Ο Γιάννης Πανούσης είναι Ομότιμος Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παν/μιου Αθηνών.

Διαβάστε όλα τα άρθρα του Γιάννη Πανούση ΕΔΩ

φωτογραφία κεντρική: Βασίλης Κουτσίλας

Το βιβλίο της Ωραιοζήλης αποτελεί μία μελέτη ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΥ, ΦΟΒΟΥ ΚΑΙ ΠΙΣΤΗΣ, ΑΓΩΝΙΑΣ ΚΙ ΕΛΠΙΔΑΣ, αλλά πάντοτε υπό την οπτική γωνία της ΑΓΑΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Δεν θα σταθώ στα σημεία που αφορούν στην προσωπική περιπέτεια υγείας ή στη λογοτεχνική της αποτύπωση στην ‘ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ’

Θα μου επιτρέψετε ν’ανα-στοχαστώ μαζί σας-με την ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου-ορισμένα κρίσιμα, υπαρξιακού χαρακτήρα, ζητήματα, τα οποία ευθέως ή εμμέσως θέτει και η συγγραφέας

Ερώτημα 1: σε ποιόν ανήκει η ζωή ενός ανθρώπου; στον ίδιο, στους γεννήτορές του, στο Κράτος, στην επιστήμη, στο Θεό; ποιά είναι τα όρια της αυτοδιάθεσης [αυτοκτονία, ευθανασία];

Ερώτημα 2: με ποιά κριτήρια ο καθένας μας προβαίνει στην ηθική  στάθμιση του κινδύνου, του άγχους, των δυνατοτήτων διεξόδου; ποιό ρόλο παίζουν οι προσωπικές αδυναμίες, τα πάθη ή η αυτοκυριαρχία;

Ερώτημα 3: η αντιμετώπιση της διακινδύνευσης σε ποιά σχέση βρίσκεται με τη συνείδηση, τη συναισθηματική ωριμότητα, την ευαλωτότητα;

Ερώτημα 4: η αίσθηση της Μοίρας, του Πεπρωμένου συνδυάζεται με την ελευθερία επιλογών και την υπευθυνότητα των πράξεων/παραλείψεων;

Ερώτημα 5: υπάρχει κάποιο νόημα στη ζωή, κάποια αξία που τη συνειδητοποιούμε όταν κινδυνεύουμε;

Ερώτημα 6: η ψυχολογία της απελπισίας, της απόσυρσης, της αβοηθησίας, ίσως και της αμετάκλητης πτώσης, δυναμιτίζει το Ένστικτο επιβίωσης;

Προφανώς δεν είναι του παρόντος να συζητήσουμε σε βάθος αυτά τα θέματα. Αναρωτιέμαι όμως:

μήπως ήρθε η ώρα να συζητήσουμε –με ταπεινότητα και ειλικρίνεια κι όχι με αλαζονεία και υποκρισία-την περίπτωση της Αθανασίας του Ανθρώπου;

Είναι αληθές ότι από τη μία ο φόβος του θανάτου κι από την άλλη τα επιτεύγματα της τεχνολογίας [κυρίως της τεχνητής νοημοσύνης και της γενετικής μηχανικής] έχουν εξάψει το ενδιαφέρον όλων για τα όρια της μη-θνητότητας του μετα-βιολογικού ανθρώπου. Ο ενδεχόμενος επανασχεδιασμός της ανθρώπινης φύσης[και του λόγου της Ύπαρξης;] μπορεί-για μερικούς- να δίνει ένα νέο νόημα στη Ζωή, αλλά-για άλλους- προκαλεί πολλά ηθικά και κοινωνικά ζητήματα. Η τελείωση του Ανθρώπου μέσω της μετεξέλιξής του από Πλάσμα σε Πλάστη [μετανθρωπισμός] ή μέσω του ελέγχου της βιολογικής/πνευματικής/ψυχικής τεχνικής αναβάθμισής του [υπερανθρωπισμός] εμπεριέχει τον κίνδυνο δημιουργίας ενός post humian aliud, δηλαδή ‘κάτι που να μοιάζει με άνθρωπο’.

Προφανώς δεν αναφέρομαι στην αναγεννητική Ιατρική, με τους γνωστούς ‘κρυοναύτες’ [που θα ‘ξυπνήσουν μετά από 100 χρόνια για να ξανα-ζήσουν , ως άγνωστοι μεταξύ αγνώστων σε άγνωστο περιβάλλον], αλλά στους υποστηρικτές του Σουπραμοραλισμού και του Εκτροπισμού, οι οποίοι σχεδιάζουν έλεγχο του Πεπρωμένου του Ανθρώπου, αναδιάταξη της Κοινωνίας των ελεύθερων πολιτών και –ίσως-ριζική αλλαγή της σχέσης βιόσφαιρας/γεώσφαιρας. Ο ‘μοναδικός εαυτός’ θα αντικατασταθεί απο ένα τεχνητό ον, όπου το πρωτοπλασματικό και το κατασκευαστικό/μηχανικό μέρος θα συγχέονται και όπου οι αλγόριθμοι θα υποκαταστήσουν την ελευθερία της βούλησης, την αυτοκατα-νόηση, την αυτο-γνωσία κι εντέλει την αξιοπρέπεια.

Δεν σκοπεύω να εισέλθω στο βαθύ φιλοσοφικό ερώτημα του αν η θνητότητα ακυρώνει κάθε νόημα ζωής , ενώ η αθανασία δίνει το χρόνο διόρθωσης των λαθών και βελτίωσης των όρων διαβίωσης/επιβίωσης. Απλώς θέλω να επισημάνω ότι η ‘μακρά ζωή’ σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει ευτυχή αυτοπραγμάτωση.