Τα όστρακα, τα μύδια, τα στρείδια και οι πίνες είναι απλοί οργανισμοί. Όταν είναι μισάνοιχτοι, απολαμβάνουν το πλουσιοπάροχο γεύμα, που τους παρέχει το πλαγκτόν, και τη δροσιά του θαλασσινού νερού, που περιλούει τα έσω τους. Έχουν, όμως, ένα πρόβλημα: Όταν είναι μισάνοιχτα, νιώθουν άγχος και ανησυχία. Γι’ αυτό η φύση τα έχει οπλίσει με ένα πανίσχυρο βασικό ένστικτο. Όταν νιώσουν κίνδυνο, κλείνουν ερμητικά απομονώνοντας την ύπαρξή τους από το εξωτερικό περιβάλλον. Τα προειδοποιεί το παλμικό ρεύμα, που προκαλεί η προσέγγιση του εχθρού. Ειδικά την πίνα, την προειδοποιεί το καβουράκι-φύλακας, που παρασιτεί στους συνδέσμους του κελύφους της. Όταν τα όστρακα κλείνουν, είμαι σίγουρος πως ξεπερνούν το άγχος και την ανησυχία. Ζουν σε μια μοναχική, αλλά μακάρια, ήρεμη εσωτερικότητα. Ο κίνδυνος έχει βιωματικά εξουδετερωθεί. Όχι, γιατί δεν υπάρχει, αντίθετα μπορεί να είναι άμεσος, αλλά απλούστατα γιατί δεν γίνεται αντιληπτός. Είναι άγνωστος. Είναι αυτό, που λέμε η ηρεμία την οποία προκαλεί η «άγνοια κινδύνου».
Το βασικό ένστικτο του οστράκου χαρακτηρίζει εντονότατα την ελληνική κοινωνία. Διαχρονικά, όταν αισθανθεί υποσυνείδητα τον κίνδυνο, βρίσκεται σε πλήρη αδυναμία να τον αντιμετωπίσει. Κλείνει ερμητικά, τον αγνοεί και παραμένει ήρεμη και μακάρια. Όταν επέρχεται ο κίνδυνος, η συντριπτική πλειονότητα διερωτάται: «Μα, πώς έγινε αυτό;» «Τι συνέβη;». Οι λίγοι, που αποφασίζουν προς βλάβη των συμφερόντων τους, να μην συμπεριφερθούν ως όστρακα και σπεύδουν να επισημάνουν τον κίνδυνο, γίνονται γραφικοί και αποδιοπομπαίοι τράγοι. Όταν τους θυμούνται αργότερα, το πουλί έχει πετάξει. «Too little, too late», όπως λένε οι Αμερικάνοι. Ο «Άγγελος Εξάγγελος» του Σαββόπουλου είναι στίχος, που στριφογυρίζει μελωδικά γύρω από αυτό το ζήτημα. Κάπως έτσι προέκυψε και η κρίση. Από το βασικό ένστικτο του οστράκου.
Μπήκαμε στην προεκλογική περίοδο. Οι πολιτικές δυνάμεις είναι στα χαρακώματα και η εκλογική μάχη προβλέπεται σκληρή, με χτυπήματα πάνω, αλλά και κάτω, από την ζώνη. Τα αφηγήματα είναι για πολλοστή φορά ψευδεπίγραφα και παραπλανητικά. Τα κόμματα-πρωταγωνιστές επαγγέλλονται την ευδαιμονία του παραδείσου της δικής τους διακυβέρνησης απέναντι στην κόλαση της διακυβέρνησης του άλλου. Η αδυναμία περιγραφής με ένα στοιχειωδώς αντικειμενικό τρόπο της υπάρχουσας κατάστασης, η αδυναμία συνάρθρωσης ενός εφικτού προγράμματος επιστροφής στην κανονικότητα, και μεσοπρόθεσμα στην ευημερία, είναι προφανείς. Λες και δεν πέρασε μια μέρα. Λες και δεν έχει συμβεί τίποτα. Λες και όσα περάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια δεν υπήρξαν. Ήταν δημιούργημα της φαντασίας μας. Η αοριστολογία, η αυταπάτη, αλλά και η απάτη επιστρέφουν πλησίστιες στην πολιτική ρητορική. Λόγια του αέρα, λόγια χωρίς ουσία. «Verba volant», έλεγαν οι σοφοί Λατίνοι. Η ίδια η λέξη «αφήγημα», νεοείσακτη στο πολιτικό λεξιλόγιο, είναι χαρακτηριστική.
Το αφήγημα στην πρωτογενή του σημασία είναι κάτι σαν το παραμύθι, που το λέει ο παραμυθάς, και τα παιδιά το πιστεύουν μαγεμένα. «Το Ποτάμι δεν έχει αφήγημα», είναι μια συνήθης κριτική. Ε, ναι. Είναι αλήθεια. Δεν έχει. Το μεγάλο ζήτημα για τα πολιτικά παραμύθια και τους ακροατές τους είναι αν έκανε η κότα το αυγό, ή το αυγό την κότα. Εγώ επιμένω ότι είναι ψευτοδίλημμα. Η κότα έκανε το αυγό. Ανεξάρτητα από το πώς προέκυψε η κότα. Κότα είναι ένας λαός, που αρνείται να παρακολουθήσει όποιον του λέει αλήθεια. Έτσι προκύπτει το αφήγημα. Αυτό είναι το αυγό, από το οποίο προκύπτει η επόμενη κότα.
Ένα από τα ορατά ενδεχόμενα στις επερχόμενες εκλογές, το πιο επικίνδυνο από όλα, είναι το ενδεχόμενο της ακυβερνησίας. Δεν είμαι στο μυαλό και την τέχνη των δημοσκόπων, και όσων τους απαντούν. Σέβομαι την δουλειά τους και την επιστημοσύνη τους. Αν, όμως, πάρει κανείς κατά γράμμα τους αριθμούς, το φάσμα της ακυβερνησίας είναι εξαιρετικά πιθανό. Δεν θέλω να διανοηθώ μια Βουλή, στην οποία κανένας δεν θα μπορεί να συνεννοηθεί με κανέναν, και μάλιστα με την Χρυσή Αυγή τρίτη δύναμη και με διψήφιο ποσοστό. Στο πρόσφατο, μεγάλης αξίας, έργο τους υπό τον τίτλο «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες» δύο διακεκριμένοι Αμερικανοί καθηγητές εξηγούν αναλυτικά τον μηχανισμό άλωσης της δημοκρατίας εκ των έσω. Πώς οι δημοκρατίες πεθαίνουν; Όχι από πραξικοπήματα, αλλά από την εσωτερική τους φθορά. Με πρώτη ύλη την καθολική απαξίωση των θεσμών, την ακροδεξιά επέλαση, την αδιαφορία των πολιτών, που ενεργούν, όπως προείπα, με το βασικό ένστικτο του οστράκου. Με την κατάρρευση αυτών που ονομάζουν «προστατευτικά κιγκλιδώματα» της δημοκρατίας. Τα οριοθετούν σε ένα σύνολο άγραφων κανόνων, η τήρηση των οποίων κινεί το ανοσοποιητικό σύστημα της δημοκρατικής κοινωνίας. Οι δύο σημαντικότεροι άγραφοι κανόνες είναι ο σεβασμός στους θεσμούς και η δυνατότητα συνεννόησης των πολιτικών αντιπάλων, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις. Και τα δυο στην Ελλάδα τελούν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Κινδυνεύουμε να συρθούμε σε πολλαπλές εκλογές, χωρίς να βγαίνει άκρη, με αδύναμες κυβερνήσεις προσωρινής θητείας, και να ξαναρχίσει η κατρακύλα του Σίσυφου, που θα ροβολάει στην πλαγιά για να ξανασηκώσει την πέτρα από τους πρόποδες. Η πολιτική ρητορική, που αναπτύσσεται, αλλά και η πολιτική συμπεριφορά, κυρίως του Σύριζα, εκεί κατατείνει.
Το Ποτάμι μέσα στις παραπάνω συνθήκες, αν μπει στη Βουλή, παρά τη φθορά, παρά τα λάθη, παρά τους ερασιτεχνισμούς και τις όποιες ανεπάρκειες είναι ίσως η μόνη πολιτική δύναμη, η οποία είναι σε θέση να λειτουργήσει, αν το φέρει η συγκυρία ως «προστατευτικό κιγκλίδωμα» της χώρας και της δημοκρατίας. Η στάση του στο Μακεδονικό, αλλά και στην ψήφο εμπιστοσύνης το αποδεικνύουν. Η μεταρρυθμιστική κυβερνησιμότητα στις παρούσες συνθήκες μπορεί να εξασφαλιστεί μόνο με το Ποτάμι στην Βουλή.
Ας μην μας διαφεύγει κάτι που σήμερα δεν φαίνεται ορατό, αλλά μπορεί να συμβεί. Στην θέση του ανίκανου Σύριζα, που κυβέρνησε με την ακροδεξιά απόφυσή του ήδη μια τετραετία, να προκύψει μια δεξιο-δεξιά κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με τους δύο πόλους της, μαζί με το νέο αστέρα Κυριάκο Βελόπουλο, που πουλάει μαντζούνια για πάσα νόσο ευλογημένα από το Άγιον Όρος. Όσοι πίστευαν τόσα χρόνια ότι μας ψεκάζουν και ότι οι Αμερικάνοι είχαν εξαπολύσει κουνούπια-drones για να μας υπνωτίζουν και να δεχόμαστε το Μνημόνιο, θα βρουν ξανά τον νέο άξιο εκφραστή τους. Υπό συνθήκες, που ελπίζω να μην συμβούν, ο κύριος Βελόπουλος μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη του πολιτικού συστήματος. Τρυγάει απ’ τους ΑΝΕΛ, από το Λεβέντη, από την Χρυσή Αυγή, από τη Νέα Δημοκρατία, και από τον τρελαμένο εθνικισμό. Ήδη δημοσκοπείται στο 2,9%.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr