Εβδομάδα 4η
Δευτέρα 13 – Σάββατο 18 Ιουλίου 2015
Τέσσερις εβδομάδες πέρασαν και μοιάζουνε αιώνες. Το δημοψήφισμα μοιάζει πολύ μακρινό. Στο τέλος του Ιουνίου βιώσαμε ένα είδος χρεοκοπίας. Κυρίως χρεοκοπία της αξιοπιστίας μας. Τις κλειστές τράπεζες σχεδόν τις έχουμε συνηθίσει και οι ουρές λιγόστεψαν. Το τρίτο μνημόνιο δεν υπογράφηκε ακόμα, αλλά οι προετοιμασίες ξεκίνησαν. Το κυβερνών κόμμα διασπάστηκε και προαλείφονται εκλογές μέσα στο έτος. Τώρα όλα μοιάζουν πιο ήσυχα και πιο δρομολογημένα. Στους περισσότερους φαίνεται ότι η ένταση καταλάγιασε κι ένας ακόμα δύσκολος κύκλος έκλεισε. Όμως όχι. Τα φαινόμενα απατούν. Οι πραγματικές δυσκολίες είναι μπροστά μας. Γιατί συνεχίζουμε να βαδίζουμε ανάποδα. Να αντιδικούμε για λάθος θέματα. Να προσδοκούμε διεξόδους που δεν υπάρχουν. Να νομίζουμε ότι κρατάμε το κλειδί που θα μας βγάλει από την κρίση. Αλλά δυστυχώς το κλειδί ανοίγει τη λάθος πόρτα.
Καμιά τακτική δεν μπορεί να ξεγελάσει τη μοίρα. Η Αριστερά γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει τακτική. Πέρασε δεκαετίες ολόκληρες στη σκιά και στη παρανομία κι έχει ασκηθεί στους τακτικούς ελιγμούς. Η διαχείριση του δημοψηφίσματος είναι μια ακόμα απόδειξη αυτής της επιδεξιότητας. Αλλά και η διαδικασία της εξάμηνης διαπραγμάτευσης είναι ένα τέτοιο δείγμα. Ενώ όλοι κατηγορούσαν τους κυβερνώντες ότι ξόδευαν αλόγιστα τον χρόνο, εκείνοι συνέχιζαν, γιατί πρόθεση τους ήταν να διαδώσουν στο διεθνές ακροατήριο τον ιδιότυπο ευρωσκεπτικισμό τους. Προσπαθούσαν να αναδείξουν το αδιέξοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ ταυτόχρονα την υποστήριζαν με πάθος, με άλλη όμως μορφή. Χρησιμοποιούσαν δηλαδή τις διαπραγματεύσεις για πολιτικούς και ιδεολογικούς σκοπούς. Κατάφερναν να εναλλάσσουν με ευκολία τη πίστη τους στο ευρώ με τις σφοδρές ενστάσεις τους για την ευρωζώνη, προκαλώντας νευρικότητα στους συνομιλητές τους. Ίσως στα πλαίσια της τακτικής τους να άφησαν να επέλθει ο έλεγχος κεφαλαίων στις τράπεζες, προσπερνώντας το όριο της 30ης Ιουνίου. Ίσως πάλι δεν προέβλεψαν τις συνέπειες λόγω της ελάχιστης εξοικείωσης με τους κανόνες. Όμως και η συμφωνία της τελευταίας στιγμής ήταν ένας ακόμα τρόπος χειραγώγησης. Γιατί η τελική ανακούφιση επισκίασε τις δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις της κυβερνητικής τακτικής. Στις εβδομάδες που θα έρθουν θα βιώσουμε κι άλλες τακτικές ακροβασίες. Θα συνεχίζουν να μας εκπλήσσουν, αλλά και να μας μπερδεύουν. Μόνο που καμιά τακτική δε μπορεί να ξεγελάσει τη μοίρα. Όταν το μέλλον θα καταφθάσει κανένας τακτικός ελιγμός δεν θα μπορέσει να περισώσει πεποιθήσεις και στρατηγικές, που οδηγούν στο πουθενά.
Η θεωρία του μικρότερου κακού. Ίσως είχε δίκιο ο Γουλιέλμος του Όκαμ όταν υποστήριζε ότι η απλούστερη εξήγηση είναι και η πιο αξιόπιστη. Οπότε, χωρίς περίπλοκους υπαινιγμούς και συνομωσίες, ας διαλέξουμε την πιο απλή εξήγηση, για όλα όσα μας συμβαίνουν: Από δική μας ευθύνη, αλλά και σε συνδυασμό με τη παγκόσμια κρίση του 2008, χάσαμε το δικαίωμα να δανειζόμαστε από τις αγορές για να χρηματοδοτούμε το χρέος μας. Δανεικά μάς έδωσαν τελικά οι εταίροι μας στην ΕΕ, με τον όρο να αποκαταστήσουμε τις δυσλειτουργίες της οικονομίας. Απ’ αυτή την απλή συμφωνία – που κι άλλες χώρες την έκαναν – ξεκίνησε η Οδύσσεια των μνημονίων. Από τότε μέχρι σήμερα δε βρήκαμε τον τρόπο να διορθώσουμε ότι εμποδίζει την ανάπτυξη. Με αποτέλεσμα να βολοδέρνουμε μέσα στη συνεχιζόμενη κρίση και να μη μπορούμε να βρούμε το μονοπάτι της εξόδου. Αυτό είναι το πρόβλημα σε όλη του την απλότητα. Αν όλοι συμφωνούσαμε σ’ αυτό, τότε με νηφαλιότητα και σαφήνεια θα ψάχναμε για τη λύση του. Μια λύση που με ασφάλεια θα μας έβγαζε από τη κρίση. Τότε θα βρίσκαμε κι ένα νόημα στις θυσίες που θα ήταν ανάγκη να κάνουμε. Δυστυχώς όμως όλα αυτά τα χρόνια, κάτω από την επήρεια άγνοιας και ιδεολογικών εμμονών, ακούστηκαν πολλές αντικρουόμενες φωνές, που προκάλεσαν σύγχυση. Και οι περισσότεροι είτε ξέμειναν σε γενικολογίες, είτε διατύπωσαν ελιτίστικες λύσεις που δίχαζαν τους πολίτες. Κι έτσι, όσο καμιά ρεαλιστική διέξοδος δεν είναι ορατή, πληθαίνουν και οι φωνές που θέλουν να τα γκρεμίσουν όλα. Και μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο πέσαμε στη παγίδα ενός διλήμματος. Οι δύο επιλογές ήταν ή το σκληρό μνημόνιο ή η καταστροφή. Κι ήταν φυσικό πάντα να διαλέγουμε το μικρότερο κακό, δηλαδή το μνημόνιο, για να αποφύγουμε το μεγαλύτερο, που ήταν η καταστροφή. Αλλά δεν υπάρχει κανείς που να αντέχει σε μόνιμη βάση μια κακή επιλογή, για να γλιτώσει από μια χειρότερη. Κανείς δε γίνεται άπραγος, σκυφτός και μοιραίος, να μπουσουλάει αιώνια. Γι’ αυτό και δε μπορεί, κάποια στιγμή με κάποιο ρεαλιστικό ή μεταφυσικό τρόπο θα αφήσουμε πίσω μας αυτό το καταστροφικό δίλημμα που μας ταλανίζει όλα αυτά τα χρόνια. Και θα κάνουμε το επόμενο βήμα.
Και τα τρία μνημόνια είναι made in Greece. Όταν μια χώρα βρίσκεται σε ανάγκη και ζητάει βοήθεια από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, είναι υποχρεωμένη να προτείνει η ίδια και τη λύση. Τότε μόνο μπαίνει σε συζήτηση το θέμα της. Κανείς άλλος εταίρος δεν επιτρέπεται να προτείνει τη δική του λύση, για λογαριασμό της ενδιαφερόμενης χώρας. Αυτός είναι κανόνας. Και οι κανόνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι απαράβατοι και χωρίς εξαιρέσεις. Σίγουρα έχουμε ακούσει το eurogroup να λέει ότι περιμένει τις ελληνικές προτάσεις. Και μόνο όταν αυτές κατατεθούν αρχίζει η συζήτηση. Αν διαπιστωθεί ότι κάποιες από τις προτάσεις δεν είναι αξιόπιστες, τότε οι εταίροι δεν προτείνουν οι ίδιοι. Αλλά ζητούν από την ενδιαφερόμενη χώρα εναλλακτικές ισοδύναμες προτάσεις. Πάνω στην άγνοια αυτού του κανόνα χτίστηκε ο μεγάλος μύθος των διαπραγματεύσεων. Για να ξεφορτωθούν οι δικές μας κυβερνήσεις το άγος των μνημονίων, φόρτωναν μονίμως την ευθύνη στους εταίρους. Όμως, με βάση τους κανόνες, και τα τρία μνημόνια ήταν αποκλειστικά δικό μας δημιούργημα. Δικές μας ιδέες είναι οι ανεπεξέργαστες και οριζόντιες περικοπές. Δική μας ιδέα και η υπερφορολόγηση. Όλα αυτά που έγιναν κόκκινο πανί στα μάτια της κοινωνίας, ήταν δικές μας εμπνεύσεις, δικές μας προτάσεις. Η ίδια και απαράλλαχτη πολιτική από σοσιαλιστές, φιλελεύθερους και τώρα από τους αριστερούς. Συμπέρασμα: Δεν είναι η Ευρώπη που μας κατατρέχει, αλλά η δική μας δυσπραγία και αναποφασιστικότητα. Και η έλλειψη θάρρους να μετασχηματίσουμε τη κοινωνία μας. Κι όμως υπήρχε ένα απλό πρώτο βήμα που ποτέ δε κάναμε. Ένα βήμα που θα ακύρωνε διαμιάς τις ατέρμονες διαπραγματεύσεις και των τριών κυβερνήσεων. Χρειαζόταν μόνο μια προσεκτική ματιά να ρίχναμε στην ιερή, ανέγγιχτη και σκοτεινή βίβλο της σπατάλης. Δηλαδή στον ετήσιο προϋπολογισμό του κράτους. Εύκολα θα βρίσκαμε τους περιττούς κωδικούς. Και ξεμπερδεύοντας αμέσως με τη περιοριστική πολιτική, θα στρεφόμασταν χωρίς καθυστέρηση στο μόνο ζητούμενο της δραματικής εποχής μας. Στο πώς θα διευκολύνουμε με γρήγορα και αποφασιστικά βήματα την ανάπτυξη. Το μόνο εργαλείο που θα μας βγάλει με βεβαιότητα και σιγουριά από τη κρίση.
Η Ευρώπη όπως δεν την καταλαβαίνουμε. Η Ευρώπη έπρεπε να κατεδαφιστεί στη συνείδηση μας, γιατί αλλιώς δε θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε την αδικία των μνημονίων που μόνοι μας συγγράψαμε. Έτσι λοιπόν όταν ακούμε διαφορετικές απόψεις από τους δανειστές μας, αμέσως ψάχνουμε να βρούμε τις συγκρούσεις που υποκρύπτουν. Λέμε ότι οι Γάλλοι μας υποστήριξαν και οι Γερμανοί με τους δορυφόρους τους θέλουν να μας πετάξουν έξω. Λέμε ότι συντηρητικοί κύκλοι βυθίζουν την Ευρώπη στη παρακμή. Ψάχνουμε να βρούμε ποιοι ηγεμονεύουν και ποιοι είναι τα προτεκτοράτα. Χωρίζουμε την Ευρώπη σε βορρά και νότο. Ψάχνουμε μονίμως τις ρωγμές για να δικαιολογήσουμε το δικό μας αδιέξοδο. Ακόμα φανταστήκαμε ότι η Μέρκελ και ο Σόιμπλε διαφωνούν και συγκρούονται για το δικό μας μέλλον. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν συμβαίνει. Όλα αποκυήματα της φαντασίας μας. Καταναλώνοντας υπερπληροφόρηση και παραπληροφόρηση, προσερχόμαστε στους θεσμούς με τις συνομωσίες παραμάσχαλα. Όμως όλοι οι άλλοι, απ’ όλες ανεξαιρέτως τις χώρες, μπαίνουν στις ίδιες αίθουσες, με το ευρωπαϊκό κεκτημένο που λέει : «Όχι πάντα με τις ίδιες απόψεις, αλλά πάντα με τον ίδιο δρόμο».
Αυτά που θα κερδίσουμε ξεπερνούν οτιδήποτε μπορεί να χαθεί. Αν το καταλαβαίναμε αυτό, τότε θα δίναμε στις μεταρρυθμίσεις το πραγματικό τους νόημα. Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα ακυρώναμε τα παιχνίδια της εξουσίας, τουλάχιστον μέχρι να βγούμε από τη κρίση.
Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα αφήναμε κατά μέρος τους ιδεολογικούς και πολιτικούς φερετζέδες. Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα είχαμε ήδη ένα απλό, κατανοητό, μόνιμο και δίκαιο φορολογικό σύστημα. Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα αναζητούσαμε αμέσως μια fast track ανάπτυξη. Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα διευκολύναμε με κάθε τρόπο τις εξαγωγές μας.
Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα είχαμε ήδη ξεμπερδέψει με το λαθρεμπόριο καυσίμων.
Αν το καταλαβαίναμε αυτό θα λύναμε αμέσως ακόμα και το πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών. Αν το καταλαβαίναμε αυτό δε θα συζητούσαμε για μνημόνια και προτεκτοράτα, αλλά θα βάζαμε όλη μας τη σκέψη κι όλη μας την ενέργεια για ένα καλύτερο μέλλον.
Μόνο που πάντα ξεχνάμε ότι το μέλλον εξαρτάται απ’ το τι κάνουμε στο παρόν.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
iPorta.gr