Οι ενοχλημένοι πιστοί της ελεύθερης έκφρασης
Αρχείο 21 Μαΐου 2017
Επανέρχομαι σήμερα στο ζήτημα που έχει δημιουργηθεί γύρω από την έκθεση γελοιογραφίας με θέμα “Sweet Europe – Γλυκεία Ευρώπη”, με τις αντιδράσεις ελάχιστων, ευτυχώς, αρθρογράφων. Κύρια αντίδρασή τους το ότι η έκθεση είναι αντιευρωπαϊκή και κατά συνέπεια η Βουλή, κυρίως αυτή, θα έπρεπε να έχει κρατήσει τις αποστάσεις.
Για να βάλουμε τα πράγματα στην θέση τους λοιπόν:
Όπως είναι γνωστό -αλλά προφανώς όχι στους διαμαρτυρόμενους- υπάρχουν τριών ειδών εκθέσεις: α) με ελεύθερο θέμα β) με συγκεκριμένο θέμα το οποίο, σε συνθήκες δημοκρατίας, ο καλλιτέχνης χειρίζεται ελεύθερα γ) “ειδικών αποστολών” όπου μία μόνο άποψη επιτρέπεται, όπως π.χ. εκείνες οι εκθέσεις στην Ναζιστική Γερμανία περί “εκφυλισμένης” τέχνης η μία, περί “ορθής” και εγκεκριμένης Ναζιστικής τέχνης η άλλη που σκοπό είχαν την διαμόρφωση συγκεκριμένης άποψης στην κοινωνία.
Στην περίπτωση (β) επιλέγεται ένα θέμα που να προσφέρεται για πολλές και διαφορετικές ερμηνείες και που ανακοινώνεται πολλούς μήνες πριν, ώστε να δοθεί χρόνος στους καλλιτέχνες να ετοιμάσουν την συμμετοχή τους. Εδώ, στην περίπτωση (β), ανήκει και ή έκθεση “Γλυκειά Ευρώπη” που οργάνωσε η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων (και όχι η Βουλή όπως αναφέρουν οι διαμαρτυρόμενοι κονδυλοφόροι), με το θέμα και τους όρους συμμετοχής να μην περιορίζουν με κανένα τρόπο την υπέρ ή κατά τοποθέτηση.
Είναι φανερό πως η Βουλή και οι φορείς που στήριξαν την έκθεση (Περιφέρεια Αττικής, Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ και ΣΤΑΣΥ) δεν ήταν δυνατό να έχουν προκαταβολική γνώση του πώς θα εκφραστούν οι καλλιτέχνες, μα ούτε και θα μπορούσε να ζητήσουν κάτι τέτοιο -πράγμα που αν συνέβαινε θα ισοδυναμούσε με προληπτική λογοκρισία.
Απορεί λοιπόν κανείς πώς και γιατί η έκθεση δεν θα έπρεπε να έχει την στήριξη που είχε. Για παράδειγμα, ο προκλητικότερος των επικριτών (γνωστός και για τα πρόσφατα σεξιστικά και ρατσιστικά του σχόλια ενάντια σε γυναίκα υπουργό, αλλά όχι μόνο) κατηγορεί την έκθεση για “χοντροκομμένο και επιθετικό αντιευρωπαϊσμό της άκρας Αριστεράς”, με έργα προπαγανδιστικά που θεωρούνται γελοιογραφίες. Έτσι, η Βουλή θα έπρεπε να έχει κρατηθεί μακριά από την έκθεση (εφημερίδα «Καθημερινή», Τρίτη 16 Μαΐου 2017). Για να μη μολυνθεί ίσως.
Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως οι χαραχτηρισμοί του ισχύουν είναι φανερό πως ο κύριος αυτός θα ήθελε η Βουλή να είχε προκαταβολικά λογοκρίνει την έκθεση, κάτι σαν την περίπτωση (γ) που λέγαμε παραπάνω. Δεν σταματάει όμως εκεί. Προχωράει σε γελοίους και υποτιμητικούς χαραχτηρισμούς για τους Έλληνες και Βρετανούς σκιτσογράφους που μετέχουν στην έκθεση αποκαλώντας τους περιφρονητικά “άγνωστους και περιθωριακούς κυρίως”. Την σκόπιμη διαστρέβλωση της πραγματικότητας εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς διαβάζοντας τα ονόματα και τα βιογραφικά των σκιτσογράφων. Όσο για το δικό του σπουδαίο βιογραφικό αποτελείται από 105 λέξεις όλες κι όλες -103 χωρίς το όνομά του- και 108 αν υπήρχε ημερομηνία γεννήσεως. Αλήθεια λέω, το είδα στην Βικιπαιδεια.
Αρκετά όμως με τις εμπαθείς γελοιότητες και μπούρδες.
Στο ίδιο πνεύμα, με λιγότερο ίσως ιερό μένος και με κάπως πιο πολιτισμένο τρόπο κινούνται και οι άλλες αντιρρήσεις. Υπάρχει όμως και κάτι πολύ σοβαρότερο. Από πολλές μέρες πριν είχε προγραμματιστεί η παρουσία του Πρόεδρου της Δημοκρατίας στα εγκαίνια. Το πρωί της ημέρας των εγκαινίων η Προεδρία ενημέρωσε τηλεφωνικά πως ο Προεδρος δεν θα ερχόταν, χωρίς πολλές εξηγήσεις.
Υπάρχει η διασταυρωμένη και δημοσιευμένη στον Τύπο πληροφορία -που απ’ ό,τι γνωρίζω δεν έχει διαψευσθεί- πως η έκθεση προκάλεσε την μεγάλη δυσαρέσκεια του γραφείου της Κομισιόν στην Αθήνα, το οποίο παρενέβη αρμοδίως με συνέπεια την ακύρωση της προεδρικής επίσκεψης. Εάν όπως φαίνεται η πληροφορία αληθεύει τότε, τολμώ να πω, η όποια αρνητική κριτική κατά της Ευρώπης είναι απόλυτα επιτυχημένη και δικαιολογημένη. “Bull’s eye!”, που λένε οι αγγλοσάξωνες. Και το αν κάποιοι ενοχλήθηκαν καλώς τους ενοχλήσαμε -δουλειά μας δεν είναι να λιβανίζουμε κανέναν.
Ο άγνωστος και περιθωριακός γελοιογράφος
Βαγγέλης Παυλίδης
Για την ιστορία παραθέτω ονόματα εφημερίδων με τις οποίες συνεργάζονται οι μετέχοντες Βρετανοί και Έλληνες σκιτσογράφοι:
Financial Times, Independent, The Observer, The Guardian, The Sunday Times, The Spectator, Punch, Private Eye, Huffington Post, The Daily Mirror, The Morning Star, BBC, The Telegraph, London Evening Standard, Daily Star, Wall Street Journal, Rider’s Digest, Αυγή, Πρώτο Θέμα, Τα Νέα, Real Νews, Ειδήσεις, Το Ποντίκι, Εφημερίδα των Συντακτών, Το Βήμα, Η Καθημερινή, Ελευθερία του Τύπου, Το Παρόν, Έθνος, Γαλέρα, με την προσθήκη κάποιων συνταξιούχων όπως εγώ.
Ελπίζω να μη μου ξέφυγε κάποια εφημερίδα.
ΔΙΟΡΘΩΣΗ. Η Προεδρία ειδοποίησε για την απουσία του Προέδρου από βραδύς και όχι το πρωί των εγκαινίων. Μικρό λάθος εκ παραδρομής που δεν αλλάζει την ουσία νομίζω.
Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author.
Iporta.gr
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr