Ελπίδα Νούσα

30 του Απρίλη ξημερώνοντας Πρωτομαγιά, είναι η Βαλπούργια Νύχτα ή “Νύχτα των Μαγισσών”.

Νύχτα, κατά την οποία λαμβάνουν χώρα τελετουργίες μαγισσών που συγκεντρώνονται στην κορυφή Brocken της οροσειράς Harz με άλλους δαίμονες, πνεύματα σκότους και ξωτικά για να γιορτάσουν τον ερχομό της άνοιξης.

Πήρε το όνομά της από την αγία Βαλπούργη, που συνέβαλε στον εκχριστιανισμό των γερμανικών φύλων και για το έργο και τις αρετές της ανακηρύχτηκε αγία που γιορτάζεται την 1η Μαΐου.

Γιορτή, που  συνδέθηκε με τα παγανιστικά έθιμα της παραμονής της Πρωτομαγιάς. Τις Βαλπούργιες Νύχτες, που αναδύονται από τα Μεσαιωνικά χρόνια  γίνονται οργιαστικές τελετές, με καθαρτήριους χορούς και άναμμα μεγάλων, υπαίθριων πυρκαγιών και τις μάγισσες να διαπράττουν τη μαγεία τους αναδυόμενες απ’ το σκοτάδι και πάνω σε πύρινα σκουπόξυλα.

Περιγραφή της Νύχτας των Μαγισσών κάνει ο Γκαίτε στην αρχή της τελευταίας πράξης του αριστουργήματός του: “ΦΑΟΥΣΤ”, που τιτλοφορείται: “Η Νύχτα της Βαλπούργης”:

“H Βαλπούργια νυξ”

(Στα όρη του Χαρτς)

ΜΕΦΙΣΤΟΦΕΛΗΣ:

Θέλεις ένα σκουπόξυλο; Ήθελα να’χω εγώ

τον τράγο τον πιο δυνατό, τον πιο γοργό[…]

ΦΑΟΥΣΤ

Μεσ’τον λαβύρινθο των λόγγων να πλανάσαι

στους βράχους ύστερα ν’αναρριχάσαι

που αιώνι’ αναβρύζουν, πέφτουν τα νερά

αυτή’ναι τέτοιων δρόμων η χαρά

Η άνοιξις μεσ’στη σημύδα κλώθει

ως και το πεύκο αρχίζει να τη νοιώθει[…]

 ΧΟΡΟΣ ΜΑΓΙΣΣΩΝ

Ο δρόμος είν’ευρύχωρος ποιος μας βιάζει;

σε στρίμωξη τόσο μεγάλη;

ξεσχίζει το σκουπόξυλο κεντάει το διχάλι[…]

Το μαγεμένο μύρωμα δίνει σε μας καρδιά

κάθε κουρέλι γίνεται περίφημο πανάκι

και κάθε σκάφη, καϊκάκι![…]

 O Γιόχαν Μπραμς στήνει ένα ντουέτο για 2 γυναικείες φωνές και πιάνο με τίτλο: “Walpurgisnacht”

Είναι το τελευταίο ληντ του κύκλου: “Balladen und Romanzen,Op. 75”.

Η “Βαλπούργια νύχτα” του Γερμανού συνθέτη ξεκινά με μια συζήτηση ανάμεσα σε μητέρα και κόρη. Όταν το κορίτσι ακούει τις βροντές από μακριά, η μητέρα τής εξηγεί πως πρόκειται για θορύβους από μάγισσες, καθώς ξημερώνει Πρωτομαγιά. Οι μάγισσες, προσθέτει, εμφανίζονται πάνω σε σκούπες.

Το κορίτσι παρατηρεί ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας και η δική τους σκούπα λείπει, ενώ το κρεβάτι της μάνας είναι άθικτο. Η μητέρα αναγκάζεται να ομολογήσει πως είναι μάγισσα και τη νύχτα είχε πετάξει στην κορυφή Brocken για το πανηγύρι των Μαγισσών.

Ο Μπραμς σε αυτό το σημείο υπογραμμίζει ένταση της δυναμικής για να προκαλέσει και συναισθηματική ένταση και χρησιμοποιώντας ευρηματικότατα ένα διάστημα 4ης αυξημένης, το γνωστό στη μουσική “τρίτονο του διαβόλου”, απομακρύνεται για λίγο από την  αρχική τονικότητα με μια μουσική τραχύτητα, καθόλα ταιριαστή στο θέμα.

Από τη Βαλπούργια Νύχτα εμπνεύστηκαν επίσης ο Φέλιξ Μέντελσον μια κοσμική καντάτα για 4 σολίστες, χορωδία και ορχήστρα, αλλά και ο Γκουνω ένα μπαλέτο-μέρος της όπερας του “Φάουστ”, ενός από τα σπουδαιότερα έργα του γαλλικού ρομαντισμού.Και τα δυο, εμπνευσμένα από την αναφορά του Γκαίτε.

Brahms ‐ Walpurgisnacht: