Ακριβώς στις 20:53 το βράδυ της Παρασκευής, ξεκίνησε το διάγγελμα του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με κάποια τουρκικά μέσα να αναφέρουν πως επελέγη η συγκεκριμένη ώρα, καθώς συμβολίζει το έτος 2053 και την συμπλήρωση 600 ετών από την την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453.

Όπως ανακοίνωσε ο Τούρκος πρόεδρος, στις 24 Ιουλίου θα γίνει προσευχή στην Αγία Σοφία.

«Aκυρώνουμε την πληρωμένη είσοδο, καθώς η Αγιά Σοφιά εγκαταλείπει το μουσειακό καθεστώς. Η κοινή παγκόσμια κληρονομία της Αγιάς Σοφιάς, θα συνεχίσει να αγκαλιάζει όλο τον κόσμο με το νέο της καθεστώς, με τρόπο ειλικρινή και αυθεντικό. Οι πόρτες της Αγιάς Σοφιάς θα είναι ανοιχτές σε όλους, ντόπιους και ξένους, Μουσουλμάνους και μη Μουσουλμάνους. Σχεδιάζουμε να ολοκληρώσουμε σύντομα τις προετοιμασίες και να την ανοίξουμε για προσευχή την Παρασκευή 24 Ιουλίου», είπε μεταξύ άλλων, στο διάγγελμά του.

«Δεν θα υπάρχει εισιτήριο, το καταργούμε. Είναι θέμα κυριαρχίας της Τουρκίας το πώς θα χρησιμοποιηθεί η Αγία Σοφία. Θα εκληφθεί σαν παραβίαση της κυριαρχίας μας η όποια αντίδραση στην απόφαση της δικαιοσύνης μας», πρόσθεσε.

Ο Τούρκος πρόεδρος, χαρακτήρισε επίσης την Αγία Σοφία «μαργαριτάρι» της Κωνσταντινούπολης. Όσον αφορά στους Χριστιανούς είπε πως «θα είναι ευπρόσδεκτοι και θα διαπιστώσουν και οι ίδιοι πως δεν ισχύουν οι εκ του αντιθέτου φήμες».

«Στην Τουρκία  υπάρχουν 435 εκκλησίες και συναγωγές ανοιχτές για λατρεία και η σημερινή απόφαση μας επέτρεψε να απαλλαχθούμε από την κατάρα του Φατίχ. Καλώ όλους να σεβαστούν την απόφαση για την Αγία Σοφία, η οποία ελήφθη από τα δικαστικά και εκτελεστικά όργανα της χώρας μας. Κατανοούμε όλες τις απόψεις που κατατίθενται στη διεθνή αρένα», επεσήμανε ο Τούρκος πρόεδρος.

Τι συμβαίνει στον κόσμο;

Παρά τις προειδοποιήσεις από πολλές χώρες, ανάμεσά τους η Ελλάδα, η Ρωσία, Γαλλία καθώς και οι ΗΠΑ και η Γαλλία, ο Ερντογάν, προχώρησε στην μετατροπή του μουσείου σε τζαμί, καταργώντας την απόφαση του 1934. Ο Κεμάλ Ατατούρκ σε μία προσπάθεια να εκσυγχρονίσει το τουρκικό κράτος μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε μουσείο. Με την σημερινή κίνηση, ο Ερντογάν ακυρώνει για πρώτη φορά μία πράξη του Τούρκου εθνάρχη χωρίς να διχάσει τον τουρκικό λαό. Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν ζει υπό την σκιά του Κεμάλ και γνωρίζει ότι δεν μπορεί να τον αντικαταστήσει. Ωστόσο, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι μία κίνηση που αποβλέπει περισσότερο στη συσπείρωση των Τούρκων γύρω από το κόμμα του, παρά στην πρόκληση της παγκόσμιας κατακραυγής, λένε ειδικοί.

Την ίδια ώρα, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάικ Πομπέο, τόνισε ότι το καθεστώς του μουσείου της Αγίας Σοφίας αποτελούσε «υπόδειγμα» της δέσμευσης της κυβέρνησης της Τουρκίας «να σεβαστεί τις θρησκευτικές παραδόσεις και την ποικιλόμορφη ιστορία» της χώρας και ότι οποιαδήποτε μετατροπή του θα «αμαύρωνε την κληρονομιά» αυτού του «εμβληματικού μνημείου».

Επίσης, η ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη θλίψη της γιατί δεν εισακούστηκαν από την τουρκική κυβέρνηση ούτε η ανησυχία της ίδιας, ούτε και άλλων, κατά τόπους, Ορθοδόξων Εκκλησιών, ανέφερε ο Βλαντιμίρ Λεγκόιντα, πρόεδρος του συνοδικού τμήματος του Πατριαρχείου Μόσχας και εκπρόσωπος του Πατριάρχη Κυρίλλου. Επιπλέον, ο ίδιος τόνισε, ότι «η απόφαση αυτή δεν στοχεύει στη καθησύχαση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά αντιθέτως μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερους διχασμούς».

Για «χαστούκι» στην παγκόσμια ορθοδοξία έκανε λόγο στο OPEN ο επικεφαλής του τμήματος εξωτερικών σχέσεων, Μητροπολίτης Ιλαρίων, ο οποίος μίλησε για «διατάραξη των διαθρησκειακών σχέσεων παγκοσμίως και μάλιστα διαφοροποιείται από την πολιτική εξουσία, λέγοντας ότι «δεν είναι εσωτερικό ζήτημα του κυρίου Ερντογάν η απόφαση να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί».

Συγκεκριμένα ο Μητροπολίτης Ιλαρίων δήλωσε: «Για τους ορθόδοξους χριστιανούς ο Ναός της Αγίας Σοφίας είναι τέτοιο σύμβολο, όπως για τους καθολικούς ο Ναός του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Γι’ αυτό δεν είμαστε αδιάφοροι για την τύχη αυτού του Ναού, δεν θεωρούμε ότι είναι εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας, να μετατρέψει αυτόν τον Ναό σε τζαμί, θεωρούμε ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο καταφέρθηκε τεράστιο πλήγμα στις διαθρησκειακές σχέσεις σε όλον τον κόσμο».

Αντίστοιχες αντιδράσεις υπάρχουν και από τη ρωσική Άνω Βουλή, όπου ο αρμόδιος πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, Κωνσταντίν Κασατσόφ εκτιμά ότι θα υπάρξουν μεγάλες αντιδράσεις συνολικά από τον χριστιανικό κόσμο και ότι τίποτα καλό δεν προμηνύει η απόφαση του Τούρκου Προέδρου.

Ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ επέκρινε έντονα την απόφαση της Τουρκίας για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, τονίζοντας ότι με αυτή την κίνηση η Άγκυρα αποξενώνεται από την Ευρώπη.

«Λυπούμαστε βαθιά για τη σημερινή απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε! Η κατάργηση του καθεστώτος μουσείου που την καταστούσε προσβάσιμη σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες είναι ένα ακόμη βήμα μακριά από την Ευρώπη», ανέφερε ο Αυστριακός ΥΠΕΞ, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Αντιδράσεις υπήρχαν και από τη Γερμανία. Συγκεκριμένα, τη λύπη του για την επικείμενη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί εξέφρασε ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για θρησκευτικά ζητήματα Μάρκους Γκρούμπελ (CDU), επισημαίνοντας την ιστορική σημασία του μνημείου. Κριτική για την απόφαση της Άγκυρας άσκησε επίσης η Καθολική Εκκλησία της Γερμανίας, αλλά και στελέχη κομμάτων.

«Λυπούμαι πολύ που η Αγία Σοφία θα διατίθεται τώρα αποκλειστικά σε μία θρησκεία για προσευχή. Το κτήριο έχει βαθιά ιστορική σημασία, τόσο για τον Χριστιανισμό όσο και για το Ισλάμ. Σε μια αλλαγή του καθεστώτος του (το κτήριο) θα έπρεπε να χρησιμεύει ως σημείο συνάντησης, ανταλλαγής μεταξύ των δύο θρησκειών», δήλωσε ο κ. Γκρούμπελ στο Καθολικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΝΑ).

Η κυβέρνηση της Γαλλίας κατέγραψε μετά «θλίψης» της τις αποφάσεις των τουρκικών αρχών για τη μετατροπή του μουσείου της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, αναφέρει ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησαν αργά το βράδυ χθες Παρασκευή οι υπηρεσίες του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν.

«Η Γαλλία θλίβεται για την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας να τροποποιηθεί το καθεστώς της Αγίας Σοφίας και το διάταγμα του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με το οποίο υπήχθη στη δικαιοδοσία της διεύθυνσης θρησκευτικών υποθέσεων. Οι αποφάσεις αυτές θέτουν υπό αμφισβήτηση μια από τις πιο συμβολικές ενέργειες της σύγχρονης και λαϊκής Τουρκίας», τόνισε ο Γάλλος ΥΠΕΞ.

«Η ακεραιότητα αυτού του θρησκευτικού, αρχιτεκτονικού και ιστορικού κοσμήματος, συμβόλου της ανεξιθρησκίας, της ανεκτικότητας και της ποικιλομορφίας, το οποίο έχει περιληφθεί στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, πρέπει να προφυλαχθεί», πρόσθεσε ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας.

Πρώτη είδηση παγκοσμίως

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος έγινε πρώτη είδηση παγκοσμίως και απασχόλησε τον διεθνή Τύπο, καθώς από την Αμερική μέχρι την Ευρώπη υπάρχουν εκτενής ή και μικρότερες αναφορές. Στα διεθνή ΜΜΕ γίνεται λόγος για μία λανθασμένη κίνηση από την πλευρά της Τουρκίας που αναμένεται να έχει μεγάλες συνέπειες στις σχέσεις της χώρας με την Ευρώπη.

Ο τίτλος του Bloomberg αναφέρει πως, «Ο Ερντογάν πέτυχε να γίνει το δικό του καθώς η απόφασή του Δικαστηρίου μετατρέπει την Αγία Σοφία σε τζαμί». Στην πρώτη σελίδα του αμερικανικού CNN διαβάζουμε: «Ο Ερντογάν της Τουρκίας διέταξε την μετατροπή της Αγία Σοφίας σε τζαμί» και κάνει λόγο για τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις. «Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι τεταμμένες εξαιτίας της γεωπολιτικής έντασης στη Ανατολική Μεσόγειο, της πολύχρονης διαμάχης για την Κύπρο και για τους πρόσφυγες που περνούν τα σύνορα ανάμεσα στις δύο χώρες.

«Αγία Σοφία: Η Τουρκία μετατρέπει το εμβληματικό μουσείο της Κωνσταντινούπολης σε τζαμί» γράφει το βρετανικό BBC, ενώ αναφέρεται στις αντιδράσεις της ελληνικής πλευράς. Επιπλέον το άρθρο αναφέρει ότι «οι ισλαμιστές στην Τουρκία απαιτούσαν εδώ και πολύ καιρό να μετατραπεί σε τζαμί. Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις από θρησκευτικούς ηγέτες παγκοσμίως».

«Η απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου ανοίγει τον δρόμο για να μετατρέψει το μουσείο σε τζαμί» αναφέρει η γερμανική Deutsche Welle, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κυμαίνεται το γαλλικό Euronews και το πρακτορείο Reuters ενώ παρόμοιος είναι και ο τίτλος του Aljazeera. Στο γερμανικό περιοδικό Focus αναφέρονται τα εξής: «Το σχέδιο του Ερντογάν φαίνεται να λειτουργεί. Δικαστήριο ανοίγει τον δρόμο για να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί».