Μόνο στη Ρόδο

Αποστόλου Παύλου 50, Βενετοκλέων, 

Pane di capo: Λεωφόρος Ρόδου-Λίνδου (ύψος ΙΚΑ), Λεωφόρος Κρεμαστής & «Πηγές Καλλιθέας»

Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

Έκτυπο, ανάγλυφο υπέρθυρο από την απόκρημνη Αετοράχη της Τήνου. Δύο πτηνόμορφες οινοχόες γεμίζουν με κρασί ένα λαγήνι ή υδρία. Δίπλα τους, συμβολικά, ένα αμπέλι κι ένα πουλί που πλησιάζει τα σταφύλια. Πρόκειται για το έργο κάποιου λαϊκού (😉 άγνωστου (😉 καλλιτέχνη με σωστή όμως αίσθηση ρυθμού και τεχνική επάρκεια αξιομνημόνευτη. Ανήκει στους μινόρες ή “δεύτερους” δημιουργούς που πάντως είναι απαραίτητοι για να λειτουργήσουν οι “πρώτοι”. Οι “μεγάλοι”. Πράγματα ούτως ή άλλως τόσο σχετικά στα θέματα τέχνης και κριτικής. Πάνω από όλα όμως πρόκειται για εκείνο το προϊόν της αφομοιωμένης και δουλεμένης παράδοσης που δεν διεκδικεί το αριστουργηματικό αλλά το ουσιώδες. Που διαχέει το ατομικό στο συλλογικό. Εδώ, στην Τήνο η παράδοση αυτή ασκείται από πατέρα σε γιο επί αιώνες. Ο Πύργος και η σχολή μαρμαροτεχνίας είναι τα φλάμπουρα της.
Ακούω για παράδειγμα με φανατισμό ρεμπέτικα σε παλιές εκτελέσεις ή τα λαϊκά του ’50 κυρίως γιατί έχουν συχνά ιερατική μεγαλοπρέπεια και θαυμάζω τις δευτέρες – γυναικείες – φωνές που κάνουν σεγκόντο στους αρσενικούς σταρ. Φερ’ ειπείν η Στέλλα Γκίκα. Πάντα στην δισκογραφία ακομπανιάρει την ξύλινη, ακριβή φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Δεν υπάρχει δίσκος με σόλο της!

Ύστερα η Ρία Κούρτη πλάι στον εξαιρετικό πλην “άτυχο” Πάνο Γαβαλά. Και τον αποκαλώ έτσι γιατί έτυχε να τραγουδάει ενώ τότε μεσουρανούσε ο Στέλιος…

Το τραγούδι του πάντως Σιγανοψιχάλισμα – έγραψε και μουσική και στίχους – μέ συγκινεί ακόμη όπως την πρώτη φορά καθώς ξετυλίγεται σαν θεατρικό μονόπρακτο. Το δυνάμωμα της βροχής ακολουθεί την ένταση της αγωνίας του ερωτευμένου που την περιμένει μουσκεμένος και διαισθάνεται ότι τελικά δεν θάρθει. Ποιός δεν έχει ζήσει κάτι ανάλογο;

Πρωτοείδα τον Γαβαλά, μικρό παιδί, στου Περιβόλα, κάπου ανάμεσα Κορυδαλλό και Παλιά Κοκκινιά. Ήταν ταβέρνα δι’ οικογένειας, μέσα του ’60. Σεμνός και αμήχανος στη πίστα, πάντα καθιστός και με καρφίτσα χρυσή στην άψογη γραβάτα. Ξεκίνησε νομίζω από οικοδόμος. Αλλά και το ακροατήριο του ήταν ανάλογα ντυμένο. Φορούσε τα καλά του! Ο πατέρας μου λόγου χάρη το γαμπριάτικο του. Νομίζω ότι εμφανιζόταν μαζί του και η άλλη μοναδική
“δεύτερη”. Η Ιωάννα Γεωργακοπούλου! Την έχετε ακούσει να λέει την Ταμπακιέρα; Πέραν όλων των άλλων η άρθρωση της είναι μοναδική. Όπως και του Προδρόμου Τσαουσάκη. Εκφωνεί “την πόρτα” κι όχι “τη μπόρτα” στο σχετικό τραγούδι.

Για να κλείσω με τον Ζαμπέτα και ως μουσικό και ως συνθέτη. Ή τον Μανώλη Χιώτη… Δίπλα στους Μάρκο, Τσιτσάνη, Μπαγιαντέρα, Παπαϊωάννου μοιάζουν δεύτεροι. Όμως χωρίς αυτούς δεν ολοκληρώνεται η ιστορία του Ρεμπέτικου. Νομίζω…

ΥΓ. Στο μάθημα της σκηνογραφίας τούς διδάσκω το πώς ο Μίκης αφού άκουσε την Μούσχουρη σε ενορχήστρωση Μάνου και μετά την Λίντα, επέλεξε τελικά τον Γρηγόρη για τον Επιτάφιο. Μια αντρική φωνή ερμηνεύει πειστικότερα τον θρήνο της μάνας από τις μελοδραματικές γυναικείες. Σαν τον Σουζούκι Σαντάσι που ερμηνεύει Μήδεια… Λεπτομέρεια: Την ερμηνεία του Μπιθικώτση σχολιάζει συνταρακτικά το μπουζούκι του Χιώτη. Το οποίο είναι δαντελένιο σε ηχόχρωμα και ευαισθησία. Ανεπανάληπτο!

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr