Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος  με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical  Anthropology

Όταν θέλει η εξουσία να πείσει τις μάζες ότι οι τσέπες είναι γεμάτες, οι ατομικοί/οικογενειακοί λογαριασμοί στις τράπεζες αυξήθηκαν και η έλλειψη αγοραστικής δύναμης είναι φαντασιακή αγχώδης προβολή, κάτι σαν εφήμερη μεταφυσική ανησυχία, τότε επιστρατεύεται αυτή η ρημάδα συστημική γλώσσα των δις και των συνόλων. Και τότε καλούμαστε από συγγενείς και φίλους -εμείς οι υποτίθεται ειδικοί της Μακροοικονομικής – να αποκαλύψουμε  πίσω από σύνθετες έννοιες και εθνικούς λογαριασμούς, πως ακριβώς τα αυξημένα αθροισμένα ποσά σε δις αντιστοιχούν στα ευρώ που εν τω μεταξύ λείπουν συνεχώς από τις δήθεν γεμάτες τσέπες…

Πάρτε μια αναπνοή : ” Η ΕΛΣΤΑΤ( στατιστική υπηρεσία) ανακοίνωσε σήμερα τα προσωρινά στοιχεία για τους τριμηνιαίους μη χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς θεσμικών τομέων του 4ου τριμήνου του 2021 και τα δημοσιονομικά στοιχεία της περιόδου 2018-2021”.

Δεν αφορά τον κοινό θνητό η περιγραφή των κονδυλίων, αλλά είναι εμφανές ότι παράγει κρότο, είναι βαρύγδουπος γλώσσα, εκπέμπει μια βαρύτητα, ένα σημειολογικό βάρος, μια επιστημονικότητα νοήματος( που κανείς δεν καταλαβαίνει φυσικά)

Δεν θα παραθέσω ανάλυση των εννοιών. Σκόπιμα( με κίνδυνο να υποστώ κριτική περί λαϊκισμού. Ας είναι). Στόχος μου είναι να κατανοήσει ο αναγνώστης ότι ποτέ οι κυβερνήσεις δεν μιλούν συγκεκριμένα -όταν μιλάει η στατιστική και η μακροοικονομική λογιστική- για το οικονομικό υποκείμενο νοικοκυριό, ως μια μοναδιαία οντότητα και μάλιστα με ανομοιογένεια στο σύνολο της. Και ποτέ φυσικά οι κυβερνήσεις δεν προχωρούν σε συγκεκριμένη ποιοτική ανάλυση του ”συνολικού διαθέσιμου” εισοδήματος( σημ: να κρύβει άραγε το φάντασμα της ταξικής συνείδησης η εξουσία, αν αποκαλυφθεί η εισοδηματική και ταξική σύνθεση των νοικοκυριών ; Μπα, δεν φρονώ ότι κρύβει τίποτα ο κρατικός καπιταλισμός τέτοιες εποχές….)

Και αναρωτιέμαι: πέραν των ορισμών στα βιβλία και στην wikipedia, όπου οι έχοντες στοιχειώδεις οικονομικές γνώσεις μπορούν να κατανοήσουν τις έννοιες, πως ορίζουμε ακριβώς την σύνθεση του συνόλου των νοικοκυριών σε αυτή την χώρα ;( αλλά και των επιχειρήσεων σε δεύτερο στάδιο). Τι ”συναρμολογεί” στην πραγματικότητα, και τι συνθέτει ακριβώς, αυτή την αθροιστική εικόνα ενός τέτοιου μεγέθους που αφορά το ανθρώπινο βιοτικό επίπεδο ;

Φίλος εργαζόμενος, εκνευριστικά σχολαστικός απο μικρός στην καταγραφή εσόδων-εξόδων καθημερινά αν και όχι οικονομολόγος, μου ανέφερε ότι το 2021 του έλλειψαν περίπου 3,500 ευρώ ενώ είχε τον ίδιο ακριβώς μισθό( όπως και η γυναίκα του) ως εισοδήματα του 2020 και περίπου τις ίδιες ακριβώς δαπάνες ως οικογένεια ( με απόκλιση 250-350 ευρώ λόγω αύξησης ηλικίας άρα και δαπανών στα δυο παιδάκια τους). Και με ρώτησε αν αυτό το μικρό ατομικό μέγεθος του ελλείμματος στο σπιτικό του( που προφανώς αφορά χιλιάδες άλλα νοικοκυριά) έχει συμπεριληφθεί στα 3,7 δις επιπλέον που είχαν τα νοικοκυριά της χώρας το 2021 αλλά και στα 37 δις αύξησης των εγχώριων καταθέσεων!

Η απάντηση δεν εξαρτάται απο το αν είχες καλό προφέσορα ή ήσουν διάνοια στην Δημοσιονομική Θεωρία, στους Εθνικούς Λογαριασμούς ή στην Μακροοικονομική. Εδώ έχουμε ένα οντολογικό ζητούμενο, μια εννοιολογική διλημματική κατάσταση που δεν χωράει υψηλή επιστημοσύνη, καλή παρακολούθηση της εξέλιξης στην επιστήμη ή εσωτερική γνώση των μηχανισμών καταγραφής στην ΕΛΣΤΑΤ ( ή πχ. στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους).

Το θέμα είναι πως εξηγείς στον απλό νοικοκύρη τι συνθέτει τελικά αυτό το αθροιστικό αποτέλεσμα των υπολογισμών της ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας. Γιατί δημοσιεύονται δις σε σύνολα και όχι πχ. κάποιες κατηγορίες με εισοδηματικές κλίμακες. Ποιοι δηλαδή είδαν αύξηση εισοδήματος και καταθέσεων; Φτωχοί, πλούσιοι, μικρομεσαίοι, μισθωτοί δημοσίου/ιδιωτικού τομέα ;

Την αληθινή απάντηση – ώστε να αρχίσει ο μέσος νους σε αυτή την έρημη χώρα να αποκτά αντίληψη της χρηματοοικονομικής μηχανικής και της μακρο-στατιστικής μέσα στον Λεβιάθαν του Κράτους- οφείλει να την δώσει η ίδια η εξουσία, η ίδια η κρατική λογιστική και στατιστική μηχανή. Γιατί είμαστε νομοταγή οικονομικά υποκείμενα με νοητικά αλλά και πραγματικά λογιστήρια πλέον, στα σπίτια και στις δουλειές μας. Οπότε δικαιούμαστε να μην είμαστε ανώνυμα αθροίσματα στο στατιστικό σύνολο κάθε μεγέθους που μας αφορά.

Όπως σκοπίμως και αναλυτικά εξηγείται στα ΜΜΕ η πενιχρή αλλά καλοδεχούμενη  αύξηση του μισθού ανάλογα με τα χρόνια εργασίας που επικοινωνιακά προβάλλεται ως μια ”αναπτυξιακή” σπείρα, ως ”άνοδος” του βιοτικού επιπέδου (αφού με 50-70 ευρώ το μήνα όλοι οι μισθωτοί θα ”ανεβούν” υποτίθεται σε άλλη τάξη, ξεχνώντας την αυξημένη ΔΕΗ και το ακριβότερο κρέας) έτσι πρέπει να μας εξηγήσουν πόσο ακριβώς αυξήθηκε το ατομικό διαθέσιμο εισόδημα ( των νοικοκυριών) το 2021, ανάλογα με την εισοδηματική τους δηλωθείσα κατάσταση.

Γιατί δεν τολμάει ποτέ καμία κυβέρνηση να ονομάσει έστω ποιο μέρος του αθροίσματος στο συνολικό διαθέσιμο εισόδημα νοικοκυριών, αφορά κατα ακριβή αναλογία τα χαμηλά, τα μεσαία, και τα υψηλού εισοδήματος ;

Ξέρετε, αυτό που επι χρόνια τώρα νιώθει ο απλός εργαζόμενος, ο μικρομεσαίος, ο ελεύθερος επαγγελματίας, είναι ότι συχνά-πυκνά ακούει  περί μείωσης και αύξησης αθροιστικών μεγεθών σε δις, περί καταθέσεων σε δις, περί επενδύσεων και πόρων ΕΕ που θα έλθουν σε δις, και δεν μπορεί να συλλάβει το δικό του μικρό οικονομικό μέγεθος ως μέρος αυτού του συνόλου.

Πως να το κάνουμε : όταν εξανεμίζεται πριν το τέλος του μήνα ο μισθός στους περισσότερους, όταν οι πελάτες χρωστάνε και αφήνεις πίσω χρέη στο γραφείο ή στο μαγαζί, όταν η ακρίβεια ροκανίζει πλέον έντονα και τα έτοιμα που έχεις αφήσει στην άκρη, αναρωτιέσαι πόσο πειστικό είναι να ακούς τα θετικά πρόσημα σε δις της ΕΛΣΤΑΤ που ( κατά δήλωση του υπουργού) ” είναι η απόδειξη ότι η ελληνική οικονομία ανέκαμψε δυναμικά, οι πολίτες βοηθήθηκαν ουσιαστικά και η διαχείριση των δημοσίων οικονομικών έγινε με συνετό αλλά και αποδοτικό τρόπο”

ΥΓ Ούτε να μετασχηματίσουμε την μακροοικονομική σε μικροοικονομική γλώσσα υπονοώ, ούτε να κάνουμε μαθήματα εσωτερικής δομικής λειτουργίας της ΕΛΣΤΑΤ στους πολίτες ή να τους αναλύσουμε οικονομετρικά και στατιστικά μοντέλα. Αλλά κάποτε, ας βρούμε τον τρόπο να κάνουμε τα αθροίσματα επιμέρους σύνολα, να κάνουμε δηλαδή το μέρος να φαίνεται στο άθροισμα. Ίσως αυτό να συμβάλλει στην καλλιέργεια ορθολογικής οικονομικής συνείδησης σε μερικούς ανθρώπους αυτής της χώρας….