* Ο Τζόναθαν Ταινιόπουλος είναι κινηματογραφόφιλος
Darren Aronofski είναι ένας ακόμα σκηνοθέτης που λατρεύω. Ο ένας λόγος είναι ότι κάθε του ταινία θα σου αφήσει τουλάχιστον μία σκηνή σφηνωμένη μέσα στο μυαλό σου, την οποία θα θυμάσαι για χρόνια και ο δεύτερος λόγος η φανατική συνεργασία του με τον ιδιοφυή συνθέτη Clint Mansell.
Ας τα πάρουμε από την αρχή όμως. Πολλοί είτε μίσησαν είτε αγάπησαν αυτή την ταινία. Μόνο και μόνο γι’ αυτό αξίζει να την δεις. Αφήνοντας την κεντρική ιδέα της ταινίας στην άκρη, αυτό που παρακολούθησες και εντελώς μεταξύ μας, δεν ήταν το πιο γαμάτο (δεν μπορώ να συγκρατηθώ) οπτικοακουστικό αριστούργημα που έχεις δει; Επίσης αυτή την ταινία δεν μπορείς να δεις χωρίς την υπέροχη μουσική της. Όπως δεν μπορείς να ακούσεις την μουσική, χωρίς να την ταυτίσεις στο μυαλό σου με τις υπέροχες σκηνές του Aronofski και του Matthew Libatique.
Ναι, έχε στο μυαλό σου ότι δεν έχει γραμμική αφήγηση. Πράγμα που την κάνει ακόμα πιο γαμάτη ως ταινία. Δ ε ν σ υ μ β α δ ί ζ ε ι μ ε τ α σ υ ν η θ ι σ μ έ ν α. Κι αντί να πεις ευχαριστώ για την εμπειρία, τον αποπροσανατολισμό μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, την κατακρίνεις. Εύγε, ανοικτόμυαλε άνθρωπε! (ειρωνικό χειροκρότημα)
Η κεντρική ιστορία έχει ως πρωταγωνιστές τον γιατρό Tom Creo (Hugh Jackman) έναν ερευνητή ογκολόγο, ο οποίος έχει παθιαστεί με την έρευνα του, εύρεση θεραπείας για την γυναίκα του Izzy (Rachel Weisz), που πεθαίνει από όγκο στον εγκέφαλο. Προφανώς και υπάρχουν άπειροι συμβολισμοί, όχι όμως για τους λόγους που πολλοί πιστεύουν (δεν είναι λαγνομεταφυσική ταινία, τελεία). Οι πιο απτοί είναι οι ακόλουθοι: Θα δείτε σε πολλές σκηνές που αφορούν τον πρωταγωνιστή, τον Tom, ότι τα σχήματα στον χώρο είναι τετραγωνισμένα. Η διαδικασία αυτή μας αποκαλύπτει τον ορθολογιστικό και πρακτικό τρόπο σκέψης του, αλλά και την επιθετικότητα του σε σχέση με την αποδοχή της θνητής φύσης του και την μη αναστρέψιμη κατάσταση της υγείας της γυναίκας του. Ενώ αντίθετα, όταν βλέπουμε σκηνές με την Izzy, όλα τα γεωμετρικά σχήμα έχουν καμπύλες και πολλές φορές είναι κύκλοι ή οβάλ. Μας φανερώνει ότι ο χαρακτήρας της Izzy βρίσκεται σε επαφή με την ολοκλήρωση και την αποδοχή της για τον επικείμενο θάνατο της και την θνητή της φύση.
Έτσι περνάμε στους άλλους δύο χαρακτήρες που υποδύονται οι ίδιοι ηθοποιοί. Τον Ισπανό κατακτητή Tomas και την Βασίλισσα Isabel. Αχ πρόκειται για μετενσάρκωση! Εμ, όχι. Είναι οι χαρακτήρες του βιβλίου της Izzy, που προφανώς έχει χρησιμοποιήσει τον σύζυγο-σωτήρα της και τον εαυτό της. Ναι, δεν υπάρχει κάτι το μεταφυσικό εδώ. Συγγνώμη που σας το χαλάω. (Μαλακίες λέω, δεν λυπάμαι καθόλου.) Οι χαρακτήρες του βιβλίου και η πλοκή της ιστορίας είναι το μονοπάτι που μοναχικά διανύει η Izzy και η κάθε Izzy που πάσχει από τέτοιου είδους θανάσιμη ασθένεια. Το μονοπάτι της εσωτερικής πάλης, της δύναμης και της αποδοχής της θνησιμότητας της. Άσχετα αν ο Tom προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του ότι «ο θάνατος είναι απλώς μια ασθένεια» (Death is just a disease.)
Οι κεντρικοί χαρακτήρες είναι συγκλονιστικοί για έναν λόγο και μόνο: είναι αυθεντικοί. Όσοι έχουν βρεθεί στην σκατένια θέση του Tom και της Izzy, μόνο αυτοί μπορούν να νιώσουν την ταινία και την αλήθεια της. O Tom παλεύει να βρει τρόπο να σώσει την ετοιμοθάνατη γυναίκα του, μέχρι την στιγμή που ναι μεν βρίσκει την θεραπεία, όμως είναι πλέον αργά. Μέσα σε αυτό τον πόλεμο, χάνει μικρές στιγμές: το πρώτο χιόνι. Μια στιγμή που τον στοιχειώνει και αποφεύγει να το επεξεργαστεί. Ακόμα και ο astroTom, ο οποίος μετά από τόσες εκατοντάδες χρόνια ακόμη αναμένει την μετάβαση στην αλήθεια κι όχι στην επόμενη ζωή όπως ο ίδιος νομίζει, ταξιδεύοντας μέσα στην εκοσφαίρα-αστρόπλοιο με το Δέντρο της Ζωής (το οποίο περιλαμβάνει μέρος της Izzy, διότι ένα ίδιο δέντρο φυτεύει ο Tom πάνω από τον τάφο της). Μέσα σε αυτή την εκοσφαίρα, ταξιδεύει προς την Xibalba (τον Κάτω Κόσμο σύμφωνα με την μυθολογία των Maya), θεωρώντας ότι μόλις φτάσουν εκεί θα αναγεννηθούν και να ζήσουν για πάντα. Εμ το να ζεις για πάντα δεν γίνεται απαραίτητα με τον τρόπο που ελπίζεις. Κύκλος της ζωής, σας λέει κάτι; Πέρα από αυτό, κατά την ταπεινή μου άποψη, όλη η πορεία του astroTom θεωρώ ότι είναι το τελευταίο κεφάλαιο που έγραψε ο Tom μετά τον θάνατο της Izzy.
Πολλοί κριτικοί βιάστηκαν να αποδοκιμάσουν το Δέντρο της Ζωής ως ύπαρξη στην ταινία. (φωνή ξερόλα κριτικού: «Στο βιβλίο της Γένεσης δεν υπάρχει το Δέντρο της Ζωής, αλλά το Δέντρο της Γνώσης!») Σας λέει κάτι η έννοια της μυθοπλασίας και της ποιητικής αδείας, παπάρες; Έχει καταντήσει ενοχλητική και ηλίθια η πεζότητα των ανθρώπων που υποτίθεται ότι ασχολούνται επαγγελματικά με τον κινηματογράφο. Πέρα από αυτό δεν είναι μια απλή ταινία. Ο άνθρωπος (σκηνοθέτης) θέλει να ψάξεις μέσα σου, να ερευνήσεις μόνος σου και ΔΙΑΟΛΕ, αν μπορείς, δώσε μόνος σου το νόημα που πιστεύεις ότι πραγματεύεται. Αλλά μην κατακρίνεις μια ταινία, μόνο και μόνο επειδή δεν σε παίρνει από το χεράκι και δεν σου εξηγεί καρέ-καρέ!
Η ταινία ασχολείται με την αποδοχή του θανάτου. Τόσο απλά. Αλλά η διαδικασία για όλους μας είναι πάντα πολύπλοκη, εξ’ου και οι διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας του The fountain. Η Izzy έχοντας αποδεχτεί το τέλος της, δίνει το βιβλίο της χωρίς το τελευταίο κεφάλαιο, ώστε ο Tom να το ολοκληρώσει. «Finish it.», του λέει και εμείς κοπανιόμαστε στα πατώματα να ανακαλύψουμε το νόημα πίσω από το νόημα. Μα είναι απλό. Όταν αποδεχτεί ότι η Izzy, δεν θα είναι πια κοντά του, τότε θα συνειδητοποιήσει ότι ο θάνατος είναι «η οδός προς το δέος» και συμφιλιωμένος πια με τον θάνατο, αποδέχεται το τέλος και τον κύκλο της ζωής. Απλό και συνάμα συγκλονιστικό. Σε κομματιάζει και σε απελευθερώνει ταυτόχρονα. Του Tom του πήρε κυριολεκτικά εκατοντάδες χρόνια για να το καταλάβει. Αυτό κι αρκετά άλλα προσπαθεί να σου πει ο δημιουργός και το κλείνω εδώ.
Γιατί ακόμη κι όταν πεθάνουμε, μαζί μπορούμε να ζούμε για πάντα. Αγάπη λέγεται αυτό και μνήμη.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr