Ο Μάνος Κοντολέων είναι συγγραφέας (πεζογράφος, διηγηματογράφος) και κριτικός. Έχει βραβευτεί δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για τα έργα του “Μάσκα στο φεγγάρι” και “Πολύτιμα δώρα και από τον Κύκλο Παιδικού Βιβλίου για το “Φεύγει”. 

http://www.kontoleon.gr

http://www.manoskontoleon2.blogspot.com

http://www.facebook.com/manos.d.kontoleon

Άνθρωποι που έγιναν κι άνθρωποι που θα γίνουν… ιστορίες              

-Γιάννης Πάσχος “Μια νυξ δι΄ εν έτος” (Εκδόσεις Μελάνι)

-Παναγιώτης Περιβολάρης “Ιστορίες μεταναστών” (Εκδόσεις Πόλις)

Μου αρέσει να αφήνω τη λογοτεχνία να παίζει μαζί μου -εννοώ να με ξαφνιάζει.

Μου αρέσει να την βλέπω άλλοτε να με κάνει έρμαιο ονείρων κι άλλοτε να με τραβά σε αναστοχασμούς. Να μου επιβεβαιώνει σκέψεις και απόψεις* να μου αποκαλύπτει νέες.

Και -αυτό κυρίως- να μου κρύβει από τη μια τις πηγές της και από την άλλη με χούφτες από το καθάριο  νερό αυτών των πηγών, να με δροσίζει και να με οδηγεί στην ανακούφιση πως μπορώ ακόμα να δικαιούμαι τη Ζωή.

Συνήθως διαβάζω βιβλία από αυτά που πρόσφατα έχουν κυκλοφορήσει. Μα είναι και φορές που πέφτουν στα χέρια μου κάποια προηγουμένων εποχών που σε κάποιο ράφι ξεχαστήκανε ή και άλλα που έτσι απρόοπτα φτάσανε στο γραφείο μου.

Και τότε -εδώ είναι η χαρά του αναγνώστη/συλλέκτη- τα διερευνώ με διάθεση να δω το πως  οι διαφορετικές χρονιές συγγραφής έχουν παρέμβει στην δημιουργία τους. Πόσο γρήγορα ή αργά το παλαιό θα παλιώσει* πόσο το νέο θα αντέξει προτού να ξεχαστεί.

Σκέψεις όλα αυτά που για μια ακόμα φορά με συντροφεύουν καθώς έχω δίπλα μου δυο συλλογές -η μια διηγημάτων, η άλλη αφηγήσεων

Η μια κάπως παλαιά -του 2009. Είναι τα διηγήματα του Γιάννη Πάσχου ” “Μια νυξ δι΄ εν έτος” (Μελάνι). Η άλλη εντελώς πρόσφατη – “Ιστορίες μεταναστών” του Παναγιώτη Περιβολάρη (Πόλις)

Το πρώτο πριν από λίγες μέρες μου το έστειλε ο συγγραφέας του καθώς ξεκινήσαμε να έχουμε μια διαδικτυακή επαφή.  Λίγο πιο πριν είχα διαβάσει και είχαμε συζητήσει μια νέα συλλογή διηγημάτων του. Και καθώς η γνωριμία μας βάθαινε έτσι όπως η λογοτεχνία ξέρει να βαθαίνει τις  γνωριμίες, ανταλλάξαμε και παλαιότερες εργασίες μας.

Ο Πάσχος είναι καθηγητής Ιχθυολογίας και ζει στα Γιάννενα. Σχετικά καθυστερημένα ‘μπήκε’ στο λογοτεχνικό στίβο, αλλά πολύ γρήγορα έδωσε το προσωπικό του στίγμα. Ποιητής μα και πεζογράφος -μείγμα που εδώ, σε αυτή τη συλλογή προσφέρει μια αληθινή λογοτεχνική μέθεξη.

Ολιγοσέλιδα διηγήματα τα περισσότερα. Και όλα ανθρωποκεντρικά -πρόσωπα του χτες, μα και του πρόσφατου σήμερα. Όλα τους χωνεμένα μέσα στην κοινωνία μας, τύποι γνωστοί… Όχι τύποι -οι τύποι δεν έχουν ψυχή- άνθρωποι γνωστοί,  με κάποιους μιλήσαμε κάποτε, κάποιους απλώς τους προσπεράσαμε,  μερικοί ίσως να είμαστε… εμείς.

Αυτό που καταφέρνει ο Γιάννη Πάσχος είναι από όλους αυτούς (εμάς) να φτιάχνει ιστορίες που δεν περιγράφουν απλώς (αυτό το έχουν κάνει και άλλοι και πολύ συχνά) μα που αναποδογυρίζουν όσα θεωρούνται δεδομένα. Ναι, εδώ είναι που ο ποιητής μπολιάζει τον πεζογράφο. Και έτσι μπορούμε να… ηρεμήσουμε. Την καθημερινότητά μας την έχει ένας  -έστω κι ένας- κατανοήσει και την μετέτρεψε σε Τέχνη. Είμαστε άνθρωποι σημερινοί που έχουμε αξιωθεί την κατανόηση του άλλου και έχουμε γίνει ιστορίες.

Πολύ σημαντικό αυτό -πιστέψτε με! Όταν το ασήμαντο γίνεται λογοτεχνία, παύει να είναι ασήμαντο.

Τυχεροί όλοι εμείς!

Ναι, τυχεροί, την ίδια στιγμή που ολοένα και άλλοι άνθρωποι (θυμηθείτε: όχι τύποι) εισέρχονται στις γειτονιές μας, κατοικούν τις περισσότερες φορές σε σπίτια που είχαμε κάποτε κι εμείς κατοικήσει και που όμως δεν τους αναγνωρίζεται το δικαίωμα να τους δούμε ως ανθρώπους. Μήτε καν ως τύπους. Με μια λέξη και μόνο τους χαρακτηρίζουμε -μετανάστες.

Και ήρθε ένας μη λογοτέχνης (προς ώρας, θέλω να πιστεύω), ένας δικηγόρος από την Πάτρα που αποφάσισε κάποιους από αυτούς να τους πλησιάσει, να τους ακούσει, να τους αισθανθεί και να καταγράψει τις πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις των ζωών τους.

Χρησιμοποίησα τη  λέξη ‘αισθανθεί’. Όχι, ασφαλώς, τυχαία. Γιατί ο ΄καταγραφέας΄ αυτών των εξομολογήσεων -ο Παναγιώτης Περιβολάρης- δεν δείχνει πως στάθηκε απέναντί τους με κάποιο κασετόφωνο ή ένα σημειωματάριο και σημείωνε λεγόμενα που είχαν να κάνουν με πικρές, σκληρές, ανθρώπινες αναμνήσεις. όχι! Δεν γνωρίζω το τρόπο που επεξεργάστηκε το αρχικό υλικό του και ούτε στην ουσία με ενδιαφέρει να το μάθω. Αυτό που εγώ κράτησα ήταν… Ναι, ήταν πως διάβασα ιστορίες ανθρώπων.

Και έτσι, έχοντας από τη μια εκείνα τα κείμενα που η ευαισθησία ενός ποιητή/ πεζογράφου τα είχε μετατρέψει σε λογοτεχνικές ιστορίες και από την άλλη την πρώτη ύλη από τις αφηγήσεις ανθρώπων που συνέλλεξε ένας ευαισθητοποιημένος πολίτης, σκέφτηκα πως πολύ σύντομα οφείλουμε από αυτές και άλλες παρόμοιες  καταγραφές να δημιουργήσουμε τις νέες λογοτεχνικές ιστορίες.

Σκέφτηκα, με άλλα λόγια,  πως ίσως ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος να συνεχίσουμε να είμαστε εκπρόσωποι του Δυτικού Πολιτισμού είναι ένας και μόνο και σίγουρα δοκιμασμένος από τα χρόνια του Ομήρου.

Να βλέπουμε τον άλλον -μα και τον εαυτό μας- ως ήρωα μιας αφήγησης λογοτεχνικής.