Δεν μπορούμε να ανοίξουμε θέσεις αντιστάθμισης κινδύνου στο χρηματιστήριο του φόβου και των ενστίκτων-αυτό δηλαδή που εντέλει κρύβεται πίσω από τα πάμπολλα χρηματιστήρια (σαν της ενέργειας που καθορίζει την τιμή ρεύματος) τα οποία ουσιαστικά ρυθμίζουν το κόστος ζωής μας.

Αδυνατεί πλέον ο σύγχρονος άνθρωπος -ως homo calculus- να μετράει και να σταθμίζει αδιάκοπα τις εσωτερικές τιμές του άγχους και της ανασφάλειας -όταν ψωνίζουμε, υπογράφουμε συμβάσεις και συναλλασσόμαστε- που προκαλεί αυτό το ίδιο το σύστημα. Είτε με νυγμικό (nudge) κηδεμονισμό ( βλ. Cass, Sustein, Thaler, κ.α)που μας διδάσκει η συμπεριφορική οικονομική ανάλυση του δικαίου είτε από ενδογενείς ακραίους συστημικούς παράγοντες (πανδημία, κρίση, πόλεμος)

Το περίφημο δίκαιο της αγοράς – ένα δίκαιο αυτοδεύσμευσης στην ουσία- μοιάζει να εκτοπίζει τον εσωτερικό αξιακό κώδικα του καθενός, εκείνο το ψυχικό δίκαιο των αρχών και της ατομικής ηθικής. Γι’ αυτό και μας περιθωριοποιεί ταχύτατα, μας απομονώνει από τα κέρδη υπερσυσσώρευσης των λίγων στην αγορά.

Ειδικά, όταν δεν κατανοήσουμε έγκαιρα -κατά την είσοδο μας στην αγορά- την υπόκωφη μηχανική, την καλά καλυμμένη υπερδομή του ιδιόρρυθμου δικαίου της. Ουσιαστικά, αγνοούμε ότι η ιδιωτική αυτονομία περνάει και αυτή μέσα από την συμπεριφορική οικονομική ανάλυση πάσης φύσεως συμβάσεων.

Καλείται λοιπόν το υποκείμενο-σε ένα διαρκές καθεστώς υπερφιλελευθεροποίησης και χρηματιστηριακοποίησης για αξιοδότηση και τιμολόγηση των πάντων – να πάρει την βέλτιστη απόφαση, να κάνει την άριστη επιλογή (πχ.σταθερό ή κυμαινόμενο συμβόλαιο στο ρεύμα, στο επιτόκιο του δανείου, στο ασφαλιστήριο, μέχρι και το ασταμάτητο ranking/ rating στα δίκτυα)

Ό,τι συμβαίνει σήμερα με τις τιμές πολλών αγαθών ( που ξεκίνησαν να ανεβαίνουν πολύ πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία) πέραν του στασιμοπληθωρισμού και λόγω γεωπολιτικής αστάθειας, είναι η αθέατη σχέση εμπορευματοποίησης και διαρκούς ανατιμολόγησης από τις περίφημες ελεύθερες αγορές.

Στην ουσία όμως αυτό που εμπορευματοποιείται και διαπραγματεύεται είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο και η εργασιακή αξία της εργασίας και του βίου : δηλαδή, η ψυχική υγεία του υποκειμένου και η ορθολογική διανοητική ικανότητα για διαυγείς επιλογές και αποφάσεις.

Πίσω από τις πολύπλοκες αλγοριθμικές εξισώσεις που διαμορφώνουν τιμές αγαθών και υπηρεσιών, πίσω από μαθηματικούς συντελεστές προσδιορισμού πηγών αναφοράς για ορθολογική τιμολόγηση, κρύβεται η μαθηματικοποίηση της ανθρώπινης σκέψης, η βελτιστοποίηση μεταβλητών μέσω ποσοτικοποίησης των επιλογών, σε μια αναγκαστικής για το υποκείμενο διαρκή στάθμιση πολλών ενστίκτων, επιθυμιών, ενορμήσεων, διαισθήσεων.

Οι άγνωστοι πολύπλοκοι μαθηματικοί και αλγοριθμικοί τύποι πίσω από κάθε τιμολόγιο που καλούμαστε να επιλέξουμε στα συμβόλαια, πάσης φύσεως, είναι η δημιουργική ασάφεια της κοινωνικής μηχανικής, η οικονομετρική ευθυγράμμιση του βίου με τις τιμές στις συναλλαγές και στην κατανάλωση, ακόμα και κοινωνικών αγαθών. Ανταλλάσουμε, με άλλα λόγια πλασματικές αξίες ασυνείδητα, πληκτρολογώντας απλά τις τιμές του συστήματος.

Η αρχιτεκτονική των κανόνων προσαρμογής του βιοπολιτικού υποκειμένου στην δήθεν ορθολογική αγοραία κανονικότητα, είναι η αρχιτεκτονική της καθοδήγησης της αγοράς για το κέρδος, την συσσώρευση και τον πολλαπλασιασμό του κεφαλαίου.

Διότι σε κάθε συμβατική σχέση, σε κάθε συμβόλαιο μεταξύ παραγωγού-καταναλωτή, εργοδότη-εργαζόμενου, παρόχου-χρήστη, δεν λειτουργεί αυτόματα το υποτίθεται φυσικό δίκαιο που εκπηγάζει από τους δήθεν ακλόνητους νόμους προσφοράς-ζήτησης, δηλαδή το αόρατο σμιθιανό χέρι ρύθμισης και ισορροπίας δίκαιων τιμών.

Στην πραγματικότητα λειτουργεί μέσα σε καθεστώτα ατελούς ανταγωνισμού και διευρυμένων συμμετεχόντων, η θεωρία της ασύμμετρης πληροφόρησης (Stiglitz) που τροφοδοτεί την καπιταλιστική μηχανική «ασυνείδητης απόσπασης υπεραξίας» από τον καταναλωτή : αυτόν που εύκολα επιλέγει και αγοράζει το βραχυπρόθεσμο όφελος, λόγω ανάγκης ή τεχνητής επιθυμίας, αγνοώντας μεσομακροπρόθεσμους κινδύνους που πάντα στο τέλος του μεταβιβάζονται, αφού χρησιμοποιείται η μέθοδος της σιωπηλής μετακύλισης.

Και τελικά, εγγράφεται κέρδος στον πάροχο της υπηρεσίας ή στον παραγωγό του αγαθού, λόγω αντασφάλισης και αντιστάθμισης που προνόησε να έχει συγκριτικά με τον αντισυμβαλλόμενο καταναλωτή/χρήστη (της ελλιπούς πληροφόρησης για τα μέσα προφύλαξης….)