Βιβλιοπρόταση: Άγγελος Κουτσούκης: “Ο άνθρωπος που έμενε στον Φάρο” από τις εκδόσεις Φίλντισι

Ο  Άγγελος Κουτσούκης είναι Ραδιοφωνικός Παραγωγός και Δημοσιογράφος.

“KAΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΡΜΑ” του ΓΚΟΥΝΑΡ ΚΑΙΖΕΡ εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ

Το “Κάτω από το δέρμα” είναι ένα εντυπωσιακό μυθιστόρημα του πρωτοεμφανιζόμενου Γερμανού συγγραφέα Γκούναρ Κάιζερ. Διαβάζω ότι το βιβλίο έχει χαρακτηριστεί σαν “φιλοσοφικό θρίλερ”, αλλά η προσωπική μου άποψη είναι ότι σε βιβλία σαν κι αυτό, δεν χωράνε ταμπέλες. Και ,αν κάτι πρέπει οπωσδήποτε να το χαρακτηρίσει, αυτό είναι η εξαιρετική γραφή του συγγραφέα.

Αναφέροντας με δυό λόγια την υπόθεση,  το πιό πιθανό είναι πώς όλοι θα πουν “μα, για θρίλερ πρόκειται”. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Γιατί έχει σημασία το πως είναι γραμμένο. Ας προσπαθήσω να το περιγράψω: Επί της ουσίας, πρόκειται για την ιστορία ενός σήριαλ κίλερ πού, ουσιαστικά, διασχίζει το δεύτερο μισό του αιώνα σκοτώνοντας κοπέλες που έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.. Αυτό, βέβαια, το καταλαβαίνουμε τελειώνοντας το βιβλίο. Στο μεταξύ, στην αρχή του, βρισκόμαστε στη Νέα Υόρκη του 1969. Δύο άντρες  συναντιούνται, ο ένας γύρω στα 20.ο άλλος γύρω στα 40. Ο μεγαλύτερος μυεί τον μικρότερο στην βιβλιοφιλία ,αλλά και σε μονοπάτια που μέχρι τότε δεν μπορούσε να φανταστεί. Ο “δάσκαλος” είναι ο Γιόζεφ Αϊζενστάιν, δανδής, βιβλιόφιλος, άνθρωπος που φαίνεται ότι ξέρει να ζει καλά. Ο “μαθητής” είναι ο Τζόναθαν Ρόζεν, φοιτητής φιλολογίας, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν έχει κάνει κάτι αξιοσημείωτο στη ζωή του. Ο Τζόναθαν μαθαίνει από τον Αϊζενστάιν την βιβλιοφιλία, αλλά και τον τρόπο της ερωτικής αποπλάνησης. Ο Τζόναθαν μαγεύεται από τον Αιζενστάιν, γιατί του δείχνει τρόπους ζωής που ο ίδιος δεν γνωρίζει ότι υπάρχουν. Γίνεται ο μέντοράς του, του μαθαίνει τα μυστικά μιας ζωής που ο ίδιος δεν έχει διαβάσει ούτε στα   βιβλία μέχρι τότε. Ολα αυτά μέσα στο κλίμα ελευθεριότητας που κυριαρχούσε στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του ΄60.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου βρισκόμαστε στο Βερολίνο της δεκαετίας του ΄30.Στο παρελθόν δηλαδή. Τότε που ο Γιοζεφ Αϊζενστάιν γεννιέται σε μια Εβραϊκή αστική οικογένεια. Ο πατέρας του καθηγητής πανεπιστημιακός στη Γερμανική γλώσσα, η μητέρα του ηθοποιός. Κανείς δεν ασχολείται με το παιδί. Τον αφήνουν σε μια θεία του πατέρα του, στο Βερολίνο, όπου μεγαλώνοντας εκεί, μαζί της, αλλάζει και το επώνυμό του.Παίρνει το δικό της. Η περιγραφή της εποχής και ο τρόπος που μεγαλώνει ο μικρός Γιόζεφ είναι εξαιρετικά.   Μεγαλώνοντας, ανακαλύπτει τα παλαιοβιβλιοπωλεία του Βερολίνου και την τέχνη να “δέσεις” με έναν δικό σου τρόπο ένα βιβλίο, για να το κάνεις ξεχωριστό. Μια γνώση που ο Αϊζενστάιν θα εξασκεί σε όλη την μεταγενέστερη ζωή του, εξελίσσοντας την. Στο προπολεμικό Βερολίνο ο μικρός μαθαίνει όλα όσα θα τον καθορίσουν στα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του: τον έρωτα, τη φρίκη, τα βιβλία.

Διαλέγει τον κόσμο του:είναι ο κόσμος των βιβλίων.”Ίσως υπάρχει για τον καθένα το ένα και μοναδικό αυτό βιβλίο, κρυμμένο στους λαβυρίνθους των βιβλιοθηκών, ποιος ξέρει; Ένα βιβλίο που γράφτηκε ειδικά για εσένα. Ένα βιβλίο που περιέχει ότι είναι ιερότερο για σένα στη ζωή. Είναι ένα βιβλίο που το ανοίγεις και αίρει τις αμαρτίες του κόσμου”, του λέει ο Κορνέλιους, ένας από τους πρώτους του “δασκάλους” που τον μύησε στην τέχνη της βιβλιοδεσίας.

Ο Γκούναρ Κάιζερ έγραψε ένα μυθιστόρημα για το πάθος, που πολλές φορές οδηγεί σε λάθος μονοπάτια. Έγραψε ένα βιβλίο για την ευφυία που, πολλές φορές, παίρνει λάθος δρόμο. Έγραψε ένα βιβλίο λογοτεχνίας, που είναι λογοτεχνία με την ουσιαστική έννοια του όρου. Ένα μυθιστόρημα μακρυά από ταμπέλες και στερεότυπα. Διαβάζεται εύκολα, δεν υπάρχει ούτε μία σελίδα που να κάνει τον αναγνώστη να βαρεθεί. Πολλές φορές έπιασα τον εαυτό μου να παρατηρεί τον τρόπο που βάζει τις λέξεις και τις προτάσεις.στη σειρά. Κι όλα αυτά χωρίς ίχνος ακαδημαισμού.

“ Όπως θα διαφανεί στη συνέχεια, ο Ρόζεν είναι ο ένας εκ των δύο πόλων που κινούν τη δράση. Δίπλα του υπάρχει ένας σκοτεινός ήρωας, ο δανδής Γιόσεφ Άιζενσταιν. Βιβλιόφιλος κι αυτός, αλλά με παρελθόν αθέατο. Λες και μια βαριά κουρτίνα έχει κρύψει τα δυσώδη του βίου του. Αυτοί οι δύο, με σημείο ταύτισης την παθολογική αγάπη για τα βιβλία, θα ενώσουν τις τύχες και τις εμμονές τους. Ο Τζόναθαν ζητάει την αποδοχή, είναι αυτό που του λείπει περισσότερο. Είναι σαν άγραφο βιβλίο του οποίου οι λευκές σελίδες ποθούν να γεμίσουν με στίγματα και στοιχεία. Ως εκείνη τη στιγμή η ζωή του είναι αβαρής, δίχως περίγραμμα.

Ο Γιόσεφ είναι ένας εκμαυλιστής, ένας τυπικός Πυγμαλίωνας μόνο που δεν προσπαθεί να αναπλάσει μια γυναίκα, αλλά έναν νιόβγαλτο άντρα. Επιθυμεί να τον μυήσει στην ομορφιά των γυναικών, στα θερμά νάματα της θωπείας – εντέλει να τον κάνει ακαταμάχητο με έναν ιδιαίτερο τρόπο και όχι με την καλλονή του. Τι παράξενο, δε, που αμφότεροι δεν αισθάνονται καθόλου οικεία με το γυναικείο φύλο. Επειδή, όμως, ο καθένας πράττει αυτό ακριβώς που μισεί, τούτη την άπωση του Τζόναθαν προς τις γυναίκες θα εκμεταλλευτεί ο Γιόσεφ για να ταλαντώσει μέσα του τη ζέση της αποπλάνησης.

Ολα αυτά συμβαίνουν στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ’60. Μια περίοδος πυκνή από γεγονότα, μουσικές, διαβάσματα – ένας ολόκληρος αναβρασμός τριγύρω και τούτοι οι δύο να ενώνονται ολοένα και περισσότερο. Ο Γιόσεφ, ως άλλος έμπειρος γητευτής, ανοίγει τις πύλες του αγνώστου στον νεανία υποτακτικό του. Για πρώτη φορά στη ζωή του, ο Τζόναθαν βλέπει τα «θαύματα» της ζωής με άλλο βλέμμα. Η ζωή του αλλάζει με δραματικούς τόνους. Δίχως να το καταλαβαίνει ολισθαίνει στον σκιώδη κόσμο του Γιόσεφ, καίτοι αρχίζει να καταλαβαίνει πως ένα μεγάλο μυστήριο υπάρχει στα πίσω δωμάτια του βίου του”, γράφει για το βιβλίο ο Διονύσης Μαρίνος.

Ο Γκούναρ Καΐζερ καταφέρνει σε αυτό, το πρώτο βιβλίο του, όχι μόνο να κερδίσει τις εντυπώσεις, αλλά να μας κάνει να περιμένουμε με αγωνία το επόμενο βιβλίο του. Ο ίδιος, διδάσκει Γερμανική Γλώσσα και Φιλοσοφία, και διαχειρίζεται το Blog Philosophisch leben καθώς και το κανάλι Kaiser Tv στο YouTube.Γεννήθηκε το 1976 στην Κολωνία.

Περιττό να πούμε πως έχει πάρει πολύ καλές κριτικές.

“Ενα βιβλίο που ξεχειλίζει από βιβλία,αισθησιασμό,εμμονές,έγκλημα,ιστορία και ιστορίες. Το ντεμπούτο του Γκούναρ Κάιζερ είναι ταυτόχρονα σκληρό θρίλερ, ιστορία ενηλικίωσης, ταξίδι στο χρόνο.βαθιά υπόκλιση μπροστά στο τυπωμένο χαρτί”, έγραψαν στη Welt am Sonntag.

Aλλά και στα καθ΄υμάς, εντυπωσίασε όσους το διάβασαν:

“Και αφήνοντας πίσω μας αυτή την αυστηρή παρένθεση, ας συνεχίσουμε με το δεύτερο καλύτερο κομμάτι του βιβλίου που δεν είναι άλλο από τους χαρακτήρες του και την βαθιά ενδοσκόπηση αυτών. Τα ψυχογραφήματά τους, όσο ακραία κι αν φαντάζουν σε κάποιες στιγμές, είναι τόσο στιβαρά και άρτια δομημένα, που νιώθεις το βάρος τους στις πλάτες σου όσο περισσότερο βυθίζεσαι στα σκοτάδια της ψυχής τους. Γιατί αυτοί οι δύο άντρες έχουν μια σχέση εξάρτησης ο ένας με τον άλλον, ο μεν Γιόζεφ επειδή έχει ανάγκη να ασκεί επιρροή και έλεγχο σε κάποιον άλλον που θα τον υπακούσει τυφλά και θα τον έχει σαν θεό του, και ο δε Τζόναθαν επειδή έχει την ανάγκη της αποδοχής, της παραδοχής, μα και της έγκρισης κάποιου που στα δικά του μάτια τουλάχιστον φαντάζει ανώτερος αυτού, πιο ισχυρός, πιο ολοκληρωμένος, ικανός να καθοδηγήσει και άξιος ν’ ακολουθηθεί. Και όσο πιο χειριστικός γίνεται ο πρώτος, τόσο περισσότερο μαγεύεται ο δεύτερος. Μέχρι τη στιγμή, τουλάχιστον, που οι μάσκες πέφτουν”, έγραψε για το βιβλίο στο “Book Reviw η Γιώτα Παπαδημακοπούλου.

΄΄Η ιδιωτική βιβλιοθήκη  του Αϊζενστάιν μου είχε φανεί ήδη από την πρώτη  εκείνη ημέρα που πέρασα μαζί του από νωρίς το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, αψεγάδιαστη και πλήρης. Όχι μόνο η ποιότητα και η κατάσταση των τόμων, αλλά και η επιλογή των τίτλων και η ταξινόμηση ήταν εξαιρετικές.  Αν και ήταν αδύνατον να διαβάσω όλους τους τίτλους έτσι στα γρήγορα και, μεταξύ αυτών που διάβασα, μόνο ένα μέρος τους μου ήταν γνωστό, ήξερα ότι βρισκόμουν ενώπιον μιας πολύτιμης συλλογής για τη δημιουργία της οποίας είχε απαιτηθεί προσπάθεια πολλών δεκαετιών από έναν εύπορο άνθρωπο. Αν ο κόσμος γύρω μας γινόταν συντρίμμια και σώζονταν μόνο αυτοί οι πέντε χιλιάδες τόμοι, με τη βοήθειά τους θα μπορούσε να ξαναζωντανέψει η μνήμη της ανθρωπότητας.

Στεκόμασταν μπροστά στα ράφια όπως μπροστά στους πίνακες σε ένα μουσείο και καπνίζαμε και πίναμε κατά τα κέφια μας και τη διάθεσή μας”.

Κάπως έτσι περιγράφει ο νεαρός  Τζόναθαν την αρχή της γνωριμίας και της παρέας του με τον Γιόζεφ Αϊζενστάιν. Για να καταλήξει  δυό δεκαετίες, σχεδόν, αργότερα να  λέει: ” Το όνομα του ανθρώπου την ιστορία του οποίου  θέλουμε να διηγηθούμε εδώ, δεν βρίσκεται στον κατάλογο των εγκληματιών. Διότι ο Γιόζεφ Αϊζενστάιν ήταν ένα από τα ευφυέστερα τέρατα, το οποίο όμως κατάφερε ταυτόχρονα να παραμείνει στην  αφάνεια. Έτσι κάποιοι σύγχρονοί  του , αν όχι όλοι, θα τον περιέγραφαν ως κτήνος, ως τέρας και γέννημα της κόλασης.Και κάποιοι, λίγοι ίσως, θα αναγνώριζαν στο πρόσωπό του την ιδιοφυΐα, το έργο της  οποίας θα επιβιώσει αν όχι εις τους αιώνες, τουλάχιστον πέρα από τα όρια της εποχής του. Και αν σήμερα αναφέρει κανείς το όνομά του δίχως  να ανατριχιάσει ή να εκπλαγεί-ή και τα δύο-αυτό οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι τα έργα και οι ημέρες αυτού του ανθρώπου ήταν τόσο φρικτά και ευφυή ταυτόχρονα. Και μάλιστα η ευφυία τους αιτιολογεί την βαναυσότητά τους και το αντίστροφο, έτσι που θα παρέμεναν άγνωστα στον κόσμο-ίσως για πάντα άγνωστα, αν δεν κάναμε εδώ μια γενναία προσπάθεια να  καταγράψουμε μια και καλή το αδιανόητο και να το αποσπάσουμε από τη λήθη”.

Ως που μπορεί να φτάσει η αγάπη για την Τέχνη; Είναι κι αυτό ένα ερώτημα ανάμεσα στα άλλα που βάζει με αριστοτεχνικό τρόπο το “Κάτω από το δέρμα”.