Μπορούμε να κάνουμε μία, έστω πρώτη, αποτίμηση της φετινής Επιδαύρου ή μήπως είναι ακόμα πολύ νωρίς; Επιτρέπεται να σχολιάσουμε τα όσα είδαμε φέτος εκεί, ή οφείλουμε να υποταχθούμε στο γενικότερο νόμο της συμπεφωνημένης σιωπής που ισχύει σταθερά εδώ και χρόνια βολεύοντας τόσο τις πολιτιστικές ηγεσίες όσο και τους εμπλεκόμενους δημιουργούς, δηλαδή γενικότερα το καλλιτεχνικό σινάφι;

Επειδή – κι ας μην το ξεχνάμε – η Επίδαυρος είναι, την κατάντησαν να είναι, ένα “μαγαζί” υψηλής “σκηνογραφίας” per se. Συχνά το να παρίσταται κανείς σωματικά στο μαγικό κοίλον, είναι πιο σημαντικό από την παράσταση που πρόκειται να παρακολουθήσει. Η Επίδαυρος πλέον υπόσχεται πάρα πολλά, προσφέρει όλο και λιγότερα αλλά συμμετέχει θηριωδώς σ’ έναν χορό εκατομμύριων. Κυρίως, γιατί, φιλτάτοι το αρχαίο θέατρο είναι απλώς το πρόσχημα ώστε οι εκεί εμφανιζόμενοι θίασοι να κερδίζουν, μετά την “δόξα” του αργολικού κάμπου, υπερκέρδη κατά τις περιοδείες τους σ’ όλη την επικράτεια. Σε χώρους ελάχιστα κατάλληλους για το παρουσιαζόμενο “προϊόν” οι οποίοι όμως έχουν τη δυνατότητα να γεμίζουν από ελάχιστα πληροφορημένους ή εντελώς απληροφόρητους θεατές και βέβαια να κόβουν χιλιάδες εισιτήρια. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Παραστάσεις δηλαδή που καθορίζουν αποκλειστικά οι παραγωγοί με τις ευλογίες του φεστιβάλ, την ανακούφιση του ΥΠΠΟ που έτσι ικανοποιεί την ιδεοληψία του για τον ιδιωτικό παράγοντα και πολύ λιγότερο οι δημιουργοί. Κι είναι αυτές οι συνθήκες που έχουν επιβάλει πια ως κανόνα το γελοίο μικρόφωνο στο στόμα των τραγωδών! Το μικρόφωνο που εκμηδενίζει χυδαία το μέγιστο πλεονέκτημα της Επιδαύρου, την διαχρονικά περίφημη ακουστική της. Έτσι οι παραστάσεις προετοιμάζονται όχι για την Επίδαυρο αλλά για να ακουστούν στις περιοδείες θα ακολουθήσουν. Ακατάλληλη ή και προφανώς ελλιπής είναι η προετοιμασία των ηθοποιών, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων δεν διαθέτει τα προσόντα να σταθεί στην ιερή ορχήστρα καθώς αποτελούν φιγούρες και περσόνες που έχουν υπερκαταναλωθεί από την αδιάλειπτη τηλεοπτική τους έκθεση. Όπως λόγου χάρη η Ελένη Κοκκίδου η Χρήστος Χατζηπαναγιώτης που προσέρχονται στην θυμέλη της Επιδαύρου υποβαθμίζοντας το τραγικό μέγεθος του χώρου σε μικροαστικό σαλόνι κλειστού χώρου. Δυστυχώς από αυτή την παρεξήγηση δεν ξέφυγε ούτε και ο πολύ σημαντικός Δημήτρης Καταλειφός.

Αν πάσχει από κάτι σήμερα προσέγγιση μας στο αρχαίο δρόμο είναι η έλλειψη αίσθησης του τραγικού μεγέθους, η απίστευτη υποβάθμιση του τραγικού ήρωα σε πρωταγωνιστή μιας σαπουνόπερας. Προσωπικά νομίζω πως όσοι διαθέτουν ακόμα μία στοιχειωδώς ανεξάρτητη φωνή, οφείλουν εδώ και τώρα να πάρουν θέση κι ακόμα περισσότερο ν’ αντιδράσουν, να ενεργοποιηθούν ώστε να σταματήσει – μήπως και σταματήσει – ο θεσμοποιημένος πλέον κατήφορος. Θα ήταν ασυγχώρητος βολονταρισμός να περιμένουμε από την πολιτεία να πάρει μέτρα, αν εμείς οι ίδιοι δεν αντιδράσουμε με όση δύναμη διαθέτουμε. Σχολές θεατρικών σπουδών, διδάσκοντες και διδασκόμενοι, κριτικοί και θεατρολόγοι, μεταφραστές κλασικών κειμένων, ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, συγγραφείς και γενικότερα όλοι οι θεατρόφιλοι. Το αρχαίο δράμα, ο ιερός χώρος της Επιδαύρου είναι μία απαράμιλλη, εθνική κληρονομιά την οποία πρέπει και να ανατάξουμε και να υπερασπιστούμε και να εξελίξουμε ξεπερνώντας το επί χρόνια σοβούν, αισθητικό τέλμα. Επειδή δεν πάει άλλο και επειδή πρέπει να επανακαθορίσουμε το τί είναι ή, ακόμα καλύτερα, τί πρέπει να είναι η Επίδαυρος τώρα, σήμερα, που συμπληρώνεται το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα. Υπερβαίνουμε τα αδιέξοδα, εξασφαλίζουμε πάλι ταυτότητα στην Επίδαυρο ή βουλιάζουμε;