Ο Πάνος Καπώνης* είναι  Επίτιμος Δικηγόρος Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τ. Επ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών (Φαρμακευτική), ποιητής, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας  Έχει συγγράψει δέκα πανεπιστημιακά συγγράμματα φαρμακευτικού δικαίου.Λογοτεχνική ιστoσελίδα : http://logos.caponis.gr.

ΑΘΕΑΤΟΣ ΧΡΟΝΟΠΟΙΟΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ

Ο Γιάννης Πανούσης, ο καθηγητής εγκληματολογίας, πρύτανης (πρώην) και υπουργός (πρώην) και ιδιόρρυθμος συγγραφέας λογοτεχνίας με αστυνομικά μυθιστορήματα και όχι μόνον,  ένας πολυσχιδής διανοούμενος (και ας αρνείται τον χαρακτηρισμό, αλλά εγώ θα το λέω πάντα) και ενεργός αρθρογράφος και  κριτικός, δεν θα ήταν μια ολοκληρωμένη πνευματική προσωπικότητα, εάν, δεν ήταν μύστης της ποίησης. ‘Ετσι λοιπόν, για δικαιωθεί η δική του φάση «η ποίηση … είναι στιγμή κι αιωνιότητα ταυτόχρονα», τον Δεκέμβριο του 2024, μας χάρισε το τελευταίο του ποιητικό βιβλίο, το «ΑΘΕΑΤΟΣ ΧΡΟΝΟΠΟΙΟΣ». Σε αυτή την συλλογή του ο ποιητής Πανούσης, με έναν «προφητικό» πρόλογο, όπως τον ονομάζει, μας προειδιάζει για την (ίσως) επ-ερχόμενη ακύρωση του «οιονεί προφητικού» (ποιητικού) λόγου, φόβου που (ίσως) υποταχθεί και παραμεριστεί ο ποιητής από την λυτρωτική του λειτουργία στον κόσμο. Είναι γεγονός, ότι η όποια ανησυχία για τις πράγματι μεταλλάξεις στην ευρωπαϊκή – τουλάχιστον- κουλτούρα, είναι υπαρκτή, παρά το «μεταφυσικό» της ποιήσεως, της σύνδεσης δηλαδή των «ουρανίων» με τα επί-γεια, της σύλληψης με άλλα λόγια της «ουσίας» του Κόσμου, με την αρχαία έννοια της λέξης.

Εάν, ο Θεός «μετάνιωσε για το λάθος του να θέσει τον άνθρωπο επικεφαλής της Δημιουργίας του»  (ποίημα «το δάκρυ») ο ποιητής προσπαθεί να αποκαταστήσει την χαμένη ΑΡΜΟΝΙΑ και αυτός είναι ένας από τους ρόλους του  – κατ’ εξαίρεση – του θεϊκού «λάθους». Κατ’ ακολουθία λοιπόν, ο ποιητής Πανούσης, ως «πειρατής των ονείρων», μας παρουσιάζει απλά αλλά πυκνά, με κοινές εκφράσεις αλλά συμβολικές, απολογητικά και χωρίς πολλές φορές αβρότητες, έναν ποιητικό πλουραλισμό συναισθημάτων και καταστάσεων, σκιών και φωτός, βιωμάτων και αντανακλάσεων αρχείων ζωής, χωρίς να προσπαθεί να τηρήσει παραδοσιακούς λογοτεχνικούς «κανόνες». Ελεύθερα και με απόλυτα φυσική γραφή. Ενίοτε, υπεισέρχεται και ένα λυρικό αεράκι, που δροσίζει την ωμότητα – πολλές φορές – άλλων στίχων του :

«Ένα απομεσήμερο

Σε μια απόμακρη αμμουδιά κάποιου νησιού

Καθισμένος σ’ ένα βράχο

Έκανα νόημα σ’ έναν γλάρο ότι θέλω να μιλήσω στη Θάλασσα»

Στο βάθος όμως κάποιων καταγγελτικών του στίχων, όταν «οι άνθρωποι κάτω / πίνανε το απογευματινό τους κοκτέιλ / θαυμάζοντας τα ανεπανάληπτα έργα του Δημιουργού», (ποίημα «Βέβηλο»), ενυπάρχει η αίσθηση της ύβρεως, μιας ύβρεως όμως που προσπαθεί να εξαγνίσει το βέβηλο της Γνώσης, να μην σκοταδιάσει οριστικά η Γη. Φυλλομετρώντας το ποιητικό αυτό βιβλίο, διαπιστώνει ένας μυημένος αναγνώστης, πως, η ποίηση σε όλες τις εκφάνσεις της, αποπνέει μια αγάπη αυτογνωσίας, μια ελπίδα να ξεχωρίσουμε το «όσιο» από το «ανόσιο». Σε ένα του ποίημα με τον τίτλο «Ποίηση εντυπώσεων», προβάλει ένα αυτοσαρκασμό, ότι, θα τον καταγγείλουν «ως αντιποιητικό ποιητή», παρ΄ όλο στην όλη αυτή φράση, κρύβεται η θεία λέξη «ποιητής». Έστω και έτσι όμως, έστω δηλαδή και εάν η ποίηση του Πανούση, δεν προσφέρει «επιχειρήματα στην επανάστασή τους», δεν παύει να είναι ποίηση, σε πείσμα των «συντρόφων» ….

«Το φθινόπωρο

Επικαλούμενο λόγους κλιματικής αλλαγής

Μετάνιωσε

Έκανε αιφνίδια μεταβολή

Και χάθηκε

Στο βάθος του ορίζοντα»

Είναι αλήθεια, ότι, ο ποιητής Πανούσης είναι ένα βήμα πιο πέρα από την «αμφισβήτηση» των ποιητών της δεκαετίας του ’70, σε σύγκριση τουλάχιστον με την τότε ποίηση διαμαρτυρίας, αλλά φυσικά σε άλλες ταραγμένες εποχές. Μήπως όμως, λέω μήπως, δεν έχουν αλλάξει στην κοινωνία, τον (ανύπαρκτο) πολιτισμό  και την πολιτική και πολλά πράγματα, ανεξάρτητα εάν έχει αλλάξει το «κέλυφος» !!! «Μην ψάξετε στα βάθη της ψυχής μας», γράφει ο Πανούσης, απογοητευμένος από την «εκθεμελίωση» των πάντων, την απουσία της Άνοιξης, τις αποφάσεις των άλλων χωρίς εμάς, τα κακά μαντάτα, τις άπειρες παραλλαγές του μηδενός, τους κοινωνικά αόρατους και τους πολιτισμικά ξένους. Ο Πανούσης, μέσα από αυτή την ποιητική συλλογή, απεικονίζει την συνείδηση του, συνείδηση όμως ως αντανάκλαση μιας συλλογικής συνείδησης μέσα από μια ποιητική φόρμα. Με έμφαση γράφει στο ποίημα «Πάλι στις σπηλιές;» :

«Θύμωσε ο Θεός / με τις ασεβείς ματαιοδοξίες των ανθρώπων / και τράβηξε με δύναμη κι οργή / το καλώδιο από την πρίζα του Ήλιου».

Για τον Γιάννη Πανούση, οι «ΜΕΤΑ-ΜΕΤΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΙ» θα τα έχουμε [έχουν] «όλα, ηλεκτρονικά και καταγεγραμμένα, εκτός, από τις ενοχές και τις τύψεις μας¨Και στο σημείο αυτό, θα μου επιτρέψετε να κλείσω αυτό