Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος  με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical  Anthropology

Αυτή η πατρίδα ορίζεται περισσότερο από αυτά που δεν είναι παρά από αυτά που κατάφερε να γίνει. Είμαστε «δύσκολη» χώρα επειδή στην ουσία ακόμη δεν ξέρουμε να ενώσουμε την κοινωνία με το δυσλειτουργικό κράτος, τον ρεαλισμό της εποχής με τα εθνικά ιδεώδη. Την γλώσσα με τα αντικειμενικά πατριωτικά σημαίνοντα. Εισερχόμαστε στο εθνικό παρελθόν πάντα σε απόσταση από το παγκόσμιο παρελθόν. Και αυτό μας δημιουργεί πρόβλημα στο παρόν και στο μέλλον.

Ακόμη χωριζόμαστε σε φατρίες, ιδεολογικά «κενά σημαίνοντα», άστοχες διαιρέσεις. Εμφανίζεται εύκολα η προσωπολατρεία συχνά για ασήμαντους που επιδιώκουν εξουσία και ισχύ («..πρόθυμοι στην κατάφαση, πρόθυμοι να προστρέξουν στο νεύμα της ισχύος, χωρίς πρόσημο, ελπίζοντας να μετέχουν σ αυτήν» όπως εύστοχα γράφει ο ποιητής Κ. Καναβούρης)

Αγνοούμε την κοινωνική διαστρωμάτωση και την ταξική σύνθεση της κοινωνίας σε κάθε εποχή. Και όλο αυτό το πέπλο της άγνοιας και του κατακερματισμού του κοινωνικού σώματος, έρχεται να το θολώσει το πολυτελές αυτοκίνητο και το άνετο σπίτι με το στεγαστικό δάνειο. Μόνιμη συγκολλητική μας ουσία η κατανάλωση, το χρέος, η λιτότητα, η πολυπόθητη αλλά διαρκώς αναβαλλόμενη ανάπτυξη…

Γεννηθήκαμε για να επιλέγουμε και να προτιμάμε τις διαφορές μας, όχι τους κοινούς τόπους. Είναι το σύμπτωμα που ιστορικά απολαμβάνουμε ως ανάδελφο έθνος. Στα πολλά αχαρτογράφητα μέλλοντα που κρύβει η παγκόσμια ανισορροπία, εμείς χανόμαστε μέσα στους κατοπτρικούς κύκλους της Ιστορίας μας. Αλλά κυρίως μέσα στην αέναη επανάληψη της ανεκπλήρωτης επένδυσης της κοινωνικής επιθυμίας στο συλλογικό φαντασιακό του «εθνικού ιδεώδους».

200 χρόνια πέρυσι μετά την ένδοξη επανάσταση και 100 χρόνια φέτος μετά την μικρασιατική τραγωδία. Δεκάδες βιβλία, εκατοντάδες άρθρα, πολλές οι απόψεις. Αξίζει, για την νέα γενιά κυρίως, να αφήσει για λίγες ώρες τα social media και να διαβάσει τουλάχιστον τα στοιχειώδη. Να προσπαθήσει να καταλάβει γιατί ήλθαν οι ξένοι να μας εγκαθιδρύσουν κράτος μετά τους αγώνες του ’21. Να ακονιστεί το μυαλό και η κριτική σκέψη του σύγχρονου νεοελληνικού υποκειμένου για τα μεγάλα εθνικά λάθη του ’21 και έναν αιώνα μετά γι αυτά της μικρασιατικής τραγωδίας, τις τότε ορθολογικές ή μη αποφάσεις των ηγεσιών μας στις υποδείξεις και στα σχέδια των ξένων ηγεμονικών συμμαχιών τότε.

Δεν ωριμάζουμε σαν λαός αν δεν βάλουμε στην ζυγαριά τα καλά και τα κακά της φυλής. Δεν θα απομυθοποιήσουμε σημερινούς πολιτικούς επαίτες (της μετριοκρατίας, με το αυξημένο ναπολεόντιο σύνδρομο και την μεσσιανική δήθεν ορθολογική πολιτική τους, αποκομμένοι συχνά από την κοινωνική πραγματικότητα) αν δεν αποδομήσουμε εθνικούς μύθους και ιστορικά πρόσωπα.

Καλό είναι οι νέοι να ξέρουν γιατί κάποια αγάλματα τα διατηρούμε ακόμη και ποιους ανδριάντες πραγματικών ηρώων δεν σηκώσαμε.

Παρακολουθώ-όσο μπορώ- την φιλότιμη προσπάθεια ιστορικών επιστημόνων που εκδίδουν βιβλία και αρθρογραφούν για την σύγχρονη ιστορία μας λόγω και των επετείων. Το συμπέρασμα μου είναι ότι πριν μας απορροφήσει το όποιο ένδοξο νοσταλγικό παρελθόν μας, ας αποδεχθούμε μια αλήθεια : η Ελληνική Ιστορία είναι δύσβατη. Είναι γεμάτη με δυσδιάκριτα σημαίνοντα και με νεφελώδη διακυβεύματα. Και φρονώ ότι η  Ιστορία των αγώνων -κάθε έθνους σε αυτό τον πλανήτη- είναι η Ιστορία της αναζήτησης μιας ταυτότητας από το συλλογικό της υποκείμενο.

Δεν είμαστε η εξαίρεση της παγκόσμιας Ιστορίας και αυτό δεν απωθεί ούτε ακυρώνει την λαμπρή και ένδοξη συνεισφορά της αρχαιοελληνικής μας εποχής, του πολιτισμού, των δημοκρατικών θεσμών και των επιστημών, στους λαούς της ανθρωπότητας.

Η έμφυτη επιθυμία αυτοπροσδιορισμού και αυτοδιάθεσης κάθε φυλής και λαού είναι το αιώνιο ζητούμενο. Και όταν βλέπουμε να αλληλοσκοτώνονται -όπως σήμερα- ομόθρησκοι που μιλούν την ίδια γλώσσα ενώ οι πρόγονοι τους ζούσαν σε κοινά εδάφη, τόσο περισσότερο πρέπει να εκτιμήσουμε την ελληνική ιδιαιτερότητα της χωροχρονικής παρουσίας στην Ιστορία. Αλλά επαναλαμβάνω : δεν μας καθιστά αυτό το δεδομένο, την εξαίρεση στο ιστορικό παγκόσμιο σκηνικό.

Αφελώς ή λόγω ανεπεξέργαστων δεδομένων και ελλιπών εμβαθύνσεων, πίστευα και διατύπωνα κατα καιρούς ότι μετεωριζόμαστε στην βολική ζυγαριά μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Μάλλον έσφαλλα και το αποδέχομαι διότι με κόπο ομολογώ πως σταδιακά συνειδητοποιώ σήμερα ότι επιμένουν ακόμα να ανακοινώνουν οι σύγχρονες νεοελληνικές ηγεσίες ότι ψάχνουν δήθεν την «σωστή πλευρά της Ιστορίας» : λες και υπάρχει ή υπήρξε ποτέ. Και αυτό χωρίς μια ενιαία και στρατηγικά μακροπρόθεσμη οπτική στον δύσκολο ιστορικό ορίζοντα, χωρίς προσεκτική ανάκληση και αξιολόγηση των ιστορικών δεδομένων : η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται πάντα. Το σημερινό χάος έχει την δίκη του τάξη και εντροπία.

Η ταυτότητα του κάθε λαού σε κάθε εποχή είναι διαρκής «εσωτερική» αναζήτηση, υπεριστορική, υπερεθνική, και κυρίως υπερταξική. Είναι οι διαυγείς και στρατηγικές πολιτικές επιλογές της εκάστοτε ηγεσίας μπροστά στα απρόβλεπτα μικρά ή μεγάλα γεωπολιτικά και καπιταλιστικά παίγνια των ισχυρών.

Κανένα εθνικό συλλογικό υποκείμενο δεν παραμένει ριζωμένο στον ιστορικό χρόνο αν δεν είναι διαρκής αλλά και προσαρμοστική- στα ταχύτατα δρώμενα του μεταβαλλόμενο κόσμου- η αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας. Και αυτή φυσικά προυποθέτει πολλά. Όπως  απελευθέρωση από εσωτερικούς και εξωτερικούς μύθους, δαίμονες αλλά και δυνάστες κάθε μορφής.

Σήμερα, η άνευ συγκεκριμένης επικράτειας χωροχρονική ηγεμονία της χρηματοπιστωτικής και τεχνολογικής παγκοσμοποίησης, εξασθενεί το Εθνικό, επανεμφανίζει στρεβλωμένο το Ιστορικό. Το ζούμε αυτή την εποχή : ο κρατικός καπιταλισμός των Ρώσων που εισέβαλλαν στην Ουκρανία, απαγκιστρώνεται σκόπιμα απο ιστορικά επίδικα (πχ. ο Πούτιν ονόμασε εγκληματία τον Λένιν κατηγορώντας τον για το ουκρανικό ζήτημα πριν έναν αιώνα, και ο Λαβρόφ προκαλεί το Ισραήλ αναφερόμενος στον Χίτλερ και στις αμφισβητούμενες φυσικά εβραϊκές του ρίζες).

Η χώρα μας λοιπόν είναι μέρος του παγκόσμιου φόντου που συνθέτει ο πολυπολισμός του κεφαλαίου, ο κλιμακούμενος αναθεωρητισμός και η διαβάθμιση του κινδύνου εκ της μιλιταριστικής ισχύος των μεγάλων δυνάμεων.

Ταυτόχρονα όμως, όπως κάθε λαός, όπως κάθε συλλογικό βιοπολιτικό υποκείμενο, είμαστε πλέον μια μικρή συνοικία του παγκόσμιου ψηφιακού χωριού της υπερεπικοινωνίας και της υπερκατανάλωσης.

Η γλώσσα μας κατακερματίζεται μέσα σε εικονίδια και like. Οι ιστορικοί αγώνες του έθνους (και κάθε έθνους) οι ηρωικές επαναστάσεις και οι εθνικές τραγωδίες, έγιναν απλά λήμματα αναζήτησης στο Wikipedia και στην Google, πιο εύκολα στην ανεύρεση τους απ’ ο,τι στα δεκάδες βιβλία που γράφονται ακόμη για το 1821 και το 1922.

Η Ιστορία ολόκληρη χωράει σε μια οθόνη και το υποκείμενο -χρήστης, ψευδαισθητικά νομίζει ότι μπορεί να την διατρέξει με κλικάρισμα και σερφάρισμα, χωρίς βάθος και ανασκαφές, χωρίς προσήλωση στις λεπτομέρειες και στις συγκυρίες, χωρίς την όποια στερεοπάθεια της εθνικής υπόστασης.

Οι μεγάλοι εθνικοί κίνδυνοι δεν είναι μόνο γεωπολιτικοί και οικονομικοί. Καλά καμουφλαρισμένοι μεγάλοι κίνδυνοι κυκλοφορούν στα δίκτυα και κρύβονται μέσα στον αφαιρετικό πολιτισμό, στην παιδεία της αυτοματοποίησης, στην μηχανοποίηση της σκέψης.

Ο βασικός εχθρός της πατρίδας -και της κάθε πατρίδας σε αυτό τον πλανήτη – είναι ο μαρασμός της αντικειμενικής ιστορικής μνήμης, ο ευνουχισμός της δημιουργικότητας και των ονείρων της νέας γενιάς, η αλγοριθμική επίθεση στον στοχασμό και στην κριτική. Η σκόπιμη σύγχυση δεξιοτήτων, σπουδών και άνισων ευκαιριών. Η εύκολη ταύτιση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας -για τα νέα μας παιδιά- με τις οθόνες εξ αποστάσεως διδασκαλίας, πατώντας το εικονίδιο Cisco Webex.

Ας προσέξουμε  καλά ποια εργαλεία μάθησης εμφυτεύουμε στα μυαλά της νέας γενιάς, ως μέσα γενικής/ειδικής εκπαίδευσης και κριτικής σκέψης.

Κλείνω: έχουμε ανάγκη από ταυτόχρονη ανάκληση και εμβάθυνση σε  «δίκαιες μνήμες» του παρελθόντος, σε μια εθνική Ιστορία όχι αποσπασμένη από τα διεθνή δεδομένα και τις σφαίρες επιρροής κάθε εποχής.

Αν δεν καταλάβουν τα παιδιά μας στα σχολεία και στις σχολές ότι πρέπει να δούμε το έθνος και την γλώσσα ως μέρος του παγκόσμιου, δεν θα προλάβουμε τον δύσκολο κόσμο του αύριο. Θα μας προλάβει αυτός και θα εξασθενήσει περισσότερο το συλλογικό ασυνείδητο και το αναγκαίο υγιές εθνικό φαντασιακό. Ειδικά επειδή είμαστε μια δύσκολη, σε επίπεδο ατομικής και κοινωνικής ιδιοσυγκρασίας, κοινωνία. Επειδή δεν ξέρουμε ότι η συγκολλητική μας ουσία έχει στην πραγματικότητα πολλά ονόματα που δυστυχώς εύκολα ξεχνάμε : Δημοκρατία, Φιλοσοφία, Τέχνες, Επιστήμη, Πολιτισμός….