Με τον Πάνο συναντηθήκαμε στους κοινούς ραδιοφωνικούς μας διαύλους. Πριν από πολλά-πολλά χρόνια. Πάντα στις συζητήσεις μας συνδύαζε την στωικότητα, το χιούμορ, το μυαλό που κατέβαζε ιδέες σαν τον Κύρο, το συναίσθημα και την κιθάρα του. Έχει εκδόσει τρεις ποιητικές συλλογές, έχει μεταφράσει την ποίηση του Jim Morisson για λογαριασμό των εκδόσεων Γαβριηλίδη, αρθρογραφεί ως βασικός συνεργάτης στο λογοτεχνικό περιοδικό “Νησίδες”, κάνει εργαστήρια δημιουργικής γραφής και ηχογραφεί με τους μαθητές του παλιά τραγούδια διαμαντάκια που ερμηνεύουν παρέα ή την μουσική και τους στίχους που γράφει ο ίδιος. Είναι μπαμπάς, σύντροφος, φίλος, μα κυρίως ένας σπάνιος δάσκαλος. Τόσο, που κάποτε μου είπε: “αν απ’όλα όσα θετικά ακούω από τους γονείς, ισχύει το ένα δέκατο, κάτι έχω καταφέρει”.
Ελάτε να γνωρίσουμε τον Πάνο Δρακόπουλο, τον δάσκαλο-χταπόδι. Γιατί και ο ίδιος κάπου γράφει: “Δεν είμαι άνθρωπος, χταπόδι είμαι: αφήνω μελάνι πίσω μου.”
Πού και πότε γεννήθηκες;
Γεννήθηκα στον Πειραιά τον μακρινό πια Αύγουστο του 1975.
Πώς ήταν ο Πάνος παιδί;
Αεικίνητος. Διψασμένος. Γεμάτος απορίες. Στο σχολείο αληθεύει ότι ήμουν ολίγον αγρίμι – ας είναι καλά και το γενικό ταπεραμέντο των συμμαθητών μου, οι οποίοι ήταν επίσης αγριμάκια, όχι αστεία! Θυμάμαι πολύ καθαρά πως, αν και βιβλιοτραφής, ήμουν συγχρόνως δοσμένος στο παιχνίδι και σε κάθε λογής περιπέτεια – είμαι, εξάλλου, παιδί της τελευταίας γενιάς Αθηναίων που πρόλαβε να γνωρίσει και να …οργώσει τη γειτονιά του καθώς και τις γύρω περιοχές μέχρι τον τελευταίο ίσκιο του πανάθλιου μπετόν της. Τα καλοκαίρια δε, η ακτίνα του παιχνιδιού και της δράσης άνοιγε στον εκάστοτε τόπο του παραθερισμού μας.
Ποια εικόνα από τα παιδικά σου χρόνια είναι ανεξίτηλη;
Η εντυπωσιακά αντιφατική εικόνα της δεκαετίας του ’80, όπου το μικρό χαρτζιλίκι ημών των παιδιών κι αργότερα εφήβων, έφτανε και περίσσευε για τον ρεφενέ της παρέας. Οι λίγοι πόροι μας κι ο ταυτόχρονος πλούτος τους – ο καταναλωτισμός με κεντρικό πρόσωπο του το παιδί και τον έφηβο μόλις τότε έκανε τα πρώτα, βρεφικά του, βήματα. Η προοδευτική ρητορική των γονιών μας, για πλήθος θεμάτων -μεταξύ των οποίων και το μεγάλωμά μας-, με την ταυτόχρονη άκρως συντηρητική τους συμπεριφορά, η οποία σιωπηρά ξεπατίκωνε τα ήθη των δικών τους γονιών. Η ανάδυση του προτύπου του εκπαιδευτικού-συνδικαλιστή και η συνύπαρξη του με τον καθηγητή με το μαύρο μπλοκάκι των βαθμών και των αποβολών στην τσέπη – πολλές φορές μάλιστα στο ίδιο πρόσωπο. Συμβολικά μιλώντας θα προσέθετα και τα εξής «δίπολα»: Ο Κοσκωτάς από τη μια και ο Γκάλης απ΄ την άλλη. Ο Χατζιδάκις ως όαση –πλάι στα καινούργια ακούσματα που υιοθετούσαμε– και ο Αυριανισμός ως εξακολουθητική μαυρίλα στην ατμόσφαιρα του τότε πολιτικού σκηνικού.
Σου έλειπε κάτι ως παιδί;
Δε μου έλειψε τίποτα – παρά μόνο, ίσως, ένας κάποιος ή κάποια από τον κόσμο των ενηλίκων που να με νοιαζόταν χωρίς κάποια ιδιοτέλεια.
Υπάρχει συνταγή ευτυχίας για παιδιά;
Οι συνταγές είναι για τους καταναλωτές κι όχι για τους σκεπτόμενους και τους δημιουργικούς ανθρώπους. Παρόλ’ αυτά, δίχως αγάπη, παιχνίδι και χαρούμενη γνώση, ένα παιδί δυσκολεύεται να αναπνεύσει το οξυγόνο του ενεστώτα διαρκείας με τον οποίο αντιλαμβάνεται τα πρόσωπα και τα πράγματα που το περιβάλλουν.
Υπάρχει συνταγή ευτυχίας για ενήλικες;
Με την ίδια ισχυρή επιφύλαξη που διατύπωσα περί συνταγών στο προηγούμενο ερώτημα, θα υπογράμμιζα εδώ την ανάγκη τους να έχουν στο μεταξύ γίνει αυτό που ήταν ως παιδιά.
Εκπαίδευση–Θέατρο-Τραγούδι: πώς αντιδρούν οι μαθητές στο ασυνήθιστο μοτίβο δασκάλου και πώς οι γονείς τους;
Τα παιδιά αντιδρούν με την ίδια χαρά που αισθάνεται όποιος ζει μακριά από την πατρίδα του και συνειδητοποιεί πως βρήκε κάποιον που μιλά τη γλώσσα του, τον ιδιαίτερο του κώδικά. Μέριμνά δική μου –καθώς και κάθε δασκάλου της ίδιας συμπεριφοράς και αντίληψης– είναι ακολούθως η εξής: πώς αυτή η δυνατή χαρά και συνάμα έκπληξη, τούτη η οξεία αίσθηση του οικείου, μπορεί να διαχυθεί δημιουργικά σε όλες τις ζώνες της σχολικής μας ζωής: από την γνωστική προοπτική του παιδιού μέχρι την ψυχολογική του ωρίμανση και την ευτυχισμένη κοινωνικοποίησή του.
Ως προς τους γονείς τώρα, θα ήθελα να σας εξομολογηθώ, ότι εξακολουθεί να με εκπλήσσει το γεγονός πως, παρά τις συστηματικές προσπάθειες της πολιτείας και θεσμών, όπως τα ΜΜΕ, προκειμένου να συρρικνωθεί το αγαθό της παιδείας σε αυτό που αποκαλούμε -με την πιο απαξιωμένη σημασία- «εκπαίδευση» ή «αγωγή», δεν υιοθετούν αυτή την τάση – δεν ασπάζονται τούτη την ιεραρχία κοινωνικών αξιών. Ευτυχώς. Είναι αναρίθμητοι οι σημερινοί γονείς που εμπνέονται από ένα διαφορετικό παιδαγωγικό ιδεώδες: που δεν χαρτογραφεί το παιδί ως έναν σκληρό δίσκο «δεξιοτήτων» και μόνον.
Υπάρχουν επαγγελματικά απωθημένα;
Απωθημένα όχι, δεν συντηρώ. Στόχους και πολιτικά αιτήματα για τον τομέα μου (κι όχι μόνον), ναι. Ένας διαρκής στόχος μου είναι σε κάθε σχολική μονάδα, όπου υπηρετώ, να δημιουργείται ή να εμπλουτίζεται μια παιδαγωγική ζύμωση σε όλα τα επίπεδα, η οποία να κατατείνει στην ανάδειξη του σχολείου της χαρούμενης γνώσης. Σε μακροκλίμακα δε, θα ήθελα να λειτουργήσω ως ένας μικρός τοσοδούλης τροχός που θα φέρει τα εκπαιδευτικά μας πράγματα στον 21ο αιώνα – διότι από πολλές απόψεις ισχύουν τάσεις και νοοτροπίες τόσο παλιές, όσο ο μύθος του «κρυφού σχολείου».
Τι δεν ανέχεσαι στη δουλειά σου;
Ανέχομαι πάρα πολλά, από εγγενή διαλλακτικότητα και από πνεύμα κατανόησης της κάθε είδους ετερότητας: πολιτικής τε και επαγγελματικής/συναδελφικής. Από την άλλη όμως, δεν κάνω χάρισμα την σιωπή μου απέναντι σε ένα σωρό φαινόμενα που βραχυκυκλώνουν το έργο μου, όπως και το έργο των συναδέλφων τους οποίους υπολήπτομαι στον επαγγελματισμό, στο μεράκι και στην επιστημονική στάθμη που επιδεικνύουν: όπου χρειάζεται, κάθε φορά, παρεμβαίνω στα υπηρεσιακά μας όργανα, ενώ στα ζητήματα εκπαιδευτικής πολιτικής διατηρώ, ίσως την ψευδαίσθηση, πως η αρθρογραφία είναι «μια κάποια λύσις» για την κατανόηση των πιο σοβαρών μας αγκυλώσεων.
Αν δεν ήσουν δάσκαλος, τι επάγγελμα θα έκανες;
Θα το αντάλλασα μόνο με ένα επάγγελμα του ίδιου ανοιχτού ορίζοντα – της αυτής συνθετότητας. Η πληθυντική επιστημονική, όσο καλλιτεχνική διάσταση του σημερινού δασκάλου, της σύγχρονης δασκάλας, είναι μια ασύλληπτη ακόμη μύγα από το γάλα της υπερ-εξειδίκευσης.
Συγγραφή: Ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Τι απαντάς σε όποιους ισχυρίζονται πως βρίθουν οι «συγγραφείς» στην χώρα;
Πως δεν έχουν άδικο: σε μία χώρα με τόσο μικρό αριθμό αναγνωστών θάλλει ένα τεράστιο ποσοστό λογοτεχνών. Από την άλλη όμως πλευρά, μέσα στο σωρό, διακρίνει κανείς διαμαντάκια. Για να εστιάσω, αν μου επιτρέπετε, στα της ποίησης, κατά τα τελευταία 10 χρόνια έχουν ξεπηδήσει ατόφιες και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ποιητικές φωνές που εκπέμπουν μία ηχηρότατη συχνότητα ανανέωσης και θα έλεγα, πρωτοτυπίας, αν δεν φοβόμουν τις παγίδες που κρύβει τούτος ο όρος.
Ένα σχόλιο για την δολοφονία του Μένη Κουμανταρέα.
Φρίκη. Ο μακαρίτης, στις δημόσιες του τοποθετήσεις, δεν είχε αφήσει ανέγγιχτο τον κώδωνα που μας έστρεφε άπαντες προς την απειλή που είναι εξακολουθητικό βίωμα για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας στις κεντρικές συνοικίες της πρωτεύουσας. Ποιος αρμόδιος θεσμός ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του; Εκφράζω την βαθιά οδύνη μου για τον θάνατό του.
Ποιοι συγγραφείς-ερμηνευτές-τραγουδοποιοί σε έχουν στιγματίσει;
Αναρίθμητοι. Νιώθω ευλογημένος: είναι πάρα πολλοί εκείνοι που διέγειραν με την μεγάλη ή μικρή τους τέχνη, γύρω μου κι εντός μου, νέους, πολυπρισματικούς κόσμους. Και το αναφέρω κατά αυτόν τον τρόπο για να υποδηλώσω τί με παρακίνησε να γράψω κι ο ίδιος, ποίηση και μουσική. Πρόκειται για το ερώτημα: μπορώ να μεταφέρω αυτή τη δόνηση του αληθινού και του ωραίου –για το πω συντομογραφικά– και ο ίδιος στους άλλους ανθρώπους;
Αναφέρετέ μας 5 τομείς που θέλετε να δείτε να αλλάζουν στην Ελλάδα.
Ας μου επιτρέψετε να το διατυπώσω, επίσης χάριν συντομίας, ως εξής: αν δούμε στην χώρα μας μία άλλη δομή υπηρεσιών από την υγεία και την παιδεία, έως την πολεοδομία και το φορολογικό μας σύστημα, τότε ναι, θα μπορούμε να πούμε, με κάποιο ίχνος αυτοσεβασμού, πως έχουμε ξεπεράσει την μνημονιακή παραφυάδα της λεγόμενης Μεταπολίτευσης.
Αποτυχία, μάλλον, είναι να πίνεις από τους μύλους της εμπειρίας και να καμώνεσαι έπειτα τον Λωτοφάγο.
Επιτυχία, μάλλον, είναι να μη βγάζεις από το βλέμμα σου το πέλαγο και την Ιθάκη.
Συγχωρούμε, για να μετέχουμε στην τέχνη της αγάπης. Όποτε μετέχουμε.
Το επικινδυνότερο στοιχείο της εποχής: η αποθέωση του ναρκισσισμού.
Η εντονότερη θλίψη της εποχής: να ακούς νέους ανθρώπους να παραπονούνται πως «τους κλέβουν το όνειρο».
Αναρωτιέμαι: υπήρξε ποτέ εποχή που δεν φιλοδώρησε με όνειρα που δεν δάγκωναν τα παιδιά της;
Πότε η ζωή μας χαραμίζεται;
Όταν δεν ηττάται η κατασκευή που ονομάζεται «ρολόι» και η υποταγή που τη συνοδεύει.
Σε ποιο βιβλίο και τραγούδι σε βρίσκουμε;
Στις συλλογές ποίησης «Πόσιμη ζωή», «Ελεύθερη αγορά» και «49+1 βότσαλα» – και οι τρεις από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Επίσης πολύ προσωπική υπόθεση θεωρώ και τα 11 μέχρι στιγμής τεύχη που έχουμε κυκλοφορήσει μία ομάδα καλών φίλων και συνεργατών με το περιοδικό τέχνης και λόγου «Νησίδες», όπως επίσης και το Εργαστήριο δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής «Το Κοχύλι» που διάγει πλέον το 3ο έτος εργασιών του. Αυτήν την περίοδο μάλιστα συνεργούμε ως «Κοχύλι» με την ομάδα του «Photo-Orion» στην Έκθεση με τίτλο «Δες ένα ποίημα», που αφορά μια γόνιμη, θαρρώ, συνομιλία της ποίησης με την τέχνη της φωτογραφίας. Η έκθεση πραγματοποιείται στο Rock ‘n’ Roll μέχρι τις 9/1/2014.
Όσον αφορά τέλος, τα τραγούδια που έχω δημοσιεύσει, ο ενδιαφερόμενος ακροατής μπορεί να τα εντοπίσει στην σελίδα μου στην πλατφόρμα του Soundcloud – https://soundcloud.com/panos_drakopoulos/tracks
και στο κανάλι που διατηρώ στο You Tube: http://www.youtube.com/user/panosdrakopoulos
Τι θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας και δεν μας το είπες;
Την ευγνωμοσύνη μου για τούτη τη συνομιλία.
