Δρ Δέσποινα Κατσώχη

Το φτέρνισμα κάνει όλο και πιο αισθητή την παρουσία του. Τί ακριβώς προσπαθεί να επιτύχει ο οργανισμός με το φτέρνισμα; Πότε είναι επικίνδυνο; Ποιες αιτίες το προκαλούν;

Με το φτέρνισμα εξωθούμε βίαια και ανεξέλεγκτα αέρα από τη μύτη και το στόμα.  Προκαλείται γιατί έχουν ερεθιστεί οι βλεννογόνοι του αναπνευστικού συστήματος και μπορεί να συνοδεύεται από βήχα, η ρινική συμφόρηση, δύσπνοια και πυρετό. Ενδεχομένως όμως, ν’ αποτελεί μεμονωμένο σύμπτωμα. Ωστόσο, πολλές φορές είναι τόσο έντονο, που μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας και κατ’ επέκταση την ποιότητα της ζωής μας.

Το φτέρνισμα είναι μια αντανακλαστική αντίδραση του εγκεφάλου μας όταν ενοχληθεί η μύτη μας, η οποία ως «φίλτρο», μπλοκάρει επιβλαβή σωματίδια που ίσως έχουμε εισπνεύσει. Κάθε φορά που κάτι ανεπιθύμητο εισβάλει στα ρουθούνια, κύτταρά της μύτης, παράγουν μια χημική ουσία την ισταμίνη η οποία διεγείρει τις νευρικές απολήξεις στο εσωτερικό της μύτης: οι απολήξεις με τη σειρά τους, στέλνουν μήνυμα στον εγκέφαλο να φτερνιστεί για να αποβάλει η μύτη τον ανεπιθύμητο «επισκέπτη». Έτσι, κατά την εισπνοή “καθαρίζει ο αέρας” πριν εισέλθει στους πνεύμονες και το σώμα  απαλλάσσεται από τα «σκουπίδια».

Πώς φτερνιζόμαστε;

Για να φταρνιστούμε ο εγκέφαλος δίνει την εντολή να γεμίσουμε τα πνευμόνια μας με αέρα, και ταυτόχρονα στέλνει μήνυμα στους μύες του στήθους να συσταλούν. Παράλληλα φράσσει την έξοδο του αέρα είτε από τις φωνητικές χορδές, είτε από την αναπνευστική οδό. Τότε, αυτή η συστολή προκαλεί πίεση για να βγει ο εγκλωβισμένος αέρας, ο οποίος όταν τελικά αποβάλλεται με δύναμη,  συμπαρασύρει προς την έξοδο τα ανεπιθύμητα σωματίδια που υπάρχουν στη μύτη. Αν δεν τα καταφέρει ο εγκέφαλος με την πρώτη φορά ή εξακολουθούμε να εισπνέουμε ό,τι ενοχλεί τη μύτη μας, συνεχίζουμε ν φτερνιζόμαστε μέχρι η κατάσταση να ομαλοποιηθεί.

Πότε είναι επικίνδυνο το φτέρνισμα;

Η διαδικασία του φτερνίσματος μπορεί να τεθεί σε λειτουργία από αλλεργιογόνα, μικρόβια,  σκόνη ή άλλες ερεθιστικές ουσίες. Μπορεί όμως να οφείλεται και σε άγχος ή λοιμώδη νοσήματα.

Δεν είναι απαραίτητο να είναι επικίνδυνη η ουσία που θα εισπνεύσουμε και θα προκαλέσει φτέρνισμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το ο πιπέρι, το οποίο περιέχει μία ουσία, την  πιπερίνη η οποία ερεθίζει τις απολήξεις των νεύρων του βλεννογόνου. Και βέβαια, αποτελεί αντανακλαστική κίνηση το ότι κλείνουμε τα μάτια όταν φταρνιζόμαστε.

Όταν το φτέρνισμα είναι παροδικό δεν εγείρει ανησυχία. Αν όμως είναι  παρατεινόμενο και συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, πρέπει να αναζητήσουμε τη συνδρομή του γιατρού, ο οποίος θα διενεργήσει εργαστηριακό έλεγχο, ο οποίος θα καθορίσει και το είδος της θεραπείας που θα ακολουθήσει ο ασθενής.

Φτέρνισμα προκαλούν και τοξικές ουσίες όπως η κοκαΐνη αλλά και η  δυσπεψία, παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος, άπνοια στον ύπνο, νεοπλάσματα, χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια, βρογχικό άσθμα, ορμονικές διαταραχές, παθήσεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, παθήσεις του καρδιαγγειακού, αυτοάνοσα αλλά και  αιματολογικά νοσήματα.

Φθινοπωρινές αλλεργίες

Οι φθινοπωρινές  αλλεργίες ενοχλούν εξίσου με τις ανοιξιάτικες, έχουν παρόμοια συμπτώματα αλλά και αρκετές κοινές αιτίες.  Νούμερο ένα ύποπτος αλλεργιών που προκαλεί συνεχές φτέρνισμα είναι τα αγριόχορτα που βγαίνουν με τα πρωτοβρόχια. Την κατάσταση  επιδεινώνει η μούχλα σε τοίχους, αυλές ή δρόμους, με πρωταγωνιστές τα ξεραμένα φυτά και φύλλα που όμως τώρα έχουν νοτίσει από τη βροχή ή την υγρασία.  Προβλήματα αντιμετωπίζουν και όσοι  είναι αλλεργικοί στα ακάρεα της οικιακής σκόνης αλλά και στα κατοικίδια. Σχολικές αίθουσες, υπόγεια, αποθήκες αλλά και χώροι όπως τα μπάνια είναι το κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτυχθούν μύκητες, που ενοχοποιούνται για τις αυξημένες  κρίσεις άσθματος. Τα αλλεργιογόνα διασπείρουν και οι ισχυροί άνεμοι.