Ο  Γιάννης Πανούσης είναι Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παν/μιου Αθηνών.

Έλα σαν αθωότητα

και σαν νεότητα που ξέρει

πως δεν θα κρατήσει

Έλα πριν σε προφτάσει ο καιρός

και σε σκληρύνει η ζωή

Φρ.Σταυράκη, Όλα εγγύς

Το 2021 δεν είναι μόνον η επέτειος των 200 χρόνων της ελληνικής παλιγγενεσίας του 1821. Συμπίπτει και με τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι [1821-1881].

Ανάμεσα στα άλλα θέματα που περιέγραψε με θαυμαστό τρόπο ο Ντοστογιέφσκι αναφέρθηκε και στις έννοιες του Καλού και του Κακού.Προφανώς και δεν θα αναλύσω χαρακτήρες και καταστάσεις.Θέλω απλώς να προσεγγίσω, με την οπτική ματιά του εγκληματολόγου, ορισμένες σύγχρονες πλευρές των «εκ πεποιθήσεως» παραβατών του νόμου.

Οι εσωτερικές δυνάμεις [δυνατότητες;] του Κακού και οι συναφείς πειρασμοί δεν συμψηφίζονται με την επίκληση, από τη μεριά τους, της αγωνίας της «ταπεινής» [;] ύπαρξης, τα ψηλαφιζόμενα όρια της ελευθερίας, την απειλή του Άλλου. Αν κάποιοι ισχυρίζονται ότι είμαστε όλοι και αθώοι και ένοχοι, αν είμαστε «αιτιοκρατούμενα ημι-ελεύθεροι», αν η επιβίωσή μας κατισχύει της υποστασιακής μας αξίας, αν η εξουσία και η ισχύς κι όχι η αρετή [νομίζουν ότι] τους καθιερώνει «ως ήρωες των μαζών», τότε έχουν απωλέσει το νοηματικό πλέγμα [nexus of meaning] της Ζωής και του  Θανάτου. Η ιδέα του «πεπερασμένου» χρόνου δράσης και «η κόλαση των [εχθρικών;] άλλων» δεν νομιμοποιούν την [σκόπιμη;] διαφθορά των ιδανικών και της ηθικής από τους βίαιους, δήθεν αντιστασιακούς/αντισυστημικούς. Ανάμεσα στην ψυχική έκ-ρηξη [εξεγερμένος] και στην ένοπλη ανατροπή [επαναστατημένος] ο βίαιος άνθρωπος οφείλει ν’ αποφασίσει χωρίς υποσημειώσεις κι αστερίσκους τη σχέση του με το αίμα και τον  φόνο του συνανθρώπου.

Αρκετά πλήρωσε η ανθρωπότητα τις ιδεοληψίες ακραίων δημαγωγών  που ξεκίνησαν ως φίλοι του λαού και κατέληξαν σε αδίστακτους δικτάτορες. Η άναρχη ψευδο-ελευθερία χωρίς όρια και κανόνες πολύ γρήγορα εκφυλίζεται σε δεσποτισμό.

Πρέπει άπαντες να συνειδητοποιήσουν ότι αλλάξαμε εποχή, άρα και μέσα επίτευξης στόχων. Το Καλό και το Κακό, φοβάμαι ότι, θα πάρουν άλλη μορφή κι άλλο περιεχόμενο.

Ο μετα-άνθρωπος [post-human being] της γενετικής μηχανικής και το μετά-σύμπαν [meta-verse] του Ζάκεμπεργκ δεν θα συναντηθούν δυστυχώς στο μέσον της διεθνούς αλληλο-κατανόησης και  του πολιτισμού της ειρήνης των λαών, αλλά θα βρεθούν αντιμέτωποι στο επίκεντρο του παγκόσμιου ανταγωνισμού, όχι μόνον γεωστρατηγικού/ οικονομικού, ίσως και υγειονομικού  ή και κλιματοκαταστροφικού .

Ως πρωταγωνιστές της νέας δια-πάλης  δεν πρέπει να είναι οι αναπαλαιωμένες[sic] καρικατούρες του χθες, με τα τσιτάτα του προχθές και με την «ανήθικη ηθική των εξαιρετικών όντων» του Ρασκόλνικωφ ή των Υπερανθρώπων του Νίτσε. Νέοι παίκτες θα εμφανιστούν, με νέα όπλα και θα επιφέρουν νέες ανα-κατα-τάξεις. Στο νέο αυτό κόσμο δεν πρέπει να ανα-γνωρίσουμε κάποια ανώτερα είδη ανθρώπων που θα ορίσουν τη μοίρα μας. Κάθε άνθρωπος του ισογείου, του ρετρέ και κυρίως του υπογείου οφείλει να πάρει θέση πλάι στο συν-άνθρωπό του κι όχι εναντίον του, τείνοντας το χέρι κι όχι το όπλο.

ΥΓ.’’Φροντίζω πάντα να διατηρώ καλές τις σχέσεις μου με δήμιους’’ [Κώστας Κρεμμύδας, Αντί βιογραφικού]