Μόνο στη Ρόδο

Αποστόλου Παύλου 50, Βενετοκλέων, «Πηγές Καλλιθέας»

και  Pane di capo στη Λεωφόρος Ρόδου-Λίνδου στο ύψος του ΙΚΑ & Λεωφόρος Κρεμαστής

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Αρχαιότητα

Φίλες και φίλοι,

Μετά από μια μακριά απουσία, για λόγους που απεύχομαι να συναντήσετε όλοι σας, επιστρέφω με μεγάλη χαρά στις αναρτήσεις της αγαπημένης μου i.porta.

Το ιστορικό- και όχι μόνο- ταξίδι μας θα είναι μαγευτικό, όπως και η ίδια η πόλη: η μαγεμένη πόλη-λιμάνι της Μεσογείου, η πολύπαθη Σμύρνη.

Αιολείς άποικοι εγκαταστάθηκαν περίπου στα τέλη της 2ης ή στα τέλη της 1ης χιλιετίας π.Χ. σε έναν χαμηλό λόφο (το σημερινό Tepekule), μια χερσόνησο που προσέφερε ένα ασφαλές λιμάνι. Και αυτός ο πρώτος οικισμός βρίσκεται στην σημερινή συνοικία Bayrakli, περίπου 4 χλμ βόρεια από το κέντρο της σύγχρονης πόλης της Σμύρνης (Izmir).

Ο αιολικός της χαρακτήρας χάθηκε γύρω στα 700 π.Χ. Ο Ηρόδοτος λέει ότι οι Αιολείς φιλοξένησαν εξόριστους πολίτες από την Κολοφώνα, οι οποίοι κατά τη διάρκεια μιας θρησκευτικής γιορτής προς τιμήν του Διονύσου, τελούμενη από τους Σμυρνιούς έξω από τα τίχη της πόλης, κατέλαβαν την εξουσία. Οι κάτοικοι αναγκ΄στηκαν να καταφύγουν στις γειτονικές αιολικές πόλεις, ενώ η Σμύρνη μεταβλήθηκε σε ιωνική και εντάχθηκε στην Ιωνική Δωδεκάπολη.

Η ακμή της προσέλκυσε το ενδιαφέρον των Λυδών βασιλέων. Ο Γύγης (716-678 π.Χ.) απέτυχε να την καταλάβει, δεν συνέβη ωστόσο το ίδιο με τον Αλυάτη Β΄(610-560 π.Χ.) που την κατέστρεψε ολοσχερώς περί το 600 π.Χ.
Εκείνον τον ίδιο αιώνα η Σμύρνη υπέστη άλλη μία καταστροφή από τους Πέρσες. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να διασκορπισθούν και η πόλη έζησε την ερήμωση και τη σιωπή στην κλασική περίοδο.

Το πέρασμα του Μ. Αλεξάνδρου από την περιοχή το 334 π.Χ. έγινε αιτία επανίδρυσης. Ο Παυσανίας διηγείται ότι ο Αλέξανδρος κοιμήθηκε κάτω από έναν πλάτανο στο ιερό των Νεμέσεων, στο όρος Πάγος και είδε ένα όραμα: οι Νεμέσεις, αγαπητές και λατρευόμενες σπό τους Σμυρνιούς θεότητες, τού έδωσαν οδηγίες να χτίσει εκεί μια νέα πόλη. Οι κάτοικοι συμβουλεύτηκαν το Μαντείο της Κλάρου και ίδρυσαν την νέα πόλη στους πρόποδες του όρους Πάγος (σημερινό Kadifekale) πάνω στον ποταμό Μέλητα. Ο Στράβωνας μας πληροφορεί ότι εκείνη η νέα πόλη απείχε από την παλιά περίπου είκοσι στάδια.

Στην ουσία, η πόλη ολοκληρώθηκε από τους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου Αντίγονο τον Μονόφθαλμο(316-301 π.Χ.) και Λυσίμαχο (301-281 π.Χ.). Ο Λυσίμαχος την ονόμασε Ευριδίκεια- το όνομα της κόρης του- μια ονομασία που άντεξε όσο η ζωή του.

Κατά την Ελληνιστική περίοδο, η Σμύρνη ήταν ελεύθερη πόλη, υπαγόμενη αρχικά στους Σελευκίδες, μετά στους Ατταλίδες και στη συνέχεια στους Ρωμαίους. Μετά την Ειρήνη της Απαμειας το 188 π.Χ. η Σμύρνη αποτέλεσε τμήμα του βασιλείου της Περγάμου. Συντάχθηκε με τον Μυθριδάτη το 88 π.Χ., χάνοντας το καθεστώς της ελευθερίας της μετά την ήττα του βασιλιά.

Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο η πόλη γνώρισε μεγάλη άνθηση. Τον 2ο αιώνα, χάρη στις αυτοκρατορικές δωρεές και τις ευεργεσίες της τοπικής αριστοκρατίας, κατάφερε να ανταγωνίζεται την Έφεσσο και την Πέργαμο, κερδίζοντας τον τίτλο της καλλίστης των πασών, δηλαδή της πιο όμορφης πόλης της Ιωνίας.

Εξαιρετική ρυμοτομία συνοδευόμενη από πολυτελείς δρόμους, λαμπρά δημόσια κτήρια(γυμνάσια, θέατρο, λουτρά, βιβλιοθήκες, μνημειακοί ναοί, ωδείο, αγορά) έδιναν την εντύπωση μιας επιβλητικής και κυρίαρχης πόλης.
Ένας καταστροφικός σεισμός το 178 μ.Χ. την κατέστρεψε, αλλά ο Μάρκος Αυρήλιος και η τοπική αριστοκρατία την ανοικοδόμησε και πάλι.

Η Σμύρνη υπήρξε κέντρο άνθησης της ρητορικής και της Δεύτερης Σοφιστικής, ενός κινήματος που συνδύαζε την φιλοσοφία, τη ρητορική, την εγκυκοπαιδική ευρυμάθεια και την ηθική διδασκαλία.

Στην επόμενη συνάντησή μας θα βρεθούμε στα βυζαντινά χρόνια. Ως τότε, να είστε όλες και όλοι καλά!

Υ.Γ. Η εικόνα απεικονίζει τα ερείπια της Ρωμαϊκής Αγοράς.

Διαβάστε όλα τα αφιερώματα στη Σμύρνη ΕΔΩ