Όλες αυτές τις μέρες των αντικρουόμενων πληροφοριών και του ορυμαγδού περί τα καλλιτεχνικά μαθήματα σκόπιμα δεν αρθρογράφησα, ούτε πήρα θέση. Η πρόσφατη όμως δήλωση της υπουργού ότι καλλιτεχνικά μαθήματα καταργούνται γιατί δεν τα προτιμούν οι μαθητές, καλύπτει απόλυτα και τις δικές μου, σχετικές απορίες ενώ αποκαλύπτει τον τρόπο σκέψης των ιθυνόντων. Την τεχνοκρατική πλην άκρως εμπειρική και πρωτόγονη εμμονή τους. Επειδή το θέμα δεν είναι αν προβλέπονται καλλιτεχνικά μαθήματα και ποια, αν τα προτιμούν οι μαθητές (sic) ή όχι αλλά η παντελής απουσία ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που μεθοδικά να προσφέρει αισθητική συγκίνηση και καλλιτεχνική παιδεία στουςμαθητές. Όχι ως μαθησιακό καταναγκασμό και χαβαλέ αλλά ως βαθιά ανάγκη ευαισθητοποίησης και ατομικής έκφρασης…

Η μικρή μου κόρη φοιτά στο καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Δραπετσώνας στο οποίο διδάσκονται εικαστικά, θέατρο και χορός. Τελείωσε την Πρώτη Γυμνασίου και είναι ευτυχισμένη τόσο από το γενικότερο περιβάλλον όσο από τα συγκεκριμένα μαθήματα. Έστω κι αν το πρόγραμμα της είναι βεβαρημένο και επιστρέφει στις 4 το απόγευμα. Είναι κρίμα που δεν υπάρχουν περισσότερα τέτοια σχολεία στην Ελλάδα που να αναπτύσσουν τις δεξιότητες των παιδιών, να τους διδάσκουν με κατανοητό και άμεσο τρόπο στην ιστορία του πολιτισμού και να τους κάνουν όχι καλλιτέχνες αλλά συνειδητοποιημένους ανθρώπους.

Από την άλλη στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης υπάρχουν εκπαιδευτικοί αληθινά εμπνευσμένοι που έστω και χωρίς την ηθική ή θεσμική βοήθεια της Πολιτείας, μεταδίδουν στα παιδιά φλόγα της τέχνης. Όχι για να τα κάνουν καλλιτέχνες – επιμένω – αλλά ευαίσθητους και συνειδητοποιημένους πολίτες.Τα μαθήματα τέχνης και πολιτισμού δεν είναι μία εκ περισσού, διακοσμητική γνώση αλλά ουσιαστικό στοιχείο για το χτίσιμο αληθινών προσωπικοτήτων. Υπάρχουν όμως και οι πολλοί δάσκαλοι οι οποίοι δεν αντέχουν από τη μία την όλη απαξίωση του αντικειμένου τους και από την άλλη τη “φθορά” που τα ίδια τα παιδιά προκαλούν στην διαδικασία καθώς θεωρούν τα μαθήματα τέχνης απλώς μία ευκαιρία για πλάκα. Επειδή για το Υπουργείο αλλά και για τους γονείς μαθήματα που δεν διδάσκονται στα φροντιστήρια, δεν έχουν καμία αξία ούτε ιδιαίτερο βάρος αλλά είναι απλά παραγεμίσματα του προγράμματος. Αυτό το τεράστιο λάθος το πληρώνουμε, νομίζω, ως κοινωνία επί δεκαετίες.

Διδάσκω σε ένα τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών το οποίο “βγάζει” θεατρολόγους. Οι μαθητές μου, το λέω με υπερηφάνεια, έχουν υψηλού επιπέδου ενημέρωση ως προς την ιστορία της τέχνης και γνωρίζουν το θέατρο τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά. Για αυτό είναι εντελώς άδικο να αντιμετωπίζονται από τους λοιπούς φιλολόγους ή τους μαθηματικούς – το βαρύ πυροβολικό δηλαδή των σχολείων μας – ως επιστήμονες δεύτερης διαλογής οι οποίοι πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο ως παραγεμίσματα του προγράμματος. Το ίδιο συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό και με τους μουσικούς και με τους εικαστικούς δημιουργούς. Παρά την υψηλή κατάρτιση και το μεράκι τους δεν πρωταγωνιστούν στα σχολεία και δεν κυριαρχούν στην εκπαιδευτική διαδικασία όπως θα έπρεπε. Συχνά ταλαιπωρούνται κάνοντας τα μονόωρα μαθήματα τους σε πολλά, διαφορετικά σχολεία σε τρόπον ώστε ούτε οι μαθητές να τους σέβονται ιδιαίτερα ούτε και οι ίδιοι να απολαμβάνουν στη δουλειά τους. Τις πταίει; Προφανώς η υπερπαραγωγή από τις σχολές αυτών των ειδικοτήτων και η δυσκολία απορρόφησης των. Κυρίως όμως φταίει η βούληση της πολιτείας να μην δώσει προτεραιότητα στα μαθήματα τέχνης και πολιτισμού είτε ως θεωρία είτε ως πρακτική. Παρότι τα υποψιασμένα παιδιά ωφελούνται τα μέγιστα από αυτές τις διαδικασίες καθώς αυτενεργώντας και συμμετέχοντας αισθάνονται συνδημιουργοί του μαθήματος και όχι παθητικοί δέκτες. Παιδαγωγικά το κέρδος είναι τεράστιο! Για αυτό και είναι εξίσου τεράστια η ευθύνη της Πολιτείας η οποία δεν κάτι τα δέοντα σχετικά. Δηλαδή αντί να μεταμορφώσει τα σχολεία σε ελκυστικούς παράδεισους, τα αφήνει να μοιάζουν με βαρετά κάτεργα. Ο Ουγκό έλεγε πως όταν ανοίγει ένα σχολείο κλείνει μία φυλακή. Εμείς έχουμε καταφέρει τα σχολεία μας να μοιάζουν με βελούδινες φυλακές.

ΥΓ. Πριν λίγα χρόνια ο ΣΥΡΙΖΑ, νομίζω, κατάργησε από την διδακτέα ύλη τον Επιτάφιο του Περικλή και την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Και τα δύο αυτά κείμενα, λόγω της υψηλής θεατρικότητας τους, θα διδάσκονταν ιδανικά από τους πτυχιούχους μας του τμήματος θεατρικών σπουδών. Όπως επίσης και τα κεφάλαια περί τέχνης τα οποία συνήθως οι φιλόλογοι παραλείπουν από τα μαθήματα ιστορίας. Αναφέρω αυτό το γεγονός απλώς για να δείξω πόσο διαχρονικό είναι το έγκλημα που συντελείται στα θέματα Παιδείας και πόσο βαρύ είναι το ιδεοληπτικό κόστος του. Τα έξι χρόνια του Γυμνασίου και του Λυκείου, τις περισσότερες φορές, είναι μία χαμένη περίοδος από την οποία τα παιδιά άντλησαν ελάχιστα ενώ θα μπορούσαν να έχουν κερδίσει τα πάντα.

Αισθάνομαι προνομιούχος που τελείωσα την Ιωνίδειο σχολή στον Πειραιά όπως είναι προνομιούχος και η κόρη μου που φοιτά στο καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Δραπετσώνας. Μακάρι όλα τα παιδιά της πατρίδας μου να αισθανθούν το ίδιο προνομιούχα κάποτε όπως και εμείς…

Αντί επιλόγου (από την σελίδα της Αμαλίας Περάκη στο Ρέθυμνο)

“Αλήθειες που δεν θα μας πει ποτέ το Υπουργείο Παιδείας: Τα εικαστικά της Α Λυκείου δίνονται σαν επιλογή στους μαθητές κάποιες φορές, ελάχιστες, όχι πάντα. Δεν το επιλέγουν γιατί δεν υπάρχει ως επιλογή!

Το ελεύθερο και το γραμμικό σχέδιο

τα διδάσκονται προσχηματικά, από ένα 2ωρο την εβδομάδα ενώ απαιτείται από ένα 4ωρο για να λέμε ότι γίνεται σοβαρή προετοιμασία. Άρα γιατί να το επιλέξουν; για να λένε ότι κάνουν σχέδιο στο λύκειο; Η μόνη σοβαρή προετοιμασία γίνεται στο ΕΠΑΛ, σε ολιγομελή τμήματα. Το τμήμα ΟΦΕΊΛΕΙ να είναι ολιγομελές αλλιώς δεν γίνεται δουλειά. Το υπουργείο όμως μην ξεχνάμε ότι μας κατατάσσει στα θεωρητικά μαθήματα! Αλλιώς θα απαιτούνταν εργαστήριο και μειωμένος αριθμός μαθητών στα τμήματα.

Στα τμήματα που έχω εργαστεί, όσες φορές με κάλεσαν, είχα από 20 έως 25 μαθητές, ενώ έχω διδάξει και 30!! Σε εικαστικά της Α Λυκείου. Αυτό σαν απάντηση στη μη συμμετοχή. Στα site των καθηγητών εικαστικών μπαίνουν από χθες οι συνάδελφοι και αναφέρουν πολυπληθή τμήματα. Έτσι κι αλλιώς δεν επιτρέπεται στο γενικό λύκειο η δημιουργία τμήματος με λίγα παιδιά”.

Φωτογραφία:

Πίνακας του Βασίλη Σελιμά από την ομαδική έκθεση των 21 δημιουργών “Επειδή είναι το σκοτάδι που γεννάει το φως…” η οποία θα εγκαινιαστεί στις 18 Ιουλίου, στο Ίδρυμα    Τηνιακού Πολιτισμού.