Για το ελάφι της Ρόδου

Η σπουδή και η αποφασιστικότητα της δημοτικής αρχής καλό είναι να ασκείται εκεί που πραγματικά χρειάζεται

Ιστορία

Το ελάφι της Ρόδου ή Dama dama ή πλατόνι της Ρόδου αποτελεί ένα από τα διαχρονικά σύμβολα του νησιού μας. 

Η Ρόδος είναι το τελευταίο νησί της Μεσογείου που διατηρεί αρχαίο πληθυσμό πλατονιού. Σύμφωνα με τον Massetti (2002) ο πληθυσμός πλατονιού της Ρόδου έχει ουσιαστικές διαφορές και από αυτόν της Μικράς Ασίας, με τον οποίο είναι φαινοτυπικά όμοιος. Φαίνεται αρκετά μικρότερο, ειδικά όταν συγκριθεί με άτομα από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη (Θεοδωρίδης Ν., Βούλγαρης Κ. και Παπαστεργίου Κ.) .

Σύμφωνα με αρχαιολογικά στοιχεία, το πλατόνι εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Ρόδο κατά τους Νεολιθικούς χρόνους, γύρω στην έκτη π.Χ. χιλιετία (Massetti και Massetti κ.ά.). Ο πληθυσμός του φαίνεται να έφτασε σε μεγάλους αριθμούς τις δεκαετίες 1920 και 1930. Στις επόμενες δεκαετίες υπάρχει μείωση του πληθυσμού τους, με κίνδυνο να αφανιστεί από το νησί. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται να υπάρχει μια ανάκαμψη του πληθυσμού το μέγεθος της οποίας δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά.

Η σχέση του με άλλα αγροτικά ζώα και οι δασικές πυρκαγιές

Τα τελευταία 35 χρόνια οι καμένες εκτάσεις στη Ρόδο ανέρχονται σε 483.504 στρέμματα σύμφωνα με  στοιχεία που παρέθεσε ο δασολόγος και πρ.  Διευθυντής Δασών και πρ. Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, Ν. Θεοδωρίδης. Είναι φυσικό η καταστροφή αυτή να μην αφήσει ανεπηρέαστη τη ζωή και συμπεριφορά του ελαφιού της Ρόδου.

Από την άλλη πλευρά η  σχέση του ελαφιού της Ρόδου με τα αιγοπρόβατα είναι ανταγωνιστική όσον αφορά το νερό, την τροφή και τη χρήση του ενδιαιτήματος. Ο ζωτικός αριθμός που απαιτείται για τη σωστή διατήρηση των ελαφιών είναι 35 με 40 στρέμματα ανά άτομο (Παπαγεωργίου, 1990) ενώ σύμφωνα με στοιχεία  που συμφωνούν μεταξύ τους (Δ/νση Γεωργίας, Δήμος Ρόδου, ΟΠΕΚΕΠΕ, Κτηνιατρική Υπηρεσία) αυτή τη στιγμή ο αριθμός των αδέσποτων αιγοπροβάτων φαίνεται να ξεπερνά τις 70.000 άτομα σε όλο το νησί. Πολλά από αυτά τα ζώα είναι χωρίς ενώτια και μπορούμε να τα δούμε σε κατοικημένες περιοχές, σε καλλιέργειες και σε αναδασωτέες περιοχές όπου η βοσκή εμποδίζει τη φυσική αναγέννηση του δάσους. Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για την κατάσταση αυτή από οποιοδήποτε φορέα.   

Συνεπώς αν κάποιος θέλει να εξετάσει τη διαχείριση του πληθυσμού του ελαφιού, θα πρέπει να λάβει υπόψη και άλλους παράγοντες όπως αυτός του ενδιαιτήματος του, της ευζωίας και  της διαχείρισης των αδέσποτων αιγοπροβάτων. Φυσικά αυτό πρέπει να γίνεται με τις υποδείξεις των υπηρεσιών και των ειδικών που ασχολούνται με τα θέματα αυτά στη βάση πάντα ενός επίκαιρου διαχειριστικού σχεδίου.

Το σήμερα

Εδώ και μερικά χρόνια υπάρχουν παράπονα (προφανώς δικαιολογημένα) από τους αγρότες της Ν. Ρόδου για τις καταστροφές που προκαλούν τα ελάφια στις καλλιέργειές τους.  Έχουν γίνει διάφορες συσκέψεις για τη λύση του προβλήματος ενώ πριν από περίπου δύο μήνες κλήθηκε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Αμυράς να δώσει λύση στο θέμα. Τα μέτρα στα οποία δεσμεύτηκε ήταν τα εξής (από την εφημερίδα Ροδιακή):

• Τοποθέτηση δεξαμενών νερού και μεταφορά συστηματικά και αδιαλείπτως τροφής σε περιοχές μακριά από τις καλλιέργειες και τις πεδινές εκτάσεις για να τα κρατηθούν τα ελάφια μακριά από κατοικημένες περιοχές και τις καλλιέργειες.
• Χρηματοδότηση σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δασών και την Περιφέρεια της κατασκευής φρακτών ύψους 2,20 μέτρων σε περιοχές που θα υποδείξουν οι αγρότες για να εμποδίσουν τη διέλευση των ελαφιών και παράλληλη διαμόρφωση διαβάσεων στους δρόμους όπου παρατηρείται διέλευση των ελαφιών.
• Σήμανση των δρόμων στα επικίνδυνα σημεία ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος ατυχήματος.
• Επιδότηση κατά 100% των αγροτών για τη δημιουργία ηλεκτροφόρων φραχτών. 
• Ανακοινώθηκε ότι βρίσκεται υπό μελέτη η δημιουργία 4 ή 5 ανοιχτών πάρκων ελαφιών, κυρίως στα νότια μακριά από τις περιοχές με ανθρώπινη δραστηριότητα.

Και ενώ δεν έχουμε δει ακόμα τίποτα από τα παραπάνω να υλοποιείται,  δεν υπάρχουν μελέτες για τον έστω κατά προσέγγιση πληθυσμό και διασπορά του είδους ούτε φυσικά κάποιο διαχειριστικό σχέδιο, ο Δήμαρχος Ρόδου και ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου έβγαλαν τα δικά τους συμπεράσματα και έκαναν παράλογες και εξωφρενικές προτάσεις ώστε να επιτραπεί το κυνήγι ελαφιών στο νησί. Να σημειωθεί ότι όπως φαίνεται στη φωτογραφία που παραθέτουμε ο Δήμαρχος ήταν παρών στην σύσκεψη υπό τον κ. Αμυρά, μάλιστα καθόταν  δίπλα του).

Είναι μια πρόταση απαράδεκτη που δεν στηρίζεται σε κανένα επιστημονικό δεδομένο και δεν μπορεί να λύσει κανένα από τα προβλήματα που υπάρχουν λόγω της υπερβόσκησης  η οποία αφορά κυρίως τα αιγοπρόβατα.

Άραγε αυτή η σπουδή και αποφασιστικότητα του Δημάρχου και των γύρω του γιατί δεν επιδεικνύεται και για άλλα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει το νησί (αυθαίρετα, μπάζα, αστικά απόβλητα, κυκλοφοριακό κλπ);

Εδώ να υπενθυμίσουμε ότι ο Δήμος Ρόδου συμμετέχει στο πρότζεκτ The Rhodes Co-lab για την μετατροπή της Ρόδου σε έναν Βιώσιμο Τουριστικό Προορισμό!!!

Από την πλευρά του, ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου  συμφωνεί γενικά με τις προτάσεις Αμυρά και επιπλέον προτείνει:

• Ενεργοποίηση του άρθρου 5 του Ν. 3877/2010 (Α΄160) όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 5 του Ν. 4424/2016 (Α’ 283). Πρόκειται για την τροπολογία που κατέθεσε ο Δ. Γάκης ως βουλευτής Δωδεκανήσου και προβλέπει ότι πλέον στην ασφάλιση του ΕΛ.Γ.Α. υπάγονται και ζημιές που προκαλούνται από άγρια ελάφια (Dama dama) στη φυτική παραγωγή της νήσου Ρόδου. Ο ΕΛΓΑ λοιπόν θα πρέπει επιτέλους μετά από έξι χρόνια να προχωρήσει στις κατάλληλες αναλογιστικές

μελέτες ώστε να μπορούν να αποζημιώνονται  οι αγρότες της Ρόδου.

• Αξιοποίηση του πάρκου στον Άγιο Σουλά  ώστε σύμφωνα με το αρχικό Στρατηγικό Σχέδιο που συντάχτηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης να αναδειχθεί ως χώρος αναψυχής και παρατήρησης του ελαφιού της Ρόδου στο φυσικό του περιβάλλον. Επίσης σύμφωνα με την ίδια μελέτη, στο χώρο αυτό θα μπορούσαν να γίνονται παρατήρηση και επιστημονικές μελέτες για το ελάφι της Ρόδου από φοιτητές της Ελλάδας ή του εξωτερικού.  Μία άλλη χρήση θα μπορούσε να είναι ως πυρήνα προσαρμογής, σε περίπτωση που υπήρχε ανάγκη, ή μετά από κάποια ανάρρωση ή μετά από κάποιο τραυματισμό, και επανένταξης κάποιου ελαφιού στο φυσικό περιβάλλον. (βλ. συνέντευξη Θεοδωρίδη στην εφημερίδα Δημοκρατική).
• Ανάληψη πρωτοβουλιών για τη φυσική και τεχνητή αναδάσωση των καμένων περιοχών πάντα με επιστημονικό και αποτελεσματικό τρόπο. Κατά προτεραιότητα θα πρέπει να αναδασωθούν περιοχές που δυνητικά μπορούν να αποτελέσουν ενδιαίτημα του ελαφιού. 

Αυτό που αυτή τη στιγμή λοιπόν χρειαζόμαστε δεν είναι να σκοτώσουμε τα ελάφια γιατί τάχα ο αριθμός τους είναι υπερβολικά μεγάλος (ποια μελέτη άραγε το αποδεικνύει;) αλλά να ασχοληθούμε σοβαρά τόσο με την προστασία του είδους όσο και με την προστασία της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας. Κι αυτό πρέπει να γίνει με την ανάλογη  ευαισθησία και επιστημονικότητα. Αειφορία στο νησί της Ρόδου δεν πρόκειται να υπάρξει σκοτώνοντας το σύμβολό του.

Από το ΔΣ του Συλλόγου Προστασίας  Περιβάλλοντος Ρόδου