Ο  Άγγελος Κουτσούκης είναι Ραδιοφωνικός Παραγωγός και Δημοσιογράφος.

΄΄ΟΙ ΡΕΜΠΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ΄΄ του ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

 ΄΄Οι ρεμπέτες και άλλες ιστορίες΄΄είναι μιά συλλογή διηγημάτων του Βασίλη Βασιλικού που πρωτοκυκλοφόρησε το 1977, εξαντλήθηκε, ξεχάστηκε, και επανεκυκλοφόρησε στις ημέρες μας. 

Πρόκειται για μιά συλλογή διηγημάτων που αποτελεί μιά ΄΄μαρτυρία΄΄ της δεκαετίας του 70, γραμμένη από έναν συγγραφέα που, χωρίς να το θέλει, παραδίδει μαθήματα ύφους. Πραγματικά, είναι αδύνατον να διαβάσεις αυτά τα διηγήματα, και να μη σου κάνει εντύπωση το εντελώς προσωπικό ύφος του Βασίλη Βασιλικού. Σε κάθε διήγημα ο συγγραφέας έχει να πεί μιά ιστορία που είναι γραμμένη από έναν μάστορα του γραπτού λόγου, ολοκληρωμένη, που σε μεταφέρει σε μιά εποχή που μοιάζει μακρινή, αλλά δεν είναι. 

Αντιγράφω απο το οπισθόφυλλο του βιβλίου: ΄΄Ενα μωσαικό τηε δεκαετίας του 1970, των πρώτων χρόνων της Μεταπολιτευσης. Παλαίμαχοι ρεμπέτες, η φυλή των Μπάο Μπάο, ένα παλιό μπαούλο με προσωπικά αντικείμανα, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, μιά καταπιεσμένη νοικοκυρά που ζητάει σεξουαλική ανακουφιση, η άρνηση ενός Μάρτυρα του Ιεχωβά να στρατευθεί, ένας άντρας που αναπολεί τη χαμένη του αγάπη μέσα από ένα κολάζ φωτογραφιών από τον χώρο της πολιτικής, της τέχνης και του αθλητισμού, ένας οικολόγος φιλοβασιλικός, Μολούκοι τρομοκράτες που δίνουν ζωή σε έναν απόκληρο, ένας καταξιωμένος αριστερός συνδικαλιστής.το απωθημένο ενός ανθρώπου να κερδίσει το πρωτοχρονιάτικο φλουρί στα χρόνια της Κατοχής΄.Μικρές ψηφίδες που συνθέτουν την εικόνα μιάς εποχής΄.

Ο Θανάσης Αγάθος, επίκουρος καθηγητής της Νεοελληνικής φιλολογίας, γράφει γι΄αυτή την συλλογή διηγημάτων με αφορμή την επανέκδοσή της:

΄΄Τα διηγήματα της συλλογής ΄΄Οι ρεμπέτες και άλλες ιστορίες΄΄ αποτελούν ένα μωσαϊκό της δεκαετίας του 1970. Η Ελλάδα των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης δεσπόζει, όπως πιστοποιούν οι αναφορές στον Καραμανλή στον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, στην τραγωδία της Κύπρου, στον εντοπισμό κοιτασμάτων πετρελαίου στη Θάσο, στην απεργία των νοσοκομειακών γιατρών την άνοιξη του 1977, στον Τσιτσάνη, στην Μπέλλου, στους παλιούς ρεμπέτες που επανεμφανίζονται στο προσκήνιο. Αλλά και το παγκόσμιο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι της ίδιας δεκαετίας δίνει δυναμικα ΄΄παρών΄΄,μέσα από τις φωτογραφίες των επωνύμων του διηγήματος ΄΄Το παραβάν΄΄ ή μέσα από την ένταξη στην αφήγηση γεγονότων όπως η τρομοκρατική δράση των Μολούκων στη Χάγη.

Ολοι οι βασικοί άξονες της πεζογραφίας του Βασίλη Βασιλικού συνυπάρχουν στη συλλογή:η διαρκής ενεργοποίηση του μηχανισμού της μνήμης και η συνακόλουθη διάσπαση του αφηγηματικού χρόνου, η διαπλοκή του ατομικού και του συλλογικού, ο συμφυρμός του ιδιωτικού και του δημόσιου προσώπου, η εκτόνωση του τραύματος μέσω της γραφής, η αξιοποίηση του αυτοβιογραφικού στοιχείου. Οι περισσότεροι ήρωες των διηγημάτων του φέρουν τα ίχνη και τη φόρτιση προσωπικών βιωμάτων του δημιουργού τους και εκφράζουν την ιδιόμορφη σχέση του τελευταίου με τη μυθοπλασία που κατασκευάζει,΄΄μιά σχέση κρίσης-αφού μέσω της εκφράζεται η αδυναμία εναρμονισμού με τον κόσμο, όπως αυτός έχει-και μιά σχέση κριτική ταυτόχρονα-αφού η παρουσία του συγγραφέα, ρητή ή όχι, αντιμετωπίζεται σχεδόν πάντα με ειρωνικό τρόπο΄΄.

Τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα είναι σε πρώτο πλάνο και καθορίζουν την οπτική γωνία που βλέπουν τα πράγματα οι ήρωες αυτών των διηγημάτων. Καθορίζουν τη στάση τους στη ζωή.΄΄Τα χρόνια με ηρέμησαν. Είδα τη σχετικότητα των πραγμάτων, μα ποτέ δεν έδωσα συγχωροχάρτι στους Ναζί. Κάθε Γερμανός μου προκαλούσε την ίδια αλλεργία όπως ένα κομμάτι λαρδί. Είτε ήταν θαυμαστής του Μπετόβεν, είτε του Μότσαρτ, είτε του Βάγκνερ, είτε του Νίτσε, είτε του Αϊνστάιν, είτε του Μάρξ για μένα σήμαινε: υποψήφιος δολοφόνος΄΄, μονολογεί ο ήρωας της νουβέλας ΄΄Ο φίλος μου ο Ινο΄΄.΄΄ Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα τύχαινε να τον ξαναθυμηθώ τον φουκαρά τον Ινο, με το κίτρινο αστέρι στο στήθος, στην Εγνατία οδό, κι εγώ μικρός, παιδί σε μιά κοινωνία μεγάλων, ο Ινο δεν ήξερε, μιλούσε ως την τελευταία στιγμή για τα παιγνίδια μας, άρα το ταξίδι γι΄ αυτόν ήταν μετ΄επιστροφής, ούτε μπορούσε να διανοηθεί, ούτε εγώ μπορούσα, ούτε κι η μάνα του, που μου έλεγε, τα τελευταία της λόγια, μην αφήσω απότιστο τον βασιλικό, πάνω απ΄το κάρο, ενώ φεύγανε, πως θα τον ξαναθυμηθώ , λέω, τώρα στα γεράματα. Νόμιζα ότι η ζωή όπως και η Ιστορία περνάει στα ψιλά των ασβεστωμάτων που λέγονται δεκαετίες κι εμείς΄΄βιαστικά κι άπειρα όντα της στιγμής΄΄ τελικά δεν σημαίνουμε τίποτα περισσότερο από μιά κουτσουλιά περαστικού πουλιού σε ένα αναμνηστικό άλμπουμ με φωτογραφίες΄΄.

Το προσωπικό τραύμα είναι αυτό που κάνει τον Βασίλη Βασιλικό να βάλει λέξεις στη σειρά,να γίνουν προτάσεις, να πεί την ιστορία που θέλει να πεί.  Και το κάνει με έναν τρόπο τόσο φυσικό,όσο και η αναπνοή. Εκπρόσωπος μιάς γενιάς που πέρασε και έζησε πολλά. Τα μικρά ατομικά, που , ωστόσο, αποτελούν πιά κομμάτι της μεγάλης Ιστορίας. Και καταφέρνει γράφοντας,να μας μεταφέρει σε έναν κόσμο που γνωρίζουμε ότι υπήρξε, κάνοντάς μας αυτόπτες μάρτυρες. Ο Βασίλης Βασιλικός ανήκει σε μιά γενιά συγγραφέων που δεν δίστασε ποτέ να εκτεθεί απέναντι στην εξουσία που είχε απέναντί του. Και κατέγραψε από το 1953 μέχρι σήμερα μέσα από τα εκατό  περίπου, βιβλία του,  σημαντικές στιγμές της νεώτερης ιστορίας μας. Είναι ο πιό πολυμεταφρασμένος Ελληνας πεζογράφος, μετά τον Νίκο Καζαντζάκη. Ανάμεσα στά χίλια βιβλία που πρότεινε στους αναγνώστες της η αγγλική εφημερίδα The Guardian περιλαμβάνονται μόνο δύο ελληνικά: το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη ΄΄Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά΄΄ και το ΄΄Ζ΄΄ του Βασίλη Βασιλικού.

Τελικά, τα διηγήματα ΄΄Οι ρεμπέτες και άλλες ιστορίες΄΄,γραμμένες το 1977, μέσα από την απόσταση των χρόνων, καταφέρνουν σήμερα να μας κάνουν μάρτυρες μιάς εποχής τραυματικής για την ατομική αλλά και συλλογική μας συνείδηση. Μέσα από τη ματιά ενός συγγραφέα που γνωρίζει ,με τον τρόπο που γράφει, να επικοινωνεί τα γραπτά του με τον κόσμο.

΄΄Ο Βασιλικός έχει ένα θεϊκό χάρισμα. Μοιράζει σε αντίδωρα τον άρτον της ψυχής του. Τελικά, όλα τα διηγήματα είναι πολιτικά, έστω, αλλιώς πολιτικά΄΄.έγραψε για το βιβλίο η Ανθούλα Δανιήλ στο Diastixo.gr.

9.6.2020

Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr