Eίναι ξύλινες, στρουμπουλές, με φουσκωτή κοιλίτσα, γλυκό προσωπάκι, ροδαλά μάγουλα, ζωγραφιστά, πολύχρωμα σαραφάν, φουστάνια δηλαδή σε παραδοσιακά σχέδια και μαντίλα στο κεφάλι.
Κι όλα αυτά ζωγραφισμένα με μια τέχνη εξαιρετικά πολύπλοκη.
Στη μέση τους διακρίνεις μια χαραματιά, που σε προκαλεί να την ανοίξεις.
Ναι, μιλώ για τις ρώσικες κούκλες, τις λεγόμενες ματριόσκες, που στο εσωτερικό τους κρύβουν μια δεύτερη, μια τρίτη και ούτω καθεξής…
Κάθε μια φωλιασμένη στο σώμα της άλλης.
Φιγουράρουν στους πάγκους κάθε λογής παζαριού σε κάθε ρωσική πόλη, μικρή ή μεγάλη.
Πολλοί τις λένε και μπάμπουσκες, που στη ντόπια γλώσσα σημαίνει γιαγιά.
Και πράγματι, είναι τόσο γλυκές και χαριτωμένες, που νομίζεις πως ετοιμάζονται να φουρνίσουν νόστιμα κουλουράκια, φίλεμα για τα εγγονάκια τους ή να τραγουδήσουν ένα μελωδικό νανούρισμα για να τα συνοδεύσουν στο νυχτερινό ύπνο τους.
Έτσι έχουμε εμείς τη γιαγιά κατά νου.
Οι Ρώσοι όμως τη λένε «Ματριόσκα» από ένα γυναικείο όνομα, συνηθισμένο στα χωριά της απέραντης ρωσικής γης ή τη λέξη Ματ, που σημαίνει «μητέρα ή οικοδέσποινα».
Μπάμπουσκα ή Ματριόνα, δεν έχει σημασία.
Όπως κι αν είναι το όνομά της σέρνει πίσω της θρύλους και ιστορίες, όπως όλα τα αναμνηστικά σουβενίρ, που κοσμούν τις γωνιές του σπιτιού μου από τα διάφορα ταξίδια μου.
Διψώ να μαθαίνω τέτοιες παραδόσεις, έθιμα, μύθους και ήθη της χώρας, που επισκέπτομαι κάθε φορά…
Νοιώθω πως με αυτό τον τρόπο ταξιδεύω στο παρελθόν τους και μαθαίνω τους λαούς, καλύτερα.
Σα να μου έκλεινε το μάτι η Ματριόσκα… Γεμάτη τσαχπινιά με προκαλούσε ν’ανοίξω τα σπλάχνα της , να μοιράσω το σώμα της στα δυο, λες κι έκρυβε εκεί μέσα το πολύτιμο μυστικό της…
Άνοιξα το εσωτερικό της γιαγιάς-οικοδέσποινας ή μητέρας-χωριατοπούλας με μεγάλη προσοχή, παρότι το υλικό της δεν ήταν εύθραυστο.
Το ξύλο της κατασκευής ήταν ελαφρύ, αλλά αρκετά ανθεκτικό και μάλλον καλής ποιότητος.
Εμφανίστηκε μια άλλη μικρότερη κουκλίτσα, που και κείνη με τη σειρά της έκρυβε μια ίδια στο δικό της σώμα.
Ώσπου στο τέλος, μια πολύ μικροσκοπική φιγούρα, συμπαγής αυτή τη φορά, μου’σκασε το γλυκό της χαμόγελο.
-Είμαι ο «σπόρος», μού συστήθηκε…
Στο ρωσικό θρύλο η ματριόσκα είναι σύμβολο της γονιμότητας, θρύλος, που δεν θέλει την αναπαραγωγή με τον συνήθη τρόπο, αλλά όπως εμείς έχουμε τον πελαργό που φέρνει τα μωρά, έτσι και δω πίστευαν ότι όταν ένα κορίτσι γεννιέται έχει ήδη ένα άλλο μωρό μέσα στη κοιλιά του και αυτό πάλι άλλο κλπ…
Δεν ξέρω, αλλά έτσι όπως τις βλέπω, τοποθετημένες κατά μέγεθος στη σειρά, μού φέρνουν στο νου την ανθρώπινη εξέλιξη από τη γέννηση μέχρι τα βαθειά γηρατειά.
Όμορφο σουβενίρ, όπως και το όνειρο κάθε ταξιδιώτη, που θέλει να χάσει το μυαλό του στο πέρασμα των λαϊκών μύθων και ιστοριών.
Να χάσει το μυαλό του σ’ένα τόπο, που σε δονεί έντονα και σε κάνει ν’αναπολείς και να φαντάζεσαι Σιβηρικά χωριά, απέραντες στέπες ή πόλεις με μεγαλοπρεπή αρχιτεκτονική κι ανάμεσά τους οι χαριτωμένες ματριόσκες να σε καλούν να τις τεμαχίσεις για ν’αποκαλυφτεί το μυστικό τους…
