Η Ματίνα Ράπτη -Μιληλήέχει πτυχίο Κοινωνιολογιας και η πτυχιακή της εργασία ήταν πάνω στην κακοποίηση ανηλίκων. Γράφει μικρές ιστοριες που εχουν να κάνουν με το σήμερα και το χθες. Της αρέσει να παρατηρεί τους ανθρώπους γύρω της και να ακούει τις ιστορίες τους.
Μήνας Απρίλιος, σας πάω πίσω τώρα εγώ, αγοράζεις ένα φυτό, το βάζεις σε μια ωραία γλάστρα, το ποτίζεις , το περιποιείσαι, το κλαδεύεις, το ξεχορταριάζεις, του αλλάζεις χώμα, του βάζεις λιπάσματα, του μιλάς, το χαιδεύεις, του βάζεις τρίτο πρόγραμμα να ακούει κλασική μουσική γιατί κάπου διάβασες πως κάνει τα φυτά ευτυχισμένα, το καμαρώνεις όταν ανθίζει, στέλνεις κόσμο να σου το φροντίζει όταν φεύγεις λίγες μέρες, το τρέχεις από παράθυρο σε παράθυρο να ακολουθεί τον ήλιο, κι αυτό σου πάει και …σου ξεραίνεται! Εντάξει, γεωπόνος δεν είσαι, πολλά πολλά δεν ξέρεις, ό,τι σου είπε ο Ανθηφυτά που σου το πούλησε, αλλά το βασικό είναι να το αγαπάς, έτσι λένε και σε όλα τα σόσιαλ που ξέρουν από καλή κηπουρική και συ αν μη τι άλλο το αγαπούσες το συγχωρεμένο, το κακομαθημένο, το αχάααριστο.
Του τα έδωσες όλα και κείνο αποφάσισε να μείνει ένα ξερό κλαδί και κάτι μίζερες ρίζες που κύριος είδε σε τι κατάσταση είναι κι αυτές… Το κοιτάζω και σκέφτομαι την απόρριψη. Ναι, την απόρριψη γενικώς και αορίστως, αλλά και ειδικώς. Δηλαδή δεν μας φτάνει η τεχνητή νοημοσύνη να φοβόμαστε μην στραβοξυπνήσουν οι υπολογιστές και γίνουμε το Κούγκι του Μάτριξ, έχουμε και ένα φυτό, ένα απλό πράσινο φυτούλι των 12 ευρώ να μας λέει μες στα μούτρα πως δεν μας γουστάρει.
¨ Θέλω να ξεραθώ ρε φίλε, δεν μου αρέσει το σπίτι σου, δεν μου αρέσει αυτό το ηλιόλουστο παράθυρο που με πηγαινοφέρνεις κάθε που κιτρινίζω, δεν μπορώ το νερό που με λούζεις, έχει πολλά άλατα , δεν μπορώ το ατελείωτο σου μπουρου μπούρου του πόσο όμορφο είμαι, δεν αντέχω να μου πασπατεύεις τα φύλλα… να τα μετράς, να κοιτάς τα μπουμπούκια μου σαν ανώμαλος ματάκιας, να ακούω όλη μέρα τα ψυχολογικά σου, τα γκομενικά σου, τα τηλεφωνήματά σου, με κάτσιασες ρε άνθρωπε. Και να σου πω και κάτι,ναι θα στο πω λοιπόν, με πνίγεις, με πνίγει η αγάπη σου … Προτιμώ να γίνω ένα με το χώμα που με στουμπώνεις κάθε λίγο και λιγάκι. Να ανακυκλωθώ. Δικαίωμά μου, γούστο μου και καπέλο μου και λογαριασμό δεν δίνω σε κανέναν επίδοξο και επίμονο κηπουρό. Φεύγω και πέταξε το χώμα της γλάστρας μου κάπου μακριά γιατί, δεν ήθελα να στο πω αυτό, αλλά η αλήθεια είναι πως μπορεί και να μην πολυπέθανα. Εχω κρατήσει κάτι σπόρια καβάντζα κρυμμένα μέσα στις ρίζες που νόμιζες πως ξεράθηκαν. ΠΡΙΤΣ. Η μαμά γη με περιμένει…για τον δεύτερο γύρο μου. Μακριά σου, ευτυχώς. ¨
Μιλάμε για αχαριστία επικών διαστάσεων.
Έχει περάσει λίγος καιρός και η άδεια γλάστρα, πρώην κατοικία του αχάριστου φυτού, ξέμεινε στο μπαλκόνι, θλιβερό σουβενίρ μιας αγάπης που μας άφησε νωρίς, της έβαλα εκεί μια σακούλα και πετάω τα σκουπιδάκια που φέρνει ο άνεμος. Κοιτάζοντας την όλη εμπειρία πιο ψύχραιμα κι από απόσταση, συνειδητοποιώ πως ίσως το αχάριστο φυτό να είχε τα δίκια του και να ήμουν μιά υπερβολικά επίμονη κηπουρός που απλά το έπρηξα. Ίσως να μην χρειαζόταν τόση φροντίδα. Ίσως έπρεπε να είμαι λίγο πιο ζαμάν φου, πιο ζεν, πιο …πάσταφλώραήρθεςΣτέλιο; Μερικά φυτά ίσως να μην είναι γεννημένα για να ζουν το όνειρο των προαστείων. Μπορεί να ήταν προορισμένα να ζουν ελεύθερα και οι κακοί γεωπόνοι να τα εξημέρωσαν για να μας τα πουλάνε ως φύκια για μεταξωτές κορδέλες ή μπορεί απλά έχουν ημερομηνία λήξης, σαν τα γάλατα.
Στον αντίποδα της ιστορίας του αχάριστου φυτού μου, που δεν θα σας πω το όνομά του γιατί δεν έχει σημασία, ζει και βασιλεύει ένα πραγματικά ελεύθερο φυτό που ξεκινάει από μια μικρή εύθραυστη ευαίσθητη εκ πρώτης όψεως χαριτωμένη φτέρη και καταλήγει ένα θηρίο έως και 30 μέτρων, σε χρόνο ρεκόρ καθώς μπορεί να ψηλώσει 1,5 μέτρο μέσα σε ένα μήνα! Να πέφτεις για ύπνο μπέμπης και να ξυπνάς έτοιμος για το NBA!
Το «καλλιτεχνικό» της όνομα είναι «Αϊλανθος», όνομα μοσχομυριστό και ρομαντικούλι, το επιστημονικό της όνομα είναι Ailanthus altissima ή A.glandulosa ενώ αναφέρεται και ως Shumak tree ή Tree of heaven αλλά στην πιάτσα κυκλοφορεί ως «βρωμοκαρυδιά» ή «βρωμόδεντρο» ή «βρωμούσσα» λόγω μπόχας κυρίως αλλά κι επειδή θυμίζει λίγο στο τούτο της την αθώα μας ταπεινή καρυδιά. Μην ξεγελιέστε στιγμή, πρόκειται για ένα φυτό κανίβαλο που όπου πέσει ο σπόρος του μαύρο φίδι έφαγε ό,τι ζει τριγύρω. Είναι ένα φυτό που γίνεται δέντρο τρανό και ξεκινάει σαν μια πρασινάδα άνευ σημασίας…φυτρώνει μόνο του παντού όπου υπάρχει ερημιά και εγκατάλειψη, σε παρατημένα οικόπεδα, μισογκρεμισμένα σπίτια, εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, χαλάσματα, αλλά ακόμα και κατά μήκος λεωφόρων, σε παρτέρια, και γενικά όπου υπάρχει χώμα και μάλιστα όχι καλής ποιότητας. Δεν το ποτίζει κανείς δεν το περιποιείται κανείς, θέλει μόνο ήλιο και σε αφάνταστα σύντομο χρονικό διάστημα έχει φτιάξει το δικό του μικρό δάσος και έχει μείνει μόνος… γιατί είν΄ο δολοφόνος, που λέει και το τραγουδάκι.
Και θα μου πείτε, πού το κακό σε ένα φυτό που θέλει απεγνωσμένα να ζήσει και έχει βρει τον τρόπο να το κάνει χωρίς να σε έχει ανάγκη, εσένα και την αποτυχημένη κηπουρική σου; Το κακό αγαπητοί αναγνώστες παραμονεύει στις λεπτομέρειες σαν τον διάβολο και η βρωμοκαρυδιά είναι κάτι σαν τον διάβολο των φυτών γιατί είναι τρομερά τοξική, επικίνδυνη για ανθρώπους και ζώα και είναι σχεδόν αδύνατον να την εξολοθρεύσεις. Το άρθρο που βγήκε όταν αναζήτησα πληροφορίες είχε τον τίτλο « Αϊλανθος ή Βρωμοκαρυδιά: Από τον Εθνικό κήπο- Εθνική μάστιγα για ανθρώπους και ζώα» και ξεκινούσε με την φράση «΄Ισως είναι ήδη αργά…». Παραθέτω μόνο μερικές ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για να καταλάβετε με τι έχουμε να κάνουμε.
Για αρχή, η βρωμοκαρυδιά μας έρχεται από την …Κίνα που ήταν λέει, αυτοφυές. (καλά, αυτά μας τα ξανάπατε) Μεταφέρθηκε στην Μ. Βρετανία ως καλλωπιστικό( σιγά μην χάνανε οι ΄Αγγλοι τσάμπα πρασινάδα, έτσι κάνανε και με το τσάι, μόνο που εδώ την πατήσανε) και από εκεί το 1784 κάποιος ανυποψίαστος κηπουρός την μετέφερε στην Φιλαδέλφεια. (Πολύ αργότερα ήρθε και στην Νέα Φιλαδέλφεια , στα μέρη μας…). Μέχρι το 1840 ήταν σε όλα τα φυτώρια όλης της Αμερικής. Στην Ελλάδα την έφερε στον Εθνικό μας κήπο, τότε Βασιλικό ο ίδιος ο Όθωνας! Άλλο χαϊβάνι κι αυτός. Κι αν λάβουμε υπόψιν πως κάθε ενήλικο δέντρο μπορεί να παράγει 325.000 σπέρματα τον χρόνο καταλαβαίνετε τι έγινε τα προηγούμενα χρόνια και τί μας περιμένει στα επόμενα.
Το ξύλο της κάνει μόνο για κάρβουνο κι αυτό κακής ποιότητας. Παράγει μια κολλώδη ουσία που μυρίζει άσχημα και όπου πέσει βράστα κι άστα πολυαγαπημένε. Οι μέλισσες που θα πάνε στα άνθη της παράγουν μέλι με άσχημη οσμή για να μην πούμε επικίνδυνο. Επισκιάζει την υπόλοιπη βλάστηση είναι άκρως επιθετική κι αν διεισδύσει σε πευκοδάσος, κλάφτε το. Μπορεί να προκαλέσει καταστροφές σε θεμέλια, υπόγειες σωληνώσεις, καλώδια, αποχετεύσεις. Είναι αφάνταστα ανθεκτική στην ατμοσφαιρική, χημική και σωματιδιακή ρύπανση. Είναι τοξική και αλλεργιογόνος για τον άνθρωπο αλλά και τα ζώα. ΄Εχει αναφερθεί ότι σε υπαλλήλους επιφορτισμένους με την κοπή αυτών των δέντρων εμφανίστηκε μυοκαρδίτιδα η οποία οφειλόταν στην επαφή πληγών από τριβή στο δέρμα με τον κορμό τους. Το φυτό ΔΕΝ έχει φυσικούς εχθρούς ούτε στην Κίνα από όπου κατάγεται και σήμερα είναι « επικηρυγμένο» στις ΗΠΑ, χρόνια προσπαθούν να το περιορίσουν. Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Αν θέλουμε να απαλλαγούμε πρέπει να τα ξεριζώνουμε όσο είναι ακόμα μικρά, (σαν το αυγό του φιδιού ένα πράμα). Μετά μην μπείτε καν στον κόπο να τα κόψετε…θα ξαναφυτρώσουν δεκαπλάσια. Αν τολμήσετε να τα βάλετε με το θεριό, πάντα με χοντρά γάντια και μάσκα, κάντε στους κομμένους κορμούς μερικές ενέσεις με ζιζανιοκτόνα που δρουν στις ρίζες και τάξτε καμιά λαμπάδα στην Παναγίτσα μπας και μας λυπηθεί, μεγάλη η χάρη της, * Οι συμβουλές και οι πληροφορίες είναι του καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Βιολόγου, Κ. Φασσέα, για να μην νομίζετε πως τα βγάζω από το μυαλό μου.
Την επόμενη φορά που θα είστε συνοδηγός αρχίστε να παρατηρείτε τα φυτά των αφρόντιστων οικοπέδων και σε λίγη ώρα, πιστέψτε με, θα τις εντοπίζετε εύκολα και παντού σε σημείο να νομίζετε πως δεχόμαστε επίθεση από εξωγήινους που έχουν κυριεύσει τον πλανήτη με την μορφή της ανθεκτικής και ύπουλης βρωμοκαρυδιάς.
Μου είναι αβάσταχτα εξοργιστική η σύγκριση με το αχάριστο φυτό μου που ενώ το είχα στα πούπουλα ξεράθηκε από την πολύ περιποίηση ή τρελάθηκε από την πολύ αγάπη, με ένα φυτό που φυτρώνει μόνο του, έχει τρελάνει τους γεωπόνους και άμα γουστάρει σε στέλνει και στην εντατική!
Τώρα θα μου πείτε γιατί μας τα λες όλα αυτά; Αφ΄ενός γιατί πρόσφατα τα άκουσα και γω και μου έκανε εντύπωση τόση ώστε να το ψάξω και αφ΄ετέρου γιατί είχα μια μικρή αυπνία… Και τελικά αυτό που εγώ κατάλαβα από αυτές τις δύο ιστορίες που το μόνο κοινό τους σημείο είναι η χλωροφύλλη, το ηθικό δίδαγμα (πάντα θα υπάρχει ένα ηθικό δίδαγμα σαν το σκιουράκι του Μπομπ Ρος, νόμος), είναι πως τα φυτά όπως και οι άνθρωποι έχουν τον χαρακτήρα τους, καλό, κακό, εξαρτάται από πολλά που πιθανότατα να μην μας αφορά και εμείς δεν είμαστε παρά κηπουροί συναισθημάτων. Α, και λίγη ρέγουλα παιδιά, μέτρο. Καλό είναι το μέτρο.
* Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι τα έχουν πει όλα πια;!