ΣΗΜ.: Διαβάζοντας τον τίτλο αυτής της συνέντευξης [Μια χώρα που, στην πλειονότητά της, ξεπουλάει τον εαυτό της με αυτόν
τον απολίτιστο τρόπο, εύκολα εξαγοράζεται ] εύλογα θα αναρωτηθεί ο αναγνώστης: Μα… υπάρχει και πολιτισμένος
τρόπος να εξαγοραστεί μια χώρα; Τι διάολο γράφει ο Μαραγκόπουλος; Όμως, η δημοσιογράφος απόσπασε κερματισμένη τη
φράση από τα συμφραζόμενα για να φτιάξει τον τίτλο της και ιδού το αποτέλεσμα. Να σημειωθεί ότι και στο τελευταίο
ερώτημα η διατύπωση ήταν διαφορετική, προδίδοντας την πλήρη σύγχυση της συντάκτριας ως προς τους όρους πολιτισμικό
και πολιτιστικό και, φυσικά, διαφορετική υπήρξε και η πλήρης απάντησή μου που αυθαίρετα κόπηκε, ως ένα σημείο, για να
καλύψει το λάθος. Παρακάτω, ο αναγνώστης θα βρει την αρχική διατύπωση της ερώτησης και την αρχική
απάντηση σ’ αυτήν.
Συνέντευξη του Άρη Μαραγκόπουλου στην Δήμητρα Αθανασοπούλου για το Hot Dogc στις 26/11/15
Στο προφητικό βιβλίο σας Τα Δεδομένα της Ζωής μας θέτετε καίρια, απρόβλεπτα, εύστοχα ερωτήματα για το τι μας έφερε ως
εδώ. Ποια είναι η σημερινή σας απάντηση; Και τι θα μπορούσε να μας επαναφέρει;
“Κανένα βιβλίο δεν είναι προφητικό. Καθίσταται μετά, όταν η Ιστορία πραγματοποιεί, καλώς ή κακώς, αυτά που εκείνο προβάλλει ως
«υπόθεση εργασίας» για το μέλλον. Αυτό συνέβη με τα Δεδομένα που, στην πρώτη εκδοχή τους (2000-2002), στάθηκαν κριτικά στις
πολιτισμικές ρωγμές του πλαστού και δάνειου παραδείσου που βίωνε τότε η Ελλάδα. Η χώρα έζησε όλα αυτά τα χρόνια με έλλειμμα
πολιτισμού. Αφομοιώθηκε στο fast-food / fast-read / fast fuck, που διεθνείς και εγχώριοι τοκογλύφοι μοίρασαν αφειδώς στον κόσμο.
Ύψιστη αξία θεωρήθηκε η αναξιόπιστη τηλεόραση, ύψιστο χρέος το εύκολο, γρήγορο κέρδος με οποιοδήποτε τίμημα, ύψιστη κουλτούρα τα
αρχοντομπουζούκια και το κρυπτοφασίζον παράδειγμα τύπου ΚΛΙΚ. Η παρακμή του δημόσιου σχολείου, του παν/μιου, των δημόσιων
βιβλιοθηκών, του βιβλίου ως προϊόντος μιας χρήσης, παρακολούθησε αυτόν τον κατήφορο. Μια χώρα που, στην πλειονότητά της, ξεπουλάει
τον εαυτό της με αυτόν τον απολίτιστο τρόπο, εύκολα εξαγοράζεται.
Μας εξαγόρασαν. Τώρα το ξέρουμε όλοι. Αλλά ακόμα κοιτάζουμε μόνο την μικροπολιτική, τους Σαμαροβενιζέλους και τους Τσίπρες. Δεν
βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα, δεν στοχαζόμαστε πάνω στα πραγματικά Δεδομένα της Ζωής μας που περιγράφει αναλυτικά, πιστεύω, η ιστορία
των συνταξιούχων «τρομοκρατών» αυτής της νουβέλας. Δεν είμαι πολιτικός για να απαντήσω στο υποερώτημά σας «τι θα μας επαναφέρει».
Γνωρίζω όμως ότι δίχως αναστοχασμό πάνω σ’ αυτά τα Δεδομένα, δίχως την ατομική και συλλογική αυτογνωσία, δεν θα προχωρήσουμε
βήμα μπροστά”
Πού οφείλεται, τελικά, η κοινωνική παρακμή στην Ελλάδα (ερώτημα που προσεγγίσατε στο δοκίμιό σας Πεδία Μάχης
Αφύλακτα: Θέσεις για την κουλτούρα και τον πολιτισμό).
Η κοινωνική παρακμή στην Ελλάδα συνδέεται άμεσα με την πολιτισμική παρακμή που περιέγραψα αδρά στην προηγούμενη απάντηση και
που μια εικόνα της αποτυπώνουν τα Δεδομένα της Ζωής μας. Τις κοινωνίες κρατάνε όρθιες οι συλλογικές αξίες, τα συλλογικά οράματα, η
συλλογική αλληλεγγύη, οι συλλογικοί πόθοι. Τις κοινωνίες διαλύει ο ωχαδερφισμός, ο φιλοτομαρισμός, το «εδώ και τώρα», δηλαδή η
υποκατάσταση του συλλογικού από το ιδιοτελές, κοντοπρόθεσμο «εγώ να είμαι καλά και ο κόσμος ας καταστραφεί». Τις κοινωνίες κρατάει
όρθιες η συλλογική ενότητα απέναντι στον κοινό κίνδυνο, όπως έγινε στη γερμανική κατοχή με την Εθνική Αντίσταση. Στο κοινό κίνδυνο
που αποτελεί σήμερα η Κρίση οι συλλογικότητες μόλις και μετά βίας έχουν αρχίσει να δοκιμάζονται. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το προσφυγικό και
η, κατά πλειονότητα, αλληλέγγυα στάση που έδειξαν οι Έλληνες σε όλη τη χώρα, αποτελεί για μένα μικρή ελπίδα φωτός.
Πιστεύετε ότι υπάρχει πολιτισμική παρακμή ή τα χρόνια της κρίσης σημειώνεται πολιτισμική ανάταση μέσα στην κρίση;
Προσοχή στην ορολογία: άλλο «πολιτισμικό» και άλλο «πολιτιστικό». Το πρώτο δηλώνει όλες τις πλευρές της ζωής από το πώς τρώμε
ή κάνουμε έρωτα μέχρι το πώς διαβάζουμε ή αντιμετωπίζουμε κοινά προβλήματα, αφορά την κουλτούρα, την αγωγή, την παιδεία. Εδώ,
όπως ήδη τόνισα, έχουμε τεράστιο έλλειμμα. Το δεύτερο, αφορά στενά τις εκδηλώσεις πολιτισμού, τις τέχνες κλπ.
Σήμερα, κυριαρχεί ένας πολιτιστικός πληθωρισμός από θεάματα μιας χρήσης, όπου το μάρκετινγκ και το PR του ευπώλητου
πολιτισμού υποκαθιστά μεγαλειωδώς τον επιμορφωτικό, τον αυθεντικό του ρόλο. Ειδικά τα Ιδιωτικά Ιδρύματα (Μέγαρο, Ωνάση, Νιάρχου)
αμιλλώνται ποιος θα «τρέξει» τις πιο θεαματικές εκδηλώσεις (ελαφρά πασπαλισμένες με αύρα εισαγόμενης ποιότητας), ποιος θα επέμβει
περισσότερο στη ζωτική ανάγκη για πολιτισμό. Παράλληλα, πολλοί νέοι πασχίζουν να αναδείξουν τις ανάγκες τους, την τέχνη τους με έναν
αγωνιώδη ακτιβισμό που σπανίως έχει άλλο σκοπό πέρα από την ατομική ανάδειξη. Στο πλαίσιο, όμως, των Δεδομένων της Ζωής (όπου
επιβιώνει μόνον ό,τι πουλάει), η προσπάθειά τους, συνήθως, καταδικάζεται σε πρόωρο θάνατο, όπως κάθε πολιτιστικό προϊόν με
ημερομηνία λήξης.
Χωρίς περιεχόμενο που αφορά συλλογικές ανάγκες της κοινωνίας τα ωραία θεάματα ωραία διαλύονται
A.M.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr