Οι Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) στη λεγόμενη “μεταμνημονιακή” εποχή:

Επτά σημεία με τα οποία πρέπει άμεσα να ασχοληθούμε.

Αρχικά και προκειμένου να προλάβω τυχόν “έξυπνα”, παρελκυστικά και αποπροσανατολιστικά σχόλια από άτομα με μηδενική ή “περίπου” γνώση των θεμάτων, θέλω να δηλώσω ότι όλα όσα αναφέρω και προτείνω παρακάτω, τα έχω ήδη αναφέρει και προτείνει κατά τη διάρκεια της τετραετούς θητείας μου ως Α/ΓΕΕΘΑ. Η τότε Στρατιωτική Ηγεσία των Κλάδων, συμφώνησε επίσημα με τα περισσότερα απ’ αυτά, στο πλαίσιο του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) και προώθησε τις προτάσεις, ως όφειλε, στην αρμόδια να αποφασίσει για την υλοποίηση τους (ή μη), εκάστοτε Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου. Ωστόσο, η τελευταία, για δικούς της και αγνώστους σε μένα πολιτικούς (προφανώς) ή και δημοσιονομικούς λόγους, απέφυγε να προχωρήσει σε ανάλογη νομοθετική τους ρύθμιση, με αποτέλεσμα να μην εφαρμοσθούν.

Θεωρώ λοιπόν ότι τώρα, ύστερα και από τις επίσημες κυβερνητικές ανακοινώσεις για την έξοδο της χώρας μας από το καθεστώς των μνημονίων, μας δίνεται μια ευκαιρία να ξαναδούμε τα θέματα που ταλανίζουν τις ΕΔ και που αφορούν στον κρίσιμο τομέα της Άμυνας της Χώρας υπό διαφορετικό πρίσμα. Για να μπορέσουμε όμως να εκτιμήσουμε ορθά την κατάσταση και να οδηγηθούμε σε ασφαλή συμπεράσματα και σε ορθές προτάσεις, πρέπει να εξετάσουμε τα προβλήματα που η δημοσιονομική κρίση από το 2009 δημιούργησε στις ΕΔ τόσο ως σύνολο, όσο και στο προσωπικό τους ειδικότερα, το οποίο κατά την άποψη όλων μας αποτελεί τον ουσιαστικό πολλαπλασιαστή ισχύος, και να φροντίσουμε για την αποκατάστασή τους.

Τώρα που η κρίση λοιπόν, τουλάχιστον επίσημα, παρήλθε, πρέπει να σκύψουμε στις ΕΔ, όχι γιατί πρέπει να ικανοποιήσουμε τα αιτήματα μιας ακόμη επαγγελματικής “κάστας” αλλά διότι τα προβλήματα στις ΕΔ έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ασφάλεια της εδαφικής ακεραιότητας της Χώρας και της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Τα σύννεφα στη γειτονιά μας, τόσο ανατολικά και νοτιοανατολικά όσο και βόρειοδυτικά, στο Αιγαιο στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια εχουν απο καιρό αρχίσει να πυκνώνουν και να μαυρίζουν και η ισχυρή αποτροπή απο αξιόπιστες και αποτελεσματικές ΕΔ κατάλληλα εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες ειναι δυστυχώς η μόνη λύση.

Στο παρελθόν, οι «θεσμοί» απαγόρευαν τις προσλήψεις νέου προσωπικού και επέβαλλαν μειώσεις των αμυντικών προϋπολογισμών, ήτοι, στις πιστώσεις για την πραγματοποίηση αμυντικών εξοπλισμών (στους οποίους συγκαταλέγονται και οι προμήθειες ανταλλακτικών και αναλωσίμων) και των αποδοχών. Από ό,τι συμπεραίνεται από τις χιλιάδες προσφάτων προσλήψεων (εξαγγελθέντων ή/και υλοποιημένων) και τις συνεχείς υποσχέσεις περί χρηματικών ανακουφιστικών και εξισορροπητικών παροχών, οι απαγορεύσεις αυτές έχουν πλέον εκλείψει. Αν αυτό ισχύει, τότε, προφανώς η άρση απαγορεύσεων και παντός είδους περιορισμών περιλαμβάνει και την Εθνική Άμυνα. Συμπερασματικά, η ευθύνη της απόφασης για την θεραπεία των προβλημάτων και την ενίσχυση της Άμυνας είναι αποκλειστικά εθνική, άρα, της Κυβέρνησης.

Ας δούμε λοιπόν τα θέματα με τη σειρά.

Πρώτο θέμα: Ηγεσία. Έως την 15η Σεπτεμβρίου, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ οφείλει να προτείνει προς την πολιτειακή ηγεσία της Χώρας την αντικατάσταση ή ανανέωση της θητείας για έναν επιπλέον χρόνο της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας των ΕΔ. Τα πράγματα είναι πιο σύνθετα από ό,τι συνήθως ισχύει σε αυτές τις περιπτώσεις εξαιτίας της πρόσφατης περιπέτειας σε προσωπικό επίπεδο του Α/ΓΕΕΘΑ. Η Χώρα οφείλει σε αυτήν την συγκυρία να έχει μια στιβαρή και αξιόπιστη στρατιωτική ηγεσία επικεφαλής των ΕΔ. Αν ήδη την έχει, πρέπει να το επιβεβαιώσει. Οι ηγεσίες δεν μπορεί να είναι αόρατες. Η παρουσία τους πρέπει να γίνεται αισθητή από όλους, διαρκώς. Ούτε η όποια πολιτική ηγεσία των ΕΔ είναι δυνατόν να αναπληρώσει τον Α/ΓΕΕΘΑ, ούτε τυπικά αλλά ούτε ουσιαστικά. Ο καθένας στον ευαίσθητο χώρο των ΕΔ έχει τον θεσμικό του ρόλο, όπως αυτός προβλέπεται από το Σύνταγμα και τους νόμους και οποιαδήποτε απόκλιση μόνο κακό κάνει, ιδιαίτερα σε ένα τόσο νευραλγικό κομμάτι της κρατικής μηχανής, όπως αυτό των ΕΔ. Ενίοτε, οι αποκλίσεις αυτές αποκαλούνται και εκτροπές. Είμαι σίγουρος οτι οι ιθύνοντες τα γνωρίζουν καλά όλα αυτά.

Δεύτερο θέμα: Ελλείψεις προσωπικού. Οι ελλείψεις προσωπικού οι οποίες προκλήθηκαν από το γεγονός ότι στο διάστημα των μνημονίων δεν επετράπησαν προσλήψεις στις ΕΔ πλην των μαθητών των Παραγωγικών Σχολών (και ο αριθμός αυτών αισθητά μειωμένος), χρήζουν εξέτασης και προσεκτικής αξιολόγησης. Η μείωση της θητείας από 12 σε 9 μήνες που αποφασίσθηκε το 2009 από τον τότε ΥΕΘΑ, προέβλεπε επίσης την ετήσια πρόσληψη 2.000 Επαγγελματιών Οπλιτών για την κάλυψη των κενών, πρόβλεψη η οποία όμως ουδέποτε υλοποιήθηκε λόγω της δημοσιονομικής κρίσης. Επίσης η κόπωση του μόνιμου κατώτερου προσωπικού των Μονάδων από την παραμονή του για πολλά χρόνια σε παραμεθόριες Φρουρές και από την μη εναλλαγή καθηκόντων φαίνεται ότι είναι σημαντική. Επιπλέον η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του προσωπικού των Ειδικών Δυνάμεων εκτιμάται ότι είναι ένα γεγονός που εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα εγκυμονεί κινδύνους για την πραγματική τους ισχύ βραχυ-μεσοπρόθεσμα. Η τάση αυτή πρέπει να αναχαιτισθεί και να αναστραφεί. Αυτό δε πρέπει να γίνει άμεσα, καθώς ο χρόνος εκπαίδευσης, απόκτησης εμπειρίας και επιχειρησιακής «ωρίμανσης» των νεοεισαχθέντων στις τάξεις των Ειδικών Δυνάμεων είναι μακρύς.

Ο στόχος μας στον τομέα αυτό πρέπει να είναι :

• Αύξηση στο 100% του ποσοστού στελέχωσης όλων των Μονάδων Ειδικών Δυνάμεων.
• Αύξηση στο 80% του ποσοστού στελέχωσης όλων των λοιπών ενεργών Μονάδων.
• Κάλυψη στο 100% όλων των Νομοθετημένων από την Βουλή Οργανικών Θέσεων Αξκων – Υπξκων σε όλους τους Κλάδους.
Προτάσεις:
• Πρόσληψη 2.000 ΕΠΟΠ ετησίως για Μονάδες Μάχης και Υποστηρίξεως Μάχης μέχρι την κάλυψη της οροφής ειρήνης.
• Πρόσληψη 300 οπλιτών Ειδικών Δυνάμεων ετησίως (επιπλέον των ανωτέρω), υποχρεωτικά εξ όσων έχουν ήδη υπηρετήσει τα τελευταία 5 χρόνια ή υπηρετούν τώρα στις Ειδικές Δυνάμεις. Αποκλειστικά για Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων.
• Πρόσληψη 1.000 ΟΒΑ από τους υπηρετούντες στις Μονάδες (με τοποθέτηση υποχρεωτικά και μόνο σε Μονάδες και όχι σε Επιτελεία) για ένα έτος. Τοποθέτησή τους αποκλειστικά και μόνο στη Μονάδα που υπηρετούσαν, χωρίς δικαίωμα μετάθεσης και με αποδοχές Επαγγελματία Οπλίτη.
• Θεσμοθέτηση θητείας στα 18 για τους κληρωτούς αμέσως μετά το Λύκειο. Αν εφαρμοσθεί μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή προταθείσας και ενδεχόμενης αύξησης του χρόνου θητείας λόγω της δημογραφικής πτωτικής πορείας. Στράτευση αμέσως μετά τα αποτελέσματα των Πανελληνίων, με δυνατότητα αναβολής για ένα χρόνο μόνο γι αυτούς που επιθυμούν να ξαναδώσουν εξετάσεις.
• Εθελοντική στράτευση γυναικών για ορισμένες ειδικότητες και για ίσο χρόνο με τους άνδρες με αυξημένη μοριοποίηση στο ΑΣΕΠ.

Αν το σύνολο ή έστω το μεγαλύτερο μέρος των παραπάνω προτάσεων εφαρμοσθεί, εκτιμάται ότι σε μια πενταετία το αργότερο θα έχουν καλυφθεί οι σημερινές ελλείψεις προσωπικού. Φυσικά, τα δυο τελευταία σημεία απαιτούν ευρεία διαβούλευση με την ελληνική κοινωνία.

Τρίτο θέμα: Αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου των ΕΔ για τους Αξκούς και Υπξκούς. Αυτό συνεπάγεται τα παρακάτω:

• Αναθεώρηση του Ν 1400/73 περί Καταστάσεως των Αξκων και σύνταξη νέου Νόμου περί Καταστάσεώς Αξκων. Είναι αδιανόητο και ανεπίτρεπτο, το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει την υπηρεσιακή κατάσταση των Αξκών των ΕΔ να βασίζεται σε νόμο του 1973! (επί επταετίας).

• Σύνταξη Νόμου περί Καταστάσεως των Υπξκων. Έχουμε καθυστερήσει 200 περίπου χρόνια. Βασική πρόβλεψη: κατάργηση των καταληκτικών βαθμών. Όλοι να μπορούν να προχωρήσουν όσο ψηλά αξίζουν, όσο θέλουν και όσο προλαβαίνουν, εφόσον ικανοποιούν τις απαιτήσεις του συστήματος (δίκαιου και αντικειμενικού, εννοείται).

• Αναθεώρηση όλων των νόμων που αφορούν την εξέλιξη των στελεχών των ΕΔ. Βασική πρόταση: Τα στελέχη να αποστρατεύονται με το όριο ηλικίας του βαθμού τους και όχι στα πλαίσια του συστήματος προαγωγών. Οι ΕΔ δεν ανήκουν σε κανένα Υπουργό ή Αρχηγό για να αποστρατεύει τα στελέχη κατά το δοκούν. Αυτό σημαίνει αποκατάσταση ηρεμίας στις τάξεις των στελεχών, τα οποία θα έχουν πλέον την καριέρα τους στα χέρια τους και δεν θα εξαρτώνται από κανέναν. Παύουν έτσι και οι προσφυγές κατά των αποστρατειών και οι συνταξιοδοτικοί βαθμοί αποκατάστασης που πολλές κυβερνήσεις στο παρελθόν εφήρμοσαν για δικούς τους λόγους. Η αναπόφευκτη επιμήκυνση των χρόνων υπηρεσίας (πχ κανένας δεν αποστρατεύεται πριν τα 60 και αν παραιτηθεί νωρίτερα παίρνει τη σύνταξη στα 60) και κατ’ επέκταση, η μείωση των χρόνων της σύνταξης θα δώσει το «φιλί της ζωής» στο συνταξιοδοτικό μας σύστημα, που αναντίρρητα το έχει μεγάλη ανάγκη. Πρέπει κάποτε να καταλάβουμε ότι όσο δουλεύουμε και πληρώνουμε εισφορές για λιγότερα χρόνια από τα χρόνια που λαμβάνουμε σύνταξη, οι συντάξεις μας νομοτελειακά πλέον θα είναι άθλιες και χωρίς ελπίδα ανάκαμψης. Αυτή η προσέγγιση ίσως να δυσαρεστήσει πολλούς που ονειρεύονται από τα 50 τους καφετέριες και παραλίες, αλλά δυστυχώς οι αριθμοί είναι αμείλικτοι.

Τέταρτο θέμα. Αύξηση των κονδυλίων που διατίθενται για την εκπαίδευση των στελεχών σε ακαδημαϊκά και στρατιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα του εσωτερικού και του εξωτερικού. Εξ αιτίας της κρίσης έχουμε μείνει πολύ πίσω στην εκπαίδευση και επιμόρφωση των στελεχών μας. Οι νέοι πρέπει να ανοίξουν τα φτερά τους προς νέους ορίζοντες. Η προσέγγιση της δεκαετίας του ΄50 περί της μη αναγκαίας επιμόρφωσης των στρατιωτικών που στο μυαλό πολλών συνεχίζει να υπάρχει, είναι καταστροφική για την εξέλιξη των Ενόπλων μας Δυνάμεων. Συμφωνώ οτι ο Κολοκοτρωνης και ο Καραισκακης δεν είχαν τελειώσει καμμία Σχολή, αλλα «απο τότε χύθηκε πολυ νερό στο αυλάκι». Οι νέες ιδέες, οι προτάσεις και οι νέες πρακτικές δεν θα έρθουν από μόνες τους. Θα τις φέρουν και θα τις εφαρμόσουν τα νεωτέρα στελέχη, μέσα από τα βιώματα και τις εμπειρίες τους που θα στηρίζονται στην επιμόρφωση και την εκπαίδευση.

Πέμπτο θέμα. Πλήρης κάλυψη των θέσεων εξωτερικού και αναζήτηση νέων θέσεων στα διεθνή επιτελεία και στους διεθνείς Σχηματισμούς. Πρόκειται για την καλύτερη επαγγελματική εκπαίδευση και επιμόρφωση των στελεχών μας. Η εσωστρέφεια και ξενοφοβία (αλλά και σε πολλές περιπτώσεις, η μυθοποίηση των ξένων επί τη βάση της εθνικότητας) που χαρακτηρίζει τις ΕΔ των τελευταίων ετών πρέπει να σταματήσει. Είναι απόλυτα καταστροφική. Όσο οι άλλοι προχωρούν σε νέα σχήματα, οργάνωση, μεθόδους και πρακτικές εμείς ομφαλοσκοπούμε καλυμμένοι πίσω από το άλλοθι της πέραν των συνόρων απειλής. Η απειλή θα αντιμετωπισθεί πολύ καλύτερα όταν οι γνώσεις μας και οι ορίζοντες μας διευρυνθούν. Το να περιφρονούμε και να απορρίπτουμε όσα προτείνουν και εφαρμόζουν οι σύμμαχοι και οι εταίροι μας, τις περισσότερες φορές στηριγμένοι στις πρόσφατες πολεμικές εμπειρίες τους, λόγω της «διανοητικής μας ανωτερότητας» και «εξ αποκαλύψεως γνώσης», μόνο κακό κάνει στις ΕΔ. Ταυτόχρονα, η από πρώτο χέρι συγκριση με τους ξένους στρατούς και με τους ξένους συναδέλφους έναντι των οποίων σε πολλά θέματα υπερτερούμε λόγω αυξημένης επιχειρησιακής ετοιμότητας, θα απογειώσει την αυτοπεποίθηση των στελεχών μας. Δεν υστερούμε σε δυνατότητες και ποιότητα προσωπικού, αλλά σε οργάνωση και εμπειρία.

Έκτο θέμα εξαιρετικής σημασίας. Αποκατάσταση της λειτουργικότητας και συντήρηση όλου του υπάρχοντος υλικού με σκοπό την επαύξηση ή αποκατάσταση της διαθεσιμότητας όπου απαιτείται. Όλα τα μέσα μας πρέπει να κινούνται, να βάλουν και να επικοινωνούν. Προτού προχωρήσουμε σε νέες αγορές εξοπλισμού (που ασφαλώς κατά περίπτωση χρειάζονται), είναι κρίσιμο τα πρώτα επιπλέον κονδύλια που θα διεκδικήσουμε και θα μας διατεθούν να χρησιμοποιηθούν για την αποκατάσταση της λειτουργίας και τη συντήρηση όλου του υπάρχοντος υλικού και μέσων των ΕΔ. Το διεθνές κατώτερο επίπεδο διαθεσιμότητας υλικών και μέσων είναι 80%. Αν δεν το έχουμε, πρέπει να το αποκαταστήσουμε και να το εξασφαλίσουμε και για το μέλλον.

Έβδομο και σημαντικότερο θέμα διότι το προσωπικό είναι ο κυρίαρχος παράγων στις ΕΔ. Τα μέσα μας και τα οπλικά μας συστήματά είναι τόσο καλά όσο είναι οι χειριστές τους. Απαιτείται λοιπόν πλήρης αποκατάσταση όλων των μισθολογικών αδικιών που έγιναν σε βάρος των στελεχών των ΕΔ. Απόδοση των οφειλόμενων αμοιβών από αποφάσεις του ΣτΕ ή από υποσχεθείσες παροχές. Όχι στη θέσπιση “περίεργων” επιδομάτων και χρημάτων κάτω από το τραπέζι με ταυτόχρονο “κλείσιμο ματιού”, όπως στο παρελθόν. Δεν είμαστε και δεν πρέπει να γίνουμε πελάτες κανενός. Ξεκάθαρα και γνωστά σε όλους, φορολογούμενα επιδόματα και παροχές (οικογενειακές, κινδύνου, ευθύνης, παραμεθορίου κλπ) που χορηγούνται για να καλύψουν μια συγκεκριμένη και υπαρκτή υπηρεσία και ανάγκη, ενταγμένα μέσα στον επίσημο μισθό. Κανένας δεν κάνει χάρη σε κανέναν. Στο πάρτι των προηγούμενων δεκαετιών δεν είμασταν καλεσμένοι αλλά κληθήκαμε τελικά να πληρώσουμε τον λογαριασμό (ασφαλώς όχι οι μόνοι).

Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται νέο πραγματικό σύγχρονο μισθολόγιο. Το υπάρχον είναι απαράδεκτο. Ένα νέο μισθολόγιο ξέρω ότι έχει ήδη συνταχθεί. Δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό, ευνοϊκό ή δυσμενές. Θα πρέπει όμως επιτέλους να ξεκαθαρισθεί η κατάσταση. Ο Λοχίας να παίρνει τον μισθό του Λοχία και ο Λοχαγός το μισθό του Λοχαγού, και ο μισθός όλων είναι τέτοιος που να μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς την οικογένειά τους. Δεν είναι λογικό και επιτρεπτό να δίνουμε στο Λοχία αποδοχές Λοχαγού γιατί οι δικές του είναι ψίχουλα με τα οποία δεν μπορεί να ζήσει. Αυτή η μισθολογική αναρχία και “κουτοπονηριά” των πολλών τελευταίων ετών είναι που μας οδήγησαν σε αναίτιες ξαφνικές περικοπές και αδικαιολόγητες μειώσεις των αποδοχών μας, όταν μας «έπιασαν» οι «θεσμοί». Πρέπει να διορθωθεί και να μην επαναληφθεί ξανά τέτοιο φαινόμενο. Το κράτος εεν παρανομεί σε βάρος του εαυτού του.

Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να επαναλάβω την άποψή μου ότι μετά την έξοδο από τα μνημόνια, η κυβέρνηση υποχρεούται να λάβει μέτρα αποκατάστασης των προβλημάτων που δημιούργησε η δημοσιονομική κρίση. Η παρούσα κυβέρνηση, που εκτός των άλλων στο παρελθόν πρωτοστάτησε στις διαμαρτυρίες εναντίον των δημοσιονομικών περικοπών, έχει την ηθική τουλάχιστον υποχρέωση να το κάνει και μάλιστα το συντομότερο δυνατό. Διαφορετικά, όλες οι προσωπικές επιθέσεις των τότε αντιπολιτευόμενων ηλεκτρονικών και έντυπων ΜΜΕ κατά των πολιτικών και στρατιωτικών ηγεσιών που προσπαθούσαν και κατόρθωσαν με επιτυχία να κρατήσουν μέσα στη κρίση, όρθιο, σε λειτουργία και αποτελεσματικό το σύστημα Αποτροπής και Άμυνας της χώρας, δηλαδή τις Ένοπλες Δυνάμεις και το προσωπικό τους, παρόλα τα προβλήματα, τις δυσχέρειες και τις μειώσεις, φαίνεται ότι ενδεχομένως εξυπηρετούσαν άλλους σκοπούς.

Ο Στράτηγος Μιχαήλ Κωσταράκος είναι Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ