Η Ωραιοζήλη Τζίνα Δαβιλά είναι Θεολόγος, αρθρογράφος/ραδιοφωνική παραγωγός

Αξίζει να “περπατήσετε” και να αφουγκραστείτε την ποιήτρια Καλλιόπη Κουντούρη. Θα αναζητήσετε συχνά τις σκέψεις της, αν τις γνωρίσετε.

Από αριστερά: Σουλεϊμάν Αλάγιαλι-Τσιαλίκ, Καλλιόπη Κουντούρη, Τάσος Κουντούρης, Ωραιοζήλη-Τζίνα Δαβιλά, Μαρία Σπανού

“Γράμματα στην Περσεφόνη” της Καλλιόπη Κουντούρη, εκδ. Γραβριηλίδης

Όλη η ιστορία της ανθρωπότητας όλες οι θεωρίες, ό,τι έχει να κάνει με το ανθρώπινο γίγνεσθαι, το γίγνεσθαι της δημιουργίας έχει ως κέντρο και άξονα τον Άνθρωπο και την σωτηρία του, είτε γήινη, είτε μεταθανάτια, είτε και τα δύο. Η θεολογική ενατένιση, επομένως, βρίσκεται μέσα στην Ιστορία του ανθρώπου, μέσα στον κόσμο, μεταχειρίζεται θεωρίες που μας βοηθούν να αντιληφθούμε το αινιγματικό ανθρώπινο ον.

“Αν δεν υψώσεις άνθρωπο – ενικό- στη θέση φυσικού φαινομένου, αν δεν τον τανύσεις στα μέτρα του υψηλού, προς τι να βάλεις την λέξη (αγάπη) στο παγκάρι της θνητότητάς σου;”

σημειώνει η Καλλιόπη Κουντούρη σε ένα τετράστιχο.

Από την φύση μας έχουμε μια πτωτική τάση με την δυνατότητα να ανυψωθούμε στην θέωση. Να πετύχουμε το “καθ’ομοίωσιν” του χριστιανισμού. Αυτός είναι ο σκοπός του ανθρώπου θεολογικά.

“Αγάπη είναι το νησί όπου δεν επιτρέπεται να πεθάνεις”,

γράφει η Καλλιόπη.

Για την Αγάπη ο Θεός έγινε άνθρωπος, Θεάνθρωπος, συγχρωτίστηκε με το ανθρώπινο γένος, το κατ’εικόναν Του, το κατ’εξοχήν αμαρτωλό μα με προοπτικές του “καθ’ομοίωσιν”, μια θέωσης δηλαδή που εξασφαλίζει την αιώνια ομορφιά του κόσμου, την αιώνια ζωή.

“Μην λες πολλά, πες μόνο ένα, απλά ομορφιά”,

λέει σε κάποιο ποίημα της και μας παραπέμπει στον οικουμενικό Ντοστογιέφσκι που ακούραστα επαναλάμβανε “Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο”. Και ο κόσμος θα ήταν τόσο φτωχός αν δεν είχε τον Ντοστογιέφσκι ο οποίος συνάντησε τυχαία, αδέξιος μεταξύ αφελών, την ομορφιά του Χριστού και Τον μεταλαμπάδευσε αιώνια στον γήινο κόσμο με την κορυφαία δεξιοτεχνία των έργων του. Η ποίηση της Καλλιόπης ενοχλείται από την ασχήμια, θέλει να επικρατεί η ομορφιά και η αγνότητα, η ελευθερία και η προοπτική της ζωής για αυτό τον λόγο και μιλά για παπαρούνες και λεβάντες.

Τα “Γράμματα στην Περσεφόνη” υμνούν την ζωή, αλλά και τον θάνατο, όπως ακριβώς πράττει η Ορθοδοξία. Όταν η Περσεφόνη είναι με την μητέρα της την Δήμητρα η φύση χαίρεται και καρποφορεί, όταν ζει στον κάτω κόσμο ως θύμα αρπαγής, η γη ετοιμάζεται για την ανάπτυξη του καρπού γιατί ποτέ δεν χάνει την ελπίδα και την αισιοδοξία της. Η σπορά πάντα υπάρχει και θα υπάρχει, όπως συμβαίνει και στην ζωή του χριστιανού. Ζει γήινα, πορεύεται και συνεχίζει ως αιθέρια ύπαρξη ως ψυχή μετά θάνατον στην αιωνιότητα, στο Φως.

Ένας εσωτερικός εμφύλιος είναι η ζωή μας μεταξύ του καλού και του κακού, του φωτός και του σκότους, ποιος θα υπερισχύσει; Η σκέψη ή η απερισκεψία με την έννοια που αυτή συνεπάγεται την ρηχότητα, την απραξία, την επιπολαιότητα, τη νωθρότητα. Η ποίηση της Καλλιόπης είναι μια δυνατή φωνή “σπάστε το ρηχό και ζήστε”, είναι μια επαναστατική  τρυφερότητα που επιθυμεί την ευρεία και απλωμένη ματιά στα ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η Καλλιόπη μέ την γραφή της επιθυμεί οντότητες χαράς, ομορφιάς, εσωτερικής γαλήνης. Μέσα από την εκρηκτική ανάλυση των συναισθημάτων της και των τυχαίων γεγονότων από το ανθρώπινο χέρι, τον ανθρώπινο παράγοντα ή την ίδια την φύση, πρωταγωνιστεί με θεσπέσιες εικόνες ζωγραφίζοντας την ομορφιά της πλάσης, τον πλούτο των συναισθημάτων , την χαρά της ύψωσης, την σκληρότητα της πτώσης.

“Στον άτυπο επιτάφιο του οδοστρώματος, κείται η εσταυρωμένη άνοιξη πάνω σε στρώμα φτερών από ανθούς πεπτωκότες ως αγγέλους”

Αγαπητική σχέση της Καλλιόπης με τον άνθρωπο. Ανάμεσα στις λέξεις που ορίζουν την ποίηση της και τα κοινά ανταμώματα η Αγάπη έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Δεν κουράζεται να αναφέρει την Αγάπη ώστε να πορευτούμε αντάμα σε τούτη την ανηφοριά που λέγεται ζωή.

Με επιείκεια και με αυξητική αγάπη επιθυμεί να αναπτύξει μαζί μας μια σχέση άρρηκτη με το μεγαλείο της ζωής αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Την αδικία, τον έρωτα, την καταστροφή, τον θυμό, την απελπισία, την ελπίδα, την αισιοδοξία, την αποκαθήλωση, τον πόνο της ανθρώπινης ύπαρξης σε θλιβερά γεγονότα.

Εμείς ως αναγνωστικό κοινό βρίσκουμε κοινούς τόπους χωρίς καν να τους αναζητήσουμε. Προβάλλουν μπροστά μας οι ήρωες σαν οσιομάρτυρες σύντομων ιστοριών, καθώς τα ποιήματα της Καλλιόπης αποτελούν μικρά  κινηματογραφικά φιλμ με οξεία σκηνοθετική ματιά και απλωσιά την αισθηματική της φύση.

Καθολική η Θεία Αγάπη στο ανθρώπινο πρόσωπο, καθολική και η αγάπη της Καλλιόπης στα πρόσωπα που περιδιαβαίνουν την Ποίηση της. Ολοκληρωτική η εμπιστοσύνη του ανθρώπινου δημιουργήματος στον Θεό, ολοκληρωτική και η δική μου εμπιστοσύνη στην ποιητική συλλογή της Καλλιόπης όπου κάθε σελίδα της, κάθε στίχος, αποτελεί την προσδοκία μιας φρέσκιας οπτικής, παρατηρητικής, με βάθος και πλάτος συναισθηματικό σε γνώριμους δικούς μας δρόμους. Ταύτιση ονομάζεται και τα “Γράμματα στην Περσεφόνη” με βρίσκουν να ταυτίζομαι με τις σκέψεις της και με βοηθούν να περπατήσω αρκετά βήματα παρακάτω.

“Στο χελιδόνι η πιο ιπτάμενη αντίθεση”.

Πόσο εύηχος, πόσο σπουδαίος στίχος αυτός που έγραψε! Η ομορφιά του χελιδονιού  με την ματιά που μέχρι τώρα άλλος δεν έχει δει.

Ο Δρόμος της Θεολογίας μέσω της Ενσάρκωσης του Θεανθρώπου είναι η διακονία, ο διάκονος, ο υπηρέτης. Στους δρόμους της ποιητικής Καλλιόπης Κουντούρη η άψογη ελληνική γλώσσα διακονεί τον αδελφό και φίλο, τον σύντροφος και το παιδί, την μάνα και τον πατέρα, τα πρόσωπα αυτά που είναι διπλά μας, τόσο σημαντικά

“Λίγοι άνθρωποι, ευτυχώς, λίγο φεγγάρι, ευτυχώς, πολλή ανθρώπινη αγάπη”

σημειώνει.

Η αξιοπρεπής και αξιοσέβαστη ποίηση της Καλλιόπης είναι σαν έργο σωτηριολογικό διότι η Ποίηση σώζει.

“Παρακαλώ, επιβεβαιώστε την ανθρωπιά σας”,

λέει κάπου . Και μας αφυπνίζει, διότι χωρίς ανθρωπιά δεν υπάρχει σωτηρία σε κανένα χωροχρόνο.

Η πρόσφατη πανδημία μας σκόρπισε και σήμερα ερχόμαστε για να ενώσουμε τα αόρατα νήματα με τα ποιήματα της Καλλίοπης με την κοινή μας ζωή, την συμμετοχή αλλά και η αποδοχή των σκέψεων του άλλου που μιλά συχνά για μας.

Εργάζεται σαν καλλιεργητής στον αμπελώνα του Κυρίου που καρποφορεί την ελληνική γλώσσα. Με την ποίηση της μας δίνει ό,τι πιο ακριβό, οικείο και ποιοτικό έχει, το μοιράζεται γενναιόδωρα μαζί μας όχι με τα μέτρα του κόσμου – σπίτια, ρούχα, χρήματα, κινητά, ακίνητα, αυτοκίνητα.

Στην Ορθοδοξία η Εκκλησία είναι σαν την κλωσσαριά, απλώνει τα φτερά και αγκαλιάζει τα πουλιά της, άσπρα, μαύρα κίτρινα, κόκκινα χωρίς διακρίσεις. Έτσι και η Καλλιόπη απλώνει τα ποιήματα της και μας δίνει την καρδιά της, καρδιακά και αγαπησιάρικα, χωρίς διακρίσεις σε όλους τους ανθρώπους, απόκληρους ή σπουδαίους. Με τα “Γράμματα στην Περσεφόνη” γίνεται βαθιά ενωτική ακόμη και αν περνά μέσα από τον πόνο όταν η ζωή χάνεται και χάνει το νόημά της.

Μου πέταξες

Την αγάπη σου

Όπως πετούν ψωμί στα περιστέρια

Στις ράγες του τρένου.

Έχετε ακούσει

Τον ήχο που κάνει

Ένα περιστέρι

Όταν το χτυπά αμάξι;

Μπαλόνι που σκάει

Κι όλοι κοιτούν γύρω

Να δουν τι έσπασε

Αντί να κοιτάξουν χάμω

Πώς η ζωή γίνεται σχήμα

Σε μία στιγμή.

Μιλά για τον Σταυρό που σηκώνει ο καθένας μας , ο κάθε στίχος της έχει την λοξή ματιά, την ελπιδοφόρα και αισιόδοξη ή μία θλιβερή διαπίστωση για την σκληρότητα της ζωής , αλλά και μια προοπτική του Θεού για να γλυκαθεί η ζωή, να βρει ένα απάγκιο.

[…] Με κείνα και με τ’άλλα

Με τιμώρησα

Εκεί που συντελείται η προσεκτική κοπή

Του διαμαντιού μου

Θα διαθλαστώ

Θα με δώσω ανώνυμα στους πεινώντες και διψώντες

Και τη μεγάλη ώρα των απονομών

Εύχομαι

Να πάρει για μένα “αφανή νίκη”

Ο κόσμος των άστρων

Γιατί ακούμπησα στον κόσμο

Με άγνοια για χώμα

Με την ποίηση της φαίνεται να έχει διάλογο άλλοτε με τον Θεό και άλλοτε με τον άνθρωπο που διαβάζει την ποίηση της και νοιώθει σαν μικρός θεός που μοιράζεται γενναιόδωρα σε “πεινώντες και διψώντες”. Ίσως κάποιος μελετητής να ισχυριστεί ότι η ποίηση της Καλλιόπης Κουντούρη ακουμπά γερά στην αθεΐα.“Θεό δεν έχω, ίσως να είχα” γράφει.  Ωστόσο, κάθε λέξη, κάθε στίχος της που μοιάζει  αφοριστικός, τόσο περισσότερο ενισχύει την εκτίμηση μου ότι είναι ύμνος προς τον Δημιουργό.

Όπως το θαυμάσιο δικό της δίστιχο πρόσταγμα για τα χέρια:

“Γυρίστε τα ανάποδα, όπως στην Ομόνοια

Επιτέλους ας προσευχηθεί μια φορά για μας ο Θεός”

Ή αλλιώς εννοεί: Αν εμείς σώσουμε τον Θεό επι γης, τότε Εκείνος θα μείνει κοντά μας για να σώσει εμάς”.

Ροδίων Παιδεία, 20.11.2021

Η Καλλιόπη Κουντούρη έχει λάβει πτυχία από το ΕΚΠΑ του τμήματος “Αρχαιολογίας και Ιστορία της Τέχνης” και μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους από το Παν/μιο της Γλασκώβης και του Παν/μιού Αιγαίου στον τομέα της Ιστορίας της Τέχνης. Μεταξύ άλλων εργάζεται στο Μουσικό Σχολείο Πειραιά και διδάσκει τέσσερα μαθήματα πολιτισμού και τέχνης στο Hellenic American University.