Τρομακτικό αν σκεφθείς πως ό,τι έφτιαξαν ό,τι μόχθησαν και ό,τι απέμεινε από τα χνάρια των γενεών που πέρασαν από αυτό τον τόπο μπορεί κάποια στιγμή έτσι απλά να περάσει στα χέρια κάποιου ξένου. Σαν τις ανθρώπινες μνήμες μιας τελειωμένης ζωής που πουλιούνται μισοτιμής στα παζάρια στο Μοναστηράκι ψάχνοντας έναν νέο ιδιοκτήτη που θα αγνοεί ή δεν θα μπορεί να αισθανθεί αυτό που αντιπροσώπευαν για τον πρώην κατόχό τους.

Μπορεί λοιπόν ο ηνίοχος ή μια καρυάτιδα να γίνει εργαλείο πλουτισμού γι’αυτόν που σε δάνεισε, να τα κάνουν μπρελόκ, μπλουζάκια, χαρτί τουαλέτας και αυτοκόλλητα έχοντας κατά νου μόνον το πόσα θα κερδίσουν από την μνήμη σου όχι το τί αυτή αντιπροσωπεύει. Ένας πραγματιστής θα μπορούσε να μου πει πως η μνήμη δεν είναι κάτι που μπορείς να βασίζεσαι στη ζωή. Και δεν είναι για τον απλούστατο λόγο ότι η μνήμη δεν βάζει την αλήθεια πάνω απ’ όλα. Αν η μνήμη αποδίδει σωστά η όχι ένα γεγονός, αυτό δεν είναι υπόθεση της αλήθειας αλλά ιδιοτέλεια. Η μνήμη είναι ρεαλιστική, κάνει τα πάντα για να ικανοποιήσει τον κύριό της, μερικά πράγματα τα αλλάζει έτσι που γίνονται αγνώριστα, άλλα τα παρεξηγεί υπέρ το δέον, και άλλα, τα θυμάται πολύ καλά, ξεκάθαρα και σωστά, ανασύροντας τα πράγματα από τη σκιά. Και αυτό ισχύει για όσους την διαχειρίζονται μετά τον κύριο κάτοχό της.

Κάπως έτσι θα πρέπει να σκέφθηκαν όσοι τοποθέτησαν τους κωδικούς της μνήμης μας στην διάθεση των ξένων επικυρίαρχων της χώρας. Όχι δεν έγινε κατά λάθος, έγινε κατά συνείδηση, συνείδηση μιας μερίδας ανθρώπων που σκέφτονται ορθολογιστικά. Το προτιμώ αυτό από το να τους αποδώσω αφέλεια. Είναι τιμιότερο και πιο πολιτικά ορθό.Όμως εγώ ανήκω στην μερίδα εκείνη των ανθρώπων που θεωρούν την μνήμη σαν μια ουσία, μια ζεστή υγρασία που ξεκινά από τα νευρωνικά κέντρα του εγκεφάλου σου και αναβλύζει από τα μάτια και τα δάχτυλά σου και σου στολίζει το στήθος και την κοιλιά.

Μνήμη είναι οι εικόνες ενός έστω και λίγο παραχαραγμένου παρελθόντος, ιστορίες στις οποίες πιστεύουμε πιο βαθιά από οτιδήποτε. Μέσω αυτής της ιδιότυπης μνήμης που η ύπαρξή της ανήκει εν πολλοίς στην σφαίρα του «εύθραυστου» και «αναξιόπιστου» αγάλματα και κτήρια αφηγούνται καταιγίδες δειλία ή και τόλμη, οικογενειακά μυστικά και επώδυνες αλήθειες, τιμή και υπερηφάνεια, εξευτελισμό και ξεπεσμό σε ένα παζλ πολιτισμικό και πολιτιστικό από περασμένες ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν εν μια νυχτί.

Ναι, για μένα ακόμη και αν η μνήμη εξασθενεί και διαστρέφει τα γεγονότα, ανασυνθέτει και στοχάζεται, εξιστορεί και προβληματίζεται. Και αυτές τις θραυσματικές εικόνες, τα «Κτερίσματα», αυτά τα υπέροχα θραύσματα μνήμης, δεν θέλω να τις διαχειρίζεται κάποιος που δεν έχει βιώσει τον τόπο που γεννήθηκαν και έφτιαξαν την δική τους ιστορία. Για τον απλούστατο λόγο πως η μνήμη από δεύτερο ξένο χέρι σχεδόν πάντα ρουφιανεύει με εντελώς λάθος τρόπο την πρωτογενή μνήμη, την καταστρέφει, την μετατρέπει σε αντικείμενα που δεν διαθέτουν δική τους ζωή.

Γι’ αυτό και τρόμαξα με την ιδέα να μου διηγείται ένας κάποιος Γερμανός το πώς όλα όσα μπορώ να δω σε ένα Μουσείο σημάδεψαν, τα βιώματά μου που καθόρισαν την προσωπικότητά μου το πώς οι πράξεις των γονιών μου με συνόδεψαν μέχρι τώρα. Ίσως γιατί σε πείσμα και αντίθεση με την ορθολογιστική πλευρά των πραγμάτων, εγώ πάσχω από μνήμη.

Από υπερβολική μνήμη – καταλαβαίνεις;…

Νίκος Βασιλειάδης

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr