• Η παγκοσμιοποίηση, ως ασύμμετρη και αενάως μεταβαλλόμενη δομή, και η πρόοδος της τεχνολογίας στα όρια της επιστημονικής φαντασίας, αιφνιδίασαν το ανθρώπινο πνεύμα. Πολλοί διανοητές κατέγραψαν και προδίκασαν κάποια εκδοχή «τέλους». Δεν αναφέρομαι στο τέλος του κόσμου και του σύμπαντος που διαφεύγουν των αναλυτικών μου δυνατοτήτων. Σταχυολογώ από διάφορες εντυπωσιακές θεωρίες για το τέλος της ιστορίας, το τέλος των ιδεολογιών, το τέλος των εθνών, το τέλος της πολιτικής, το τέλος του σοσιαλισμού και πολλά άλλα. Κανένα, όμως, από τα παραπάνω δεν επήλθε. Η ιστορία δεν έχει τέλος, οι ιδεολογίες είναι κραταιές, τουλάχιστον στις συνειδήσεις, τα έθνη διατηρούν άσβεστο τον εθνισμό τους και πολλές φορές και την περιχαράκωσή τους, η πολιτική δεν έχει τελειώσει και όσο για τον σοσιαλισμό, είναι μια μεγάλη συζήτηση. Αυτό που στην πραγματικότητα πιάνουν οι κεραίες της ανθρώπινης διάνοιας δεν είναι το τέλος. Είναι η αρχή του τέλους διαφόρων επιμέρους πτυχών του γίγνεσθαι. Η αρχή, όμως, του τέλους αργεί να τελειώσει και σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής. Πρόσφατα, για παράδειγμα, διάβαζα για το τέλος της αμερικανικής ηγεμονίας, που κατά τον συγγραφέα θα είναι αργή και θα διαρκέσει έναν περίπου αιώνα. Ούτε αυτός, όμως, ούτε εγώ θα είμαστε εδώ για να δούμε την επιβεβαίωση ή την διάψευση της πρόγνωσης.
• Για να γυρίσουμε στα επίγεια και τα δικά μας, σημειώνω τα εξής. Πολλοί αναλυτές στον δημοσιογραφικό χώρο και τα επιτελεία των κομμάτων της αντιπολίτευσης λειτουργούν με την υπόθεση εργασίας ότι η Κυβέρνηση έχει τελειώσει. Ότι ζούμε την αρχή του τέλους της. Πως είναι θέμα ελαχίστου χρόνου η πτώση της, είτε υπό το κράτος της πρόδηλης αδυναμίας διακυβέρνησης, είτε υπό το κράτος της δημοσκοπικής της κατάρρευσης, είτε από το κοινοβούλιο, είτε τέλος από τις διογκούμενες κοινωνικές αντιδράσεις. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι αυτή η υπόθεση εργασίας είναι βεβιασμένη και θα αποδειχθεί ότι αποτελεί καίριο αναλυτικό σφάλμα.
Η αρχή του τέλους της Κυβέρνησης αργεί να τελειώσει.
• Η διατήρηση της εξουσίας αποτελεί υπαρξιακό ζήτημα για τον μεταλλαγμένο ΣΥΡΙΖΑ. Αν τη χάσει, και πολλώ μάλλον αν την παραδώσει, προφασιζόμενος την σύγχρονη εκδοχή της ηρωικής εξόδου από το Μεσολόγγι, δεν θα έχει απλώς την τύχη του ΠΑΣΟΚ ούτε κινδυνεύει με κάποια περιφερειακή διάσπαση. Θα εξαερωθεί. Θα εξαφανιστεί εντελώς από την πολιτική ζωή της χώρας. Ο Πρωθυπουργός και ο στενός του κύκλος το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό.
Προβλέπουν την ασυμμετρία του ξεσηκωμού που θα επισυμβεί από τις διάφορες φατρίες και τα μπαϊράκια των πρώην συνιστωσών και των πολυποίκιλων ομαδοποιήσεων. Γι’ αυτό το λόγο θα κάνουν τα πάντα για να παραμείνουν στην κυβέρνηση. Θα εκχωρήσουν χωρίς κανένα πρόβλημα την κυβερνητική ευθύνη, την οποία δεν έχουν την ικανότητα να ασκήσουν, τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στους δανειστές. Δεν θα διστάσουν να κάνουν οποιαδήποτε υποχώρηση σε οποιοδήποτε θέμα, προκειμένου να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και να επέλθει κάποια επίπλαστη νηνεμία. Δεν θα ορρωδήσουν να επινοήσουν κάθε διαθέσιμο πρόσχημα, να κρυφτούν πίσω από οποιοδήποτε φύλλο συκής, να κατασκευάσουν οποιαδήποτε ρητορική, προκειμένου να εξωραΐσουν την ανικανότητά τους και να μείνουν στα πράγματα όσο γίνεται περισσότερο. Δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τις επιπτώσεις, ιδιαίτερα για την τριτοκοσμική μετάλλαξη της ελληνικής κοινωνίας. Κάποια ώρα θα παραδώσουν μια χώρα με σμπαραλιασμένο ηθικό στο Ναδίρ. Αυτό που θα συμβαίνει καθημερινά δεν θα είναι μια απότομη και ραγδαία καταστροφή. Θα είναι μια συνεχής διολίσθηση προς το χειρότερο.
• Ο κύκλος της παρακμής θα επέρχεται «ανεπαισθήτως», όπως θα το έλεγε ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Ήδη η προοπτική αυτή χαρακτηρίζει το είδος και τη μορφή των κοινωνικών αντιδράσεων. Οι κοινωνικές αντιδράσεις δεν έχουν δομικό χαρακτήρα. Δεν έχουν ίχνος συλλογικής πνοής. Οι κοινωνικές ομάδες ενεργοποιούνται και μάχονται με το δόγμα «ο σώζων εαυτόν σωθείτω». Οι «γραβάτες» ευλόγως τραγουδάνε για το ασφαλιστικό, αλλά όταν έπρεπε να τραγουδήσουν γι’ άλλα, είχαν πάθει αφωνία.
• Ένα μεγάλο ερώτημα αρχίζει και πλανιέται σαν φάντασμα πάνω από τη χώρα. Τι να κάνουμε όταν «η αρχή του τέλους αργεί να τελειώσει»;
Σε ιδιωτικό επίπεδο, κάθε ενεργός άνθρωπος γνωρίζει ότι το πρώτιστο είναι να αντέξει. Να επιβιώσει. Να παραμείνει ζωντανός χωρίς να τον φάει η μαρμάγκα.
Σε συλλογικό επίπεδο, απαιτούνται σαφείς απαντήσεις.
-Η Νέα Δημοκρατία, το κόμμα της ιστορικής δεξιάς και όχι της κεντροδεξιάς, με το μανδύα της οποίας εμφανίζεται, επιχειρεί να δώσει την αρχή μιας απάντησης. Λιγότεροι φόροι, περικοπή δαπανών, καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Κανένας δεν μπορεί να διαφωνήσει επί της αρχής. Είναι αναγκαία προσέγγιση για την απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων και την κινητροδότηση της ανάπτυξης και της επιχειρηματικότητας. Όμως, ανάπτυξη και μάλιστα ραγδαία, έχει και το Μπαγκλαντές και η Ινδία, με μισθούς που δεν υπερβαίνουν τα 200 ευρώ το μήνα. Στο ενδεχόμενο μιας τέτοιας προοπτικής, το κόμμα της ιστορικής δεξιάς δεν απαντάει.
-Ο χώρος που εκφράζεται από την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, που προτιμά τον ασαφή και θολό όρο «κεντροαριστερά», ψάχνεται με ιδιαίτερη αμηχανία. Δείχνει παγιδευμένος σε αόριστα στερεότυπα. Η άλλη όψη της μεταρρύθμισης, η κοινωνική μεταρρύθμιση προς όφελος των πολλών, χωρίς κρατισμό και φαύλες αγκυλώσεις, ως οργανωμένη πρόταση, δεν έχει διατυπωθεί. Έτσι, κινδυνεύουμε από έναν παράδοξο διπολισμό. Από τη μια την ιστορική δεξιά και από την άλλη την παράνοια. Είναι επείγον να δοθεί σαφής απάντηση από τη σκοπιά της σοσιαλδημοκρατικής ιδεολογίας.
• Το ΠΟΤΑΜΙ, στις 26 Φεβρουαρίου, προσέρχεται σε ένα συνέδριο. Για να δούμε τι θα βγει. Ο Ανδρέας Λοβέρδος έγραψε ένα άρθρο στα «ΝΕΑ», υπό τον τίτλο «Κυβερνώσα Κεντροαριστερά». Τι ακριβώς, όμως, σημαίνει αυτό;
Είναι καταφάνερο πως οι δυνάμεις που κινούνται ανάμεσα στη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προσέλθουν σε οργανωμένο προγραμματικό διάλογο, αν θέλουν να πείσουν ότι αποτελούν σοβαρή εναλλακτική λύση και όχι τσόντα στο εκάστοτε πρώτο κόμμα. Οι μεταρρυθμίσεις απαιτούν έργο λεπτομερειών, τομέα προς τομέα. Από τα καθέκαστα στο καθόλου και από το καθόλου στα καθέκαστα. Χωρίς αυτό το έργο, το οποιοδήποτε αφήγημα θα σπάει το κεφάλι του στο τοίχο της δυσπιστίας και της απόρριψης.
Στην Γερμανία, όταν προέκυψε αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης από το πρώτο κόμμα με κάποιο άλλο μικρότερο, οι δύο μεγάλες πολιτικές δυνάμεις, οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλδημοκράτες προσήλθαν επί τρεις μήνες σε έναν οργανωμένο προγραμματικό διάλογο και κατέληξαν σε έναν τόμο που περιείχε τη συμφωνία κυβερνητικής συνεργασίας. Την ακολουθούν ως «τυφλοσούρτη». Έτσι, έγινε ο «μεγάλος συνασπισμός», χωρίς κανείς να διανοηθεί να αμφισβητήσει την διακριτή πολιτική ταυτότητα των συνεργαζομένων, για το καλό της χώρας τους, πολιτικών αντιπάλων.
• Η αρχή του τέλους αργεί να τελειώσει όταν μια άλλη αρχή δεν μπορεί να αρχίσει.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr