, το εμβόλιο προστατεύει, οι θάνατοι συνεχίζονται, η ελευθερία αντικαταστάθηκε από την επιλογή, οι επιστρεπτεές και οι μισθοί από το κράτος τελειώνουν, οι τουρίστες έρχονται αλλά είναι λιγότεροι, οι ανισότητες αυξήθηκαν στην πανδημία, η εργασία και οι μισθοί αλλάζουν εντελώς, κ.α)

Συμπέρασμα: στο κοινωνικό και οικονομικό σκηνικό της ζωής που δειλά-δειλά επανέρχεται υποτίθεται σε φυσιολογικούς ρυθμούς, μπορεί η μάσκα στο πρόσωπο να εξαλειφθεί κάποτε αλλά κάποιες «μάσκες» θα πέσουν σίγουρα. Το συστημικό συνεχές θα δώσει ξανά κίνηση αλλά θα κατατάξει κάποιους στις πίσω θέσεις της κοινωνίας. Μερικοί έχοντες θα μπορέσουν να κερδίσουν από την ανημποριά των αδύναμων αλλά και μερικοί μη έχοντες θα ρισκάρουν και θα ανέλθουν ψηλότερα.

Ο καπιταλισμός θα ζήσει μέσω της αναδιάρθρωσης των σχέσεων παραγωγής/κατανάλωσης αλλά κυρίως μέσω της μετάλλαξης των κοινωνικών σχέσεων.

Ενδεχομένως πολλά δεν θα αλλάξουν  ραγδαία ακριβώς επειδή ήταν ραγδαία και βίαιη η καθίζηση στο αναγκαίο. Οι κοινωνίες δεν είναι απίθανο μετά την απειλή της ζωής να πορευτούν με τον φακό της προσεκτικής περπατησιάς και όχι με τις ταχύτητες που συναρπάζουν πολλούς στις οθόνες και τις πλατφόρμες. Φωνάζει η τεχνολογία την οικονομία να τρέξει αλλά να μην ξεχνάμε ότι η οικονομία έχει ανθρώπους εκτός από μηχανές….