Είχα την ευκαιρία να βρεθώ στο ίδιο στούντιο στο TV Kosmos με τον τ.Υπουργό Εξωτερικών καθηγητή Νίκο Κοτζιά. Έναν άνθρωπο με υψηλό βαθμό μεταδοτικότητας των γνώσεων του και της αντίληψης του για τις διεθνείς σχέσεις. Διαβάζω πολλά χρόνια βιβλία και άρθρα του και προσωπικά τον θεωρώ μεγάλο κεφάλαιο για τον τόπο. Με γνωστές ιδεολογικές και πολιτικές απόψεις, παραμένει αδογμάτιστος και χωρίς παρωπίδες όταν αντιλαμβάνεται το “νέο”, το “εναλλακτικό”. Η ταπεινή μου γνώμη είναι ότι θα ήταν χρήσιμο να παραμείνει στο Υπουργείο του, όποια και αν είναι η κυβέρνηση.
Ο Ν.Κοτζιάς έχει μια διαφορετική αντίληψη για την εξωτερική πολιτική της χώρας συγκριτικά με προκατόχους του. Τολμώ να πω ότι προσπαθεί να εντάξει στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής μια νέα εναλλακτική μορφή διπλωματίας. Στηρίζεται κυρίως στην “δυναμική παρακολούθηση” των διεθνών δρώμενων και όχι σε καθιερωμένα πρότυπα για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Είναι γεγονός ότι λόγω των οικονομικών εξελίξεων στο 7μηνο της κυβέρνησης Τσίπρα, ελάχιστοι κατανόησαν τις βάσεις που έβαλε ο Ν.Κοτζιάς στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Τα αποτελέσματα αυτής της δυναμικής και πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, είμαι σίγουρος ότι θα φανούν μεσοπρόθεσμα.
Η διεθνής εικόνα μιας χώρας, σύμφωνα με τον Βρετανό διπλωμάτη Simon Anholt, δεν καθορίζεται μόνο από την κυβερνητική πολιτική, αλλά και από άλλες παραμέτρους. H θεωρία του είναι γνωστή ως «Εξάγωνο Anholt» και βάση αυτής η διαμόρφωση του πλαισίου δράσης στις διεθνείς σχέσεις μιας χώρας βασίζεται στις εξής παραμέτρους: αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, τουριστικής προβολής, επενδύσεων, εξαγωγών, πολιτισμού, μετακινήσεις πολιτών.
Η Ελλάδα σήμερα οφείλει να πατήσει πάνω στις παραμέτρους αυτές. Χρειαζόμαστε πρώτα απ όλα την άσκηση “οικονομικής διπλωματίας ” που έχει άμεση σχέση με τις τέσσερις από τις «έξι γωνίες» του Anhold (τουρισμός, εξαγωγές, εξωτερική πολιτική και επενδύσεις). Δεν θα επεκταθώ εδώ στο θεωρητικό υπόβαθρο της οικονομικής διπλωματίας καθ ότι οι εποχές απαιτούν κυρίως πρακτικές παρεμβάσεις.Πχ, η διεθνοποίηση του οικονομικού προβλήματος της χώρας κατά το 4μηνο των διαπραγματεύσεων με τους Θεσμούς θα μπορούσε να είχε συντονιστεί και από το Υπουργείο Εξωτερικών στο πλαίσιο ακριβώς μιας σύνθετης προσέγγισης: πολιτικής, πολιτισμικής και οικονομικής διπλωματίας.
Προσωπικά νιώθω οτι ο Ν. Κοτζιάς σταθμίζει προσεκτικά και με σχέδιο τις ” δυνάμεις ισχύος” στις διεθνείς μας σχέσεις, χρησιμοποιώντας μια πολυπρισματική οπτική στις επίσημες επαφές.Πολλοί μπορεί να μην βλέπουν συγκεκριμένη “εθνική στρατηγική”,”αιτήματα” και “στόχους” πίσω απο τις πολλές επαφές που έκανε σε διάφορα κέντρα ισχύος στο εξωτερικό.Μα, αυτό ακριβώς είναι το μείζον ζητούμενο στην σύγχρονη διπλωματία: η δυναμική και πολυδιάστατη δράση, χωρίς στεγανοποιημένες σχέσεις ή απολύτως στοχευμένες επιλογές συμμαχιών. Εάν η χώρα υιοθετούσε μια τέτοια εναλλακτική προσέγγιση μόλις εισήλθαμε στην Ευρωζώνη, θα είχαμε ήδη αποκομίσει τα οφέλη της. “Συμμαχίες” που αποδεικνύονται λυκοφιλίες, δεν χρειάζονται οταν ασκείς παράλληλα εξωτερική πολιτική και “nation branding”. Και δυστυχώς μπερδέψαμε σ αυτόν τον τόπο την εξωτερική πολιτική με τις διεθνείς σχέσεις και την προώθηση της χώρας στο εξωτερικό.
Ο Ν.Κοτζιάς με πείθει προσωπικά ότι έχει κατανοήσει την σημασία του “εξαγώνου Anholt” και μεθοδικά, με σχέδιο και υπομονή, έβαλε κάποια θεμέλια ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει -παρά την οικονομική ασφυξία της- βάσεις προσέγγισης με τους ισχυρούς του πλανήτη. Κάποιοι νομίζουν ότι ισχύει πάντα το ρητό που λέει ότι όποιος πατάει σε δύο βάρκες, πέφτει στην θάλασσα.Πρόκειται για υπεραπλουστευμένη θεώρηση καθώς οι εποχές δεν προσφέρονται για μονοδιάστατη εξωτερική πολιτική.
Ανήκουμε στην Ευρώπη, ανήκουμε όμως και στον Κόσμο.Χρειάζεται να κατανοήσουμε την αξία αυτού του δεδομένου ώστε να χαράξουμε μια νέα εξωτερική πολιτική.Αλλιώς θα κυνηγάμε μονίμως την σκιά μας.Και ο Ελληνισμός δεν χρειάζεται να πατάει την σκιά του.Ο καθηγητής Κοτζιάς έχει εισάγει μέσω σύγχρονων μεθόδων εκείνη την δόση πατριωτισμού που χρειαζότανε η ελληνική διπλωματία ώστε να αποδίδει μόνιμα…