Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος μεειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical Anthropology
Αναρωτιόμαστε μεταξύ μας τι συμβαίνει και αν «παλεύουμε» την κατάσταση. H εσωτερική αυτή ανασφάλεια πηγάζει πλέον όχι από την πανδημία αλλά από την παύση του δημιουργικού εαυτού μας : είναι σε αναστολή η παραγωγική μας πλευρά, οι συναλλακτικές μας συνήθειες, η αποενοχοποιημένη κατανάλωση και το γόνιμο άγχος για αγώνα και επιβίωση.
Μοναδικό ασφάλιστρο της μαζικής νεύρωσης από τους βιοπολιτικούς περιορισμούς είναι η συμμετοχή του εαυτού στο μη περιορισμένο κοινωνικό σύμπαν : το διαδίκτυο. Στα social media και στα zoom meetings ανταλλάσσουμε απόψεις για τα δρώμενα και την γενική ανασφάλεια : νιώθουμε ότι δουλεύουμε ενώ βρισκόμαστε σε έκσταση επικοινωνίας και έτσι καλύπτουμε μεγάλο μέρος του άεργου χρόνου.
Αυτό που συμβαίνει με την υπερκοινωνικοποίηση της ψηφιακής επικοινωνίας και δικτύωσης είναι ότι δαπανάται προσκηνιακά συμβολικό ανθρώπινο κεφάλαιο και κεφαλαιοποιείται ατομική εκθεσιακή αξία. Εθίζουμε τον εαυτό μας σε μια μορφή «απλήρωτης παραγωγικής δραστηριότητας» αφού είναι σαν να μην υπάρχει αγορά και εργασία ( πχ. στα webinars, όπου φιλοσοφούμε και αναπτύσσουμε θέσεις για την ψηφιακή επανάσταση, την πράσινη οικονομία και όλα τα ωραία ακούσματα της εποχής).
Η πραγματικότητα όμως είναι ότι το «αληθινό» κεφάλαιο μετασχηματίστηκε σε «επικοινωνία» και προσπαθεί ως μυστικοποιημένος συντελεστής παραγωγής, να ενώσει τα τηλευποκείμενα της υπερσυνδεσιμότητας και της υπερδικτύωσης κάτω από το κοινό ζητούμενο: την επόμενη μέρα που ολοένα και αναβάλλεται.
Η μεταφυσική όμως της ανταλλαγής υποκειμενικού χρόνου στα δίκτυα, στις πλατφόρμες και στις τηλεδιασκέψεις, είναι ουσιαστικά η μεταφυσική της εργασιακής αξίας. Και αυτό διότι η παραγωγική απασχόληση συγκαλύπτεται φαινομενικά από την έκσταση της επικοινωνίας : ποστάρω, τουιτάρω, ακολουθώ, μοιράζομαι, άρα υπάρχω και «δημιουργώ».
Εδώ ακριβώς είναι που ο ψηφιακός καπιταλισμός της διαρκούς μαζικής πρόσβασης αναπτύσσει την διαρκή υπεραπαίτηση να αποσπάσει υπεραξία. Αυτό είναι στην ουσία το αναπάντητο ερώτημα στο « τι ακριβώς συμβαίνει» και πάγωσαν όλα. Αυτό είναι το προαπεικονιστικό φόντο του μέλλοντος όσον αφορά τις δουλειές και τις ζωές μας.
Μπορεί να μην το καταλαβαίνουμε αλλά οι επικοινωνίες μας στο διαδίκτυο με κάθε τρόπο, είναι ιδιότυπες διαπραγματεύσεις στην ψηφιακή αγορά, και είναι πλέον negotiauctions (δημοπρατικές) αφού έχει υποχωρήσει η ελάχιστη αντικειμενική βάση τιμολόγησης για ευφυΐα, χρόνο, ικανότητα.
Είτε με την μάσκα στο πρόσωπο, στο δρόμο έξω από τις βιτρίνες, είτε μέσα από τις οθόνες, επικοινωνούμε μέσω της κοινής αγχώδους απορίας και ανασφάλειας. Συναλλασσόμαστε δηλαδή μεταξύ μας και ανταλλάσσουμε ατιμολόγητο φόβο. Σίγουρα όμως τιμολογούνται δεδομένα και χρόνος όποτε παράγεται «ασυνείδητη πληροφορία» και δυνητική εκμετάλλευση της.
Η πανδημία είναι λειτουργικός συντελεστής ανάσχεσης του συναλλακτικού μας κόσμου και επιταχυντής μιας φοβικής επικοινωνίας που προσωρινά μοιάζει να μην είναι δουλειά, να μην «παράγει» εισόδημα, προϊόν, υπηρεσία .
Μην ξεγελιόμαστε όμως : κάθε επικοινωνία της πανδημικής ιντερνετικής κοινωνίας είναι αθόρυβη συναλλαγή. Κάτι παράγεις, κάτι πουλάς.
Η πανδημία δημιουργεί πεδίο απόσπασης υπεραξίας μέσα από αυτή ακριβώς την επικοινωνία, που σήμερα μας φέρνει πιο κοντά ως απλούς συνομιλητές σε μικρές κομμούνες, σταδιακά όμως θα μας φέρει κοντά ως agents σε ένα συμπεριφορικό παίγνιο αγοραπωλησίας εαυτού και ικανοτήτων. Μόνο που αυτό το παζάρι του thinking capacity θα τιμολογείται πλέον φθηνότερα…