Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.

Διαβάστε τα άρθρα του Μάνου Στεφανίδη ΕΔΩ

Χαζεύω άναυδος υπό το απογευματινό φως του Μαΐου το κτίριο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Φυλακή; Μνημείο του Ολοκαυτώματος; Αρχείο του Εμφυλίου; Γιατί, διερωτώμαι, τόσο ουδέτερο – απρόσωπο κτίσμα στον τόπο που γέννησε το πρόσωπο; Μήπως επειδή προώρισται να φιλοξενήσει έργα της πλέον ακατανόητης – ανοήτης avantgarde;
Πρόκειται, φίλτατοι, για μίαν απόλυτα προκάτ, σειριακή, αρχιτεκτονική κατασκευή, όχι μοντέρνα αλλά αμήχανα μεταμοντέρνα, που υφίσταται
– όπως κι ένας απίστευτος αριθμός άλλων αναλόγων αρχιεκτονημάτων – μόνο και μόνο χάρη στον εξωτερικό της φωτισμό. Ανάλογα κτίρια στη μπρίζα είναι η ανακαινισμένη Εθνική Πινακοθήκη – – γυάλινο κέλυφος που απλώς κρύβει τις δυσλειτουργίες του παλιού κτίσματος – το νέο μουσείο της Ακρόπολης που πάντως στηρίζεται σε μια πολύ ενδιαφέρουσα, πρώτη ιδέα, το ΕΜΣΤ, κτίριο – σάντουιτς αλλά και τα περισσότερα αρχιτεκτονήματα του αείμνηστου Μπαρμπαλιά, του Βωβού κ.λπ. Πρόκειται δηλαδή για κτίσματα που φτιάχνονται αποκλειστικά για να υπάρχουν το βράδυ μέσω μιας φωτιστικής σκηνοθεσίας. Δεν είναι αυτόφωτα ως ρυθμολογημένες μορφές στον αστικό ιστό, δεν διεκδικούν τον φυσικό χώρο ως οργανική ενότητα μ’ αυτόν αλλά επιβάλλονται λόγω όγκου μόνο ως κακοφωνία.
Ιμπεριαλισμός της αρχιτεκτονικής, με άλλα λόγια, καπιταλισμός της αισθητικής, χειραγώγηση της πολιτικής του πολιτισμού. Και να σκεφτεί κανείς ότι οι ίδιοι άνθρωποι, οι ανάλογοι φώτισαν την χριστουγεννιάτικη Αθήνα, τον ιερό Βράχο της Ακρόπολης κλπ.
Κι όσο για τον φωτισμό των εορτών, επειδή πρόκειται περί σκηνογραφίας, ουδείς ψόγος. Όμως από εκεί και μετά τα πράγματα σοβαρεύουν δραματικά. Η αρχιτεκτονική επειδή δεν είναι ντεκόρ, απαγορεύεται να καταντά σκηνογραφία. Αλλιώς…

Βιβλιογραφία: The gentle art of making enemies. Το βιβλίο – λίβελο δηλαδή που δημοσίευσε το 1870 ο ζωγράφος James Whistler εναντίον του εστέτ αρχιτέκτονα Ruskin.