Ο Πάνος Καπώνης* είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τ. Επ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών (Φαρμακευτική), ποιητής, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας  Έχει συγγράψει οκτώ πανεπιστημιακά συγγράμματα φαρμακευτικού δικαίου.Λογοτεχνική ιστoσελίδα : http://logos.caponis.gr.

ΕΞ ΕΠΑΦΗΣ [Π39]

Δεκαπενταύγουστος της Παρθένου Μαρίας

[«…. εν τη Κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες Θεοτόκε …»], [Απολυτίκιον]

Στις 15 Αυγούστου, ημέρα που όλη η Χριστιανική Ευρώπη γιορτάζει, βρέθηκα το 1976 οικογενειακώς στην Λυών και ως Θεομητορική εορτή τόσο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, όσο και των λοιπών χριστιανικών ομολογιών, τα βήματά μας μας οδήγησαν για να προσκυνήσουμε, στον λόφο Φουβιέρ, όπου δεσπόζει η Βασιλική της Παναγίας της Φουβιέρ [Basilique Notre Dame de Fourviere], ένας εντυπωσιακός ναός ρωμαϊκής και βυζαντινής αρχιτεκτονικής, που κτίστηκε από το 1872 ως το 1884 και είναι εμπνευσμένος από την Βασιλική της Αγίας Καρδίας του Παρισιού [Basilique du Sacre-Coeur].  

O εορτασμός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που περιλαμβάνει κατά πρώτο λόγο τον θάνατο και την ταφή της Παναγίας και κατά δεύτερο, την ανάσταση και την μετάστασή της στους ουρανούς, δεν διακρίνει δόγματα και (με εξαίρεση την προτεσταντική Γερμανία) είναι ημέρα αργίας σε όλη την Ευρώπη. Για την κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, δεν υπάρχουν πληροφορίες από την Καινή Διαθήκη και για το γεγονός αυτό, μαθαίνουμε από διηγήσεις εκκλησιαστικών ανδρών, όπως των Αγίων Ιωάννου του θεολόγου, Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, Μόδεστου Ιεροσολύμων κ.α. καθώς και από τα σχετικά τροπάρια.  

Με δεδομένο το ότι απουσιάζουν βιβλικές μαρτυρίες σχετικές με τα γεγονότα της κοιμήσεως της Θεοτόκου, το εορτολογικό περιεχόμενό της το εντοπίζουμε σε εξωβιβλικές μαρτυρίες. Έτσι έχουμε ένα απόκρυφο κείμενο με τίτλο De transitu beatae Mariae virginis (Περί μεταστάσεως της μακαρίας Παρθένου Μαρίας) χρονολογούμενο τον 5ο αιώνα και είναι λατινική μετάφραση παλιότερου χαμένου ελληνικού πρωτοτύπου (Γεώργιος Φίλιας, Οι θεομητορικές εορτές στη λατρεία της Εκκλησίας, εκδ. Γρηγόρης, Αθήνας, 2004, σελ.119).

Γύρω στον 6ο αιώνα έχουμε λατινική μετάφραση ενός άλλου απόκρυφου έργου με τίτλο Joannis liber de Dormitione Mariae (βίβλος Ιωάννου περί της κοιμήσεως της Μαρίας) ενώ εκδόθηκε και συριακή μετάφραση. Η λατινική μετάφραση του Transitus αποτελεί ελεύθερη απόδοση του συριακού Joanis liber. Για άλλους ερευνητές το Transitus δεν είναι τίποτε άλλο παρά συμπερίληψη όλων των περί Κοιμήσεως απόκρυφων αφηγήσεων. Το αρχικό πρωτότυπο δεν αποκλείεται επίσης να ήταν και ελληνικό, χρονολογούμενο στα τέλη του 4ου με αρχές του 5ου αι. και μεταφράστηκε στα κοπτικά, λατινικά και αραβικά και ίσως αποτελεί σύνοψη αρχαιότερων πηγών από τον 2ο αι. μ.Χ. Σε κάθε περίπτωση οι απόκρυφες αφηγήσεις συνδέονται με το εορτολογικό περιεχόμενο της εορτής και όχι με το πώς εμφανίστηκε η εορτή.

Σύμφωνα με το Συναξάρι, όταν ήρθε η ώρα, της εξόδου Της Παναγίας στάλθηκε και πάλι ο αρχάγγελος Γαβριήλ να της αναγγείλει την θέληση του Θεού και Υιού Της. Ενώ προσευχόταν στον οίκο Της στην Ιερουσαλήμ παρουσιάστηκε ο άγγελος και της προσέφερε ένα μικρό κλαδί φοίνικα και της είπε: «Χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία. Σου φέρνω μήνυμα από τον Υιό Σου. Ήρθε η ευλογημένη ώρα να πας κοντά Του και να δοξαστείς όπως Σου ταιριάζει».

Όσον αφορά το μέρος στο οποίο ετάφη η Παναγία  η παλιότερη αναφορά προέρχεται από τον 5ο αιώνα και συνδέεται με τα Ιεροσόλυμα. Οδοιπορικά του 6ου αιώνα (Θεοδόσιος το 530, Αντώνιος Πλακεντίας το 570) προσδιορίζουν τον τάφο της στη Γεθσημανή. Τον 7ο αιώνα, τον ίδιο τόπο προσδιορίζει και ο Σοφρώνιος Ιεροσολύμων, και στο Breviarius de Hierosolyma. Κατά την Καθολική Εκκλησία, η Έφεσος θεωρείται ένας εναλλακτικός τόπος ταφής της Θεοτόκου θεμελιωμένος από την απόκρυφη παράδοση που θέλει τον Ευαγγελιστή Ιωάννη όταν ήλθε στην Έφεσο να έφερε μαζί του και τη Θεοτόκο αλλά και από τη σύγκληση της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου στο ναό της αγίας Μαρίας στην πόλη αυτή. Αυτή η άποψη εκφέρεται κυρίως από την Καθολική Εκκλησία. 

Η εορτή της Κοιμήσεως και Αναστάσεως της Θεομήτορος γιορτάζεται στις 15 Αυγούστου, που την καθόρισε διά διατάγματος, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Νικηφόρου Κάλλιστου, ο αυτοκράτορας Μαυρίκιος περί τα τέλη του 6ου αιώνα. 

ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΥ ΠΟΛΛΑ

ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ              

Φωτογραφία: Dimitris Vetsikas