Αλεξάνδρα Καρακοπούλου-Τσίσσερ
Aνταπόκριση από την Βιέννη
Καλοκαιράκι στην Αυστρία και η όρεξη για περιπέτεια δεν έχει μειωθεί. Αντιθέτως, οι επιλογές μοιάζουν ξαφνικά πολλές, ιδέες «πέφτουν» στο τραπέζι και το δίλημμα μεγάλο. Που να πάμε σήμερα; Τι μας προστάζει ο ξαφνικά μελαγχολικός καιρός (μετά από τόση ζέστη που «φάγαμε» δυο εβδομάδες συνεχόμενες, που δεν είχαν τελειωμό!);
Αφού φάγαμε το πρωινό μας και το συζητήσαμε για πολλοστή φορά, φαίνεται πως ο σημερινός μας προορισμός είναι η Στυρία, η καταπράσινη καρδιά της Αυστρίας και τα κάστρα της τα μεγαλοπρεπή. «Ο κύβος ερρίφθη». Θα πάμε σε ένα κάστρο ξακουστό, το Ρίγκερσμπουργκ (Riegersburg), σήμα κατατεθέν της Νότιας Αυστρίας.
Οδηγώντας σε στενούς αλλά καταπράσινους δρόμους γεμάτους σπιτάκια χαμηλά με κήπους τόσο περιποιημένους, λουλούδια σε ασορτί χρωματισμούς με παντζούρια και φράχτες, μικρούς λοφίσκους που νομίζεις πως κάπου εκεί θα πεταχτεί ένα Χόμπιτ και θα σου κλείσει τον δρόμο, παραμύθι του Τόλκιν ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας… Μαγικά…
Και εκεί που νομίζαμε πως έχει τελειώσει ο δρόμος και περνάμε μέσα από ένα (από τα πολλά) δάσος, ξεδιπλώνεται μπροστά μας ένα απέραντο καταπράσινο τοπίο με έναν βράχο στο βάθος και πάνω του ένα κάστρο. Το δείχνω στον Μάρκους και αφού μου γνέφει καταφατικά, ξέρω πως είναι αυτό που ψάχνουμε.
Όλο αυτό το κομμάτι της Αυστρίας απλώνεται πάνω σε ένα άλλοτε ηφαιστειογενές έδαφος, γι’ αυτό και ονομάζεται η περιοχή του ηφαιστείου, Vulkanland. Έτσι εξηγείται και η τρομακτικά εύφορη βλάστηση, αυτό το πράσινο, όλα αυτά τα είδη λουλουδιών. Ο βράχος όπου χτίστηκε το κάστρο Ρίγκερσμπουργκ, είναι από Βασάλτη, που είναι ηφαιστειογενές πέτρωμα. Είναι κατά 200 μέτρα πιο ψηλός από το υπόλοιπο της πεδιάδας και έτσι το κάστρο είναι από όλες τις πλευρές ορατό, το τέλειο οχυρό.
Το Ρίγκερσμπουργκ θεωρείται το πιο δυνατό οχυρό στην ιστορία του Χριστιανισμού, κατά τα λεγόμενα του ξακουστού αρχηγού του Στρατού Ραιμούνδου Κόμη του Μοντεκούκολι (Raimund Graf von Montecuccoli), ο οποίος και οδήγησε σε νίκη τον αυστριακό στρατό στην μάχη του Μογκερσντόρφ (Mogersdorf) εναντίον των Τούρκων το 1664. Μετά τον θάνατο της πυργοδέσποινας και «ιδιαίτερης» για την εποχή προσωπικότητας, Ελισάβετ Καταρίνα Βέξλερ, ή αλλιώς η «Γκάλεριν» (Gallerin) όπως την φώναζαν, πέρασε η ιδιοκτησία στα χέρια της μοναχοκόρης της Ρεγκίνα, η οποία είχε ήδη παντρευτεί τον Κόμη Γιόχαν Έρνστ φον Πούργκσταλ (Graf Johann Ernst von Purgstall), το 1672. Το 1817 το κάστρο ανήκε σε 17 ιδιοκτήτες. Όμως για να γίνει δίκαιη «αποδοχή» της κληρονομιάς έγινε δημοπρασία και τελικά το «κέρδισε» ο ήρωας των γαλλικών πολέμων, ο αρχιστράτηγος Πρίγκιπας Γιοχάνες Ι. Φον Λίχτενσταιν για 150.000 φιορίνια. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες του Ρίγκερσμπουργκ είναι η Πριγκίπισσα Ανεμαρί και ο Πρίγκιπας Φρίντριχ φον Λίχτενσταιν.
Εκτός από όλα αυτά τα ενδιαφέροντα κληρονομικά θέματα του πύργου, την καταπληκτική του θέα, την συλλογή των πανοπλιών, τις μοναδικές σκαλιστές λεπτομέρειες στις πόρτες και τις «τολμηρές» τοιχογραφίες… ομολογώ το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μου κέντρισε το μουσείο μαγισσών. Φαίνεται πως το κεφάλαιο «κυνήγι μαγισσών» είχε την τιμητική σου στην ευρύτερη περιοχή (και όχι μόνο) κατά το τέλος του 17ου αιώνα και όχι κατά τον μεσαίωνα όπως θα περίμενε κανείς. Το σκοτεινό παρελθόν έχει αφήσει το αποτύπωμά του σε αυτό το κάστρο.
Ξακουστή είναι η δίκη του Φέλντμπαχ (Feldbach), από το 1673 μέχρι το 1675, η μεγαλύτερη δίκη της περιοχής. Ανάμεσα στους κατηγορούμενους ήταν αρκετοί ιερείς, 90 άνδρες και γυναίκες και η γνωστή στην περιοχή «μάγισσα των λουλουδιών» Καταρίνα Πάλνταουφ (Katharina Paldauf), η γυναίκα του οικονόμου του κάστρου. Στην Στυρία εκείνη την εποχή ο ένας κατηγορούσε τον άλλο για μαγεία, όταν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ο καιρός ήταν άστατος, έπεφτε χαλάζι και κάποιοι χωρικοί χρησιμοποιούσαν βότανα για να γιατρέψουν τυχόν αρρώστιες. Η κατηγορία για όλα αυτά ήταν η «μαγεία»… αυτό έφταιγε για όλα.
Η Καταρίνα είναι ένα μύθος, μια ιστορία που έγινε βιβλίο. Στα μέσα του 19ου αιώνα κυκλοφόρησε το βιβλίο «Η Γκάλεριν στο Ρίγκερσμπουργκ» όπου εξιστορούνται τα παραστρατήματα του ιερέα Αγκρικόλα με την Καταρίνα και την απόκτηση ενός παιδιού, το οποίο τελικά θανατώθηκε σε ένα πηγάδι. Αφού λοιπόν η Καταρίνα κατηγορήθηκε ως μάγισσα, βασανίστηκε κατά την διάρκεια της δίκης και φώναζε πως βλέπει πεθαμένους να περπατούν ανάμεσα στους χωρικούς καταδικάστηκε σε θάνατο τον Σεπτέμβριο του 1675. Σύμφωνα με τον θρύλο, η Καταρίνα μπορούσε να κάνει τα λουλούδια να ανθίσουν τον χειμώνα. Βέβαια θρύλος και πραγματικότητα, είναι δυο παράμετροι που είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς πολλές φορές. Αλήθεια είναι όμως πως κατά την διάρκεια αυτών των «σκοτεινών χρόνων» θανατώθηκαν χιλιάδες αθώοι άνθρωποι, μόνο και μόνο γιατί ταίριαζαν στις περιγραφές των τότε κλισέ… με τις ευλογίες της καθολικής και της προτεσταντικής Εκκλησίας.
Το «μαγεμένο» κάστρο, με την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και την πανέμορφη θέα, μου άφησε έντονες εντυπώσεις. Εικόνες από μια κοινωνία, που δεν θα ήθελα να είμαι μέρος της, αφού οι προκαταλήψεις ήταν κάτι παραπάνω από καταστροφικές. Αφήνοντας το Ρίγκερσμπουργκ πίσω μας, νιώθουμε πραγματικά τυχεροί που κάναμε μια τόσο όμορφη βόλτα, αλλά πιο πολύ νιώθουμε ευτυχείς που ζούμε σε μια εποχή που παρόλα τα στραβά της έχει και πολλά άλλα «σύγχρονα» καλά, που δεν πρέπει να ξεχνάμε… γιατί εμείς οι άνθρωποι έχουμε ένα μεγάλο κακό… ξεχνάμε εύκολα! (και θυμόμαστε αυτά που πρέπει όταν δεν πρέπει…)
«Πολέμιον άνθρωποις αυτοί εαυτοίς» (μτφρ. Ο εχθρός του ανθρώπου είναι ο ίδιος του ο εαυτός) (Ανάρχασις, 6ος αιώνας π.Χ., Σκύθης ηγεμόνας και φιλόσοφος)
