Ηλίας Καραβόλιας

DELIVERY  2241003600  8:00-16:00 & 19:00-22:00

PANE DI CAPO – AT RHODES – ΣΤΗ ΡΟΔΟ – ΤΗΛ: 22410-69007

Catering-Συνέδρια-Γάμοι-Βαπτίσεις-Εκδηλώσεις

Απ.Παύλου 50 (Ανάληψη)-Βενετοκλέων (Στ.Διαγόρας)-Ρόδου-Λίνδου (ΙΚΑ)-Λεωφ.Κρεμαστής-Πηγές Καλλιθέας (Μάϊος-Οκτώβριος)

Τι περιορίζεται στην πραγματικότητα -με τα μέτρα για την αποτροπή της πανδημίας – εκτός φυσικά απο την ένταση μεταδοτικότητας του ιού ; Περιορίζεται ο δημόσιος χώρος, ο κοινωνικός χωροχρόνος, η κοινή εμπειρία. Η βιοπολιτική καθυπόταξη στοχεύει σε μια πρωτοφανή εξατομίκευση και σε έναν αντιφατικό (σχεδόν παράδοξο) ”κοινωνικό ναρκισσισμό”: μείνε στην οθόνη σου, κράτα αποστάσεις, δούλεψε χωρίς την παρουσία άλλων, μην συνωστίζεσαι σε δημόσιους χώρους. Αλλά τι εστί άραγε δημόσιος χώρος ; Και πόσο ανάγκη τον έχει το υποκείμενο του βιοπληροφοριακού καπιταλισμού;

Για να το απαντήσουμε πρέπει κατ’ αρχήν να επισημάνουμε την κυκλική ροή της υπερεγωτικής προσταγής που γεννάει η βιοπολιτική της εποχής. Διότι αυτή η ροή προέρχεται απο το εμφανές πλέον σύμπλεγμα βιοεξουσίας : εκείνο που ορίζει το αχανές και ετερόκλητο πλέγμα θεσμών δημόσιας και παραδημόσιας υγείας.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο Μισέλ Φουκώ στρέφει το ενδιαφέρον του από την Εξουσία στο Υποκείμενο. Αυτή η μετατόπιση της οπτικής του δεν είναι άσχετη με την μηχανική φιλοσοφική λιτότητα της σκέψης του. Ο Φουκώ ασχολείται με την πολιτική ιστορία του υποκειμένου αφού η μέριμνα για τον εαυτό, η αυτο-διακυβέρνηση και η σεξουαλικότητα,  έχουν παγιωθεί στις διαλέξεις του ως βασικοί άξονες της προβληματικής του για το υποκείμενο. Ο γάλλος φιλόσοφος ενδιαφέρεται για τον κρυμμένο εαυτό και της σύγχρονες τεχνικές υποκειμενοποίησης, αφού φυσικά έχει τελειώσει τις πολύ σπουδαίες παραδόσεις του στο Κολέγιο της Γαλλίας για την γέννηση της βιοπολιτικής. Με απλά λόγια : διαισθάνεται την ισχυρή νεοφιλελεύθερη επιρροή στο Πραγματικό και αφού πρώτα συλλαμβάνει την έννοια της βιοπολιτικής αρχίζει και μεταθέτει προς το υποκείμενο το ενδιαφέρον του, εγκαινιάζοντας έτσι την ανάλυση της βιοεξουσίας.

Σχετίζεται η οπτική του Φουκώ, για την βιοπολιτική, με τον σημερινό καταναγκαστικό περιορισμό του δημόσιου χώρου, της κοινής εμπειρίας, της συνεύρεσης, του κοινωνικού χωροχρόνου ; Φρονώ ότι πρέπει να επισκεφθούμε ξανά τον πλέον ατομικό μας ”δημόσιο” χώρο : το σώμα. Διότι τα σώματα είναι που κοιτάζονται, αγγίζονται, βρίσκονται, μιλάνε, γνέφονται. Ο εγκλεισμός και η απαγόρευση κυκλοφορίας προστατεύει το σώμα απο τον ιό αλλά παράλληλα το ”μεταλλάσσει” : απο κοινός τόπος επαφής με τον Άλλο, το σώμα γίνεται αμιγώς ατομικός χώρος. Αυτό είναι η βιοπολιτική : η μετάλλαξη της χωροχρονικής σωματικής νοημοσύνης. Είναι η αλλαγή του ρόλου που παίζουν τα σώματα στην κοινωνική θέσμιση (σημ: ο ιός είναι πλέον τα σώματα. Η πανδημία είναι πλέον το ίδιο το κοινωνικό σώμα).

Ο Φουκώ αλλά και κάποιοι άλλοι της γενιάς του ( βλ. Ντελέζ, Γκουατταρί, Καστοριάδης, Ντεριντά, Μπωντριγιάρ, κ.α) επικεντρώνεται στην ισχύ της πανοπτικής βιοεξουσίας την ίδια περίοδο που εδραιώνεται ο οικονομικός νεοφιλελευθερισμός σε ΗΠΑ, Αγγλία. Είναι η εποχή που το άτομο νικάει την κοινωνία, η εποχή που η Θάτσερ θα εκφωνήσει το περίφημο ”there is no such thing as society” ώστε να στρώσει τον δρόμο για την μονόπλευρη πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας, το επίσης περίφημο  ” there is no alternative”.

Ο καπιταλισμός σήμερα ουσιαστικά λύνει λόγω της πανδημίας τα εγγενή του αδιέξοδα (πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους, μηδενικά επιτόκια, παγίδα ρευστότητας, κρίση υπερσυσσώρευσης, κορεσμός καινοτομίας, εμπορικός πόλεμος) με όχημα την τεχνολογική υπερεπιτάχυνση, που οδηγεί τόσο σε ριζική αλλαγή του οικονομικού μοντέλου αλλά και σε δομική αλλαγή του κυρίαρχου μοντέλου υποκειμενοποίησης.

Το σώμα καταργείται ως εν δυνάμει δημόσιος χώρος.Το βλέμμα στην κάμερα της βιντεο-διάσκεψης είναι το νέο νομισματικό σημαίνον. Η επαφή γίνεται μόνο οπτικά. Το υποκείμενο δεν έχει πρόσβαση παρα μόνο εικονικά σε δημόσιους χώρους. Δεν θα ακουμπήσει τα άλλα σώματα. Θα τα βλέπει, θα τα ακούει, δεν θα τα νιώθει όμως. Σχολική αίθουσα, γραφείο, πλατεία, εστιατόριο, κατάστημα, δεν χρειάζονται. Οι συνομιλίες και οι εικόνες προσπερνούν την ανάγκη επαφής, εγγύτητας, και συνύπαρξης στον ίδιο φυσικό χώρο.

Να το πούμε διαφορετικά( σημ: χωρίς να σημαίνει οτι δεν πρέπει να γίνει κάποτε η αναγκαία αναγωγή στο μαρξιστικό πεδίο του διαλεκτικού υλισμού ): στον νεοφιλελεύθερο βιοπολιτικό καπιταλισμό, το σύστημα της βιοεξουσίας γίνεται προνομιακός διαχειριστής των αιτημάτων ευζωίας του υποκειμένου. Και η Αλήθεια του γίνεται η Αλήθεια της προσαρμογής στο σύστημα, της βελτιστοποίησης των όρων και των συνθηκών επιβίωσης εντός του πλέγματος της βιοπολιτικής κυριαρχίας.

Δύσκολες έννοιες, αλλά αυτές είναι που εργάζονται πίσω απο την διαδικασία αυτοματοποιημένης και εικονικής υποκειμενοποίησης, η οποία πλέον περνάει μέσα από

«…. ένα βιορυθμιζόμενο κύκλωμα δοσολογημένης απόλαυσης….» όπως λέει ο Δ. Βεργέτης ( σελ.224, Λακάν και Φουκώ -Τα νέα συμπτώματα, στο βιβλίο Ψυχανάλυση και Κοινωνικά Συμπτώματα, Βιβλιόραμα 2006)