Ο Γεράσιμος Λιβιτσάνος είναι Δημοσιογράφος. Το άρθρο γράφτηκε για το συνδρομητικό insidestory.gr το οποίο παραχωρεί το iporta.gr στους αναγνώστες του.
Καθώς βαδίζουμε προς την εκπνοή του 2019, η στήλη επιχειρεί να καταγράψει τις ευχές που πραγματοποιήθηκαν αλλά κι αυτές που έμειναν ανεκπλήρωτες, σε όλους σχεδόν τους πολιτικούς χώρους. Γιατί η πολιτική μπορεί να είναι η «τέχνη του εφικτού», όμως πού είναι η γοητεία της αν δεν υπάρχει και το στοιχείο του «ευκταίου»;
Ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα: Σε μια χρονιά με τρεις εκλογικές αναμετρήσεις και κυρίως τις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου συν τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου, προφανώς εκπληρώθηκε η ευχή του νικητή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ήδη έξι μήνες πρωθυπουργός της χώρας. Ολοκλήρωσε έτσι μια πορεία δύο ετών από τα τέλη του 2016, που ξεκίνησε την προσπάθεια ανάδειξής του στην προεδρία της Νέας Δημοκρατίας. Το κόμμα του έγινε κυβέρνηση με ποσοστό που άγγιξε σχεδόν το 40%, 2.251.426 ψήφους και μια ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία 158 βουλευτών.
Νέα Δημοκρατία: Έ τι να λέμε, κέρδισε (όλες) τις εκλογές
Στη πρώτη του δήλωση Μητσοτάκης μετά το αποτέλεσμα των εκλογών, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ακολούθησε την πεπατημένη των νικητών, επαινώντας την προσπάθεια των βουλευτών, στελεχών και μελών της Νέας Δημοκρατίας και λέγοντας πως «θα είμαι πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων. Θα δουλέψω για να πείσω και τους συμπολίτες μας που δεν μας στήριξαν. Είμαστε λίγοι για να είμαστε διχασμένοι και έχουμε πολλά να κάνουμε μαζί». Λίγους μήνες αργότερα όμως, στην εισηγητική του ομιλία στο 13ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας –στις 29 Νοεμβρίου– αποτιμώντας την πορεία που κατέληξε στο νικηφόρο αποτέλεσμα, έδωσε και προσωπικό χαρακτήρα στην προσπάθεια. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε αναφερόμενος στο αποτέλεσμα των εκλογών πως «η μεγάλη πολιτική αλλαγή αυτή δεν θα μπορούσε να συντελεστεί αν η παράταξη η ίδια δεν ακολουθούσε αυτό που πρότεινα από την πρώτη στιγμή που με εκλέξατε αρχηγό της: Να έχει άγκυρα την παράδοσή της. Πυξίδα την πρόοδο. Και καύσιμα σε αυτό το όμορφο ταξίδι την ανανέωση, την τολμηρή σκέψη και τον πολλαπλασιασμό αντί για τη διαίρεση». Φυσικά η προσέγγιση αυτή δεν βρίσκεται έξω από τα πλαίσια των διαχρονικών αντιλήψεων της Νέας Δημοκρατίας για τη λειτουργία της, αφού στον θεσμό του προέδρου του κόμματος αποδίδεται ιδιαίτερη θεσμική και πολιτική σημασία.
Σε μία επιτυχημένη πολιτικά χρονιά για τη Νέα Δημοκρατία, δεν είναι και πολύ εύκολο να εντοπίσει κανείς ευχές που τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν. Σίγουρα αρκετές τέτοιες καταγράφονται σε κοινοβουλευτικά στελέχη της που ήθελαν να υπουργοποιηθούν και τελικά αυτό δεν συνέβη. Ή σε κορυφαία στελέχη όπως η Όλγα Κεφαλογιάννη που οι πληροφορίες την ήθελαν να επιθυμεί ένα υπέρ-υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και για τον λόγο αυτό δεν αποδέχθηκε την είσοδό της στην κυβέρνηση απλά ως υπουργός Τουρισμού.
Παρόλα αυτά αξίζει να ξεχωρίσει κανείς την περίπτωση του Βαγγέλη Μεϊμαράκη, του επικεφαλής του ευρω-ψηφοδελτίου της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος τελικά δεν κατάφερε να εκλεγεί πρώτος σε σταυρούς, αφού τον ξεπέρασε ο υποψήφιος Στέλιος Κυμπουρόπουλος. Ο πρώην πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας ήταν πολύ ψηλά στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας, αφού πήρε 496.600 σταυρούς, ήρθε όμως δεύτερος αφού ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος συγκέντρωσε 577.114 σταυρούς. Συνολικά να θυμίσουμε ότι η Νέα Δημοκρατία πήρε 1.873.137 ψήφους και ποσοστό 33,12%. Η δημοφιλία του Στέλιου Κυμπουρόπουλου, εκτός από την έως τώρα αξιολογότατη πολιτική δράση του προφανώς εξηγείται και από το γεγονός ότι υπήρξε ένα από τα κεντρικά πρόσωπα της περιόδου που προηγήθηκε τον ευρωεκλογών, λόγω των επιθέσεων που δέχθηκε από τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, Παύλο Πολάκη. Το θέμα αυτό άλλωστε ανέδειξε έντονα η Νέα Δημοκρατία εκείνη την περίοδο προκαλώντας ακόμη και συζήτηση στην Βουλή.
Το ότι ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης δεν κατάφερε να επιτύχει την πρωτιά στις ευρωεκλογές –κάτι που πολλοί πίστευαν ότι θα συνέβαινε– έχει ιδιαίτερη αξία εξαιτίας της πολιτικής πλατφόρμας που πρεσβεύει εντός της Νέας Δημοκρατίας. Ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης είναι ακραιφνής οπαδός της πολιτικής συνεννόησης μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Κάτι που συχνά μνημονεύει ακόμη και τώρα ως ευρωβουλευτής. Μάλιστα αξίζει να θυμίσουμε ότι στις αρχές της προεδρίας του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Νέα Δημοκρατία δεν έλειψαν και οι αιχμές για το θέμα αυτό στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας. Πάντως ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης εμφανίστηκε με ιδιαίτερα καλή διάθεση στο τελευταίο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, στο οποίο και προέδρευσε. Γεγονός που δείχνει ότι οι σχέσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό αποκατασταθεί και είναι μάλλον ικανοποιημένος με τον νέο του ρόλο.
ΣΥΡΙΖΑ: Έχασε μεν αλλά…
Ο Αλέξης Τσίπρας στα 46 του μόλις χρόνια έχει εκλεγεί δύο φορές πρωθυπουργός. Αποτελεί επίσης μία διεθνώς αναγνωρίσιμη πολιτική προσωπικότητα. Είναι όμως βέβαιο ότι το 2019 δεν ευχήθηκε να βρεθεί στην αξιωματική αντιπολίτευση.
Παρόλα αυτά η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ σε δύο απανωτές αναμετρήσεις –με 10 μονάδες στις ευρωεκλογές και 8 μονάδες στις εθνικές εκλογές– είναι το «κεντρικό» και αρνητικό γεγονός του 2019 για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ –όπως όλα τα στελέχη του παραδέχονται εκ των υστέρων– γνώριζε ότι θα υπήρχε πολιτικό κόστος από την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών για τις σχέσεις Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας. Θυμίζουμε ότι η συμφωνία ψηφίστηκε μετά από μια έντονη περίοδο ζυμώσεων από 153 βουλευτές στις 25 Ιανουαρίου του 2019.
Οι δύο πρωθυπουργοί αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας στις Πρέσπες. [Sakis Mitrolidis/AFP]
Στην Κουμουνδούρου θεωρούσαν όμως ότι η έξοδος της χώρας από τη μνημονιακή εποπτεία το καλοκαίρι του 2018, σε συνδυασμό με την ανακοίνωση ενός κυβερνητικού προγράμματος λελογισμένων παροχών για την επόμενη τετραετία, θα υπερκάλυπτε τις απώλειες. Όπως και τη δυσπιστία του παραδοσιακού πολιτικού ακροατηρίου του κόμματος, που δυσκολευόταν να αποδεχθεί την εφαρμογή μνημονίου από μία «κυβέρνηση της Αριστεράς».
Επίσης εκτιμήθηκε ότι ο πολιτικός λόγος του Κυριάκου Μητσοτάκη θα ήταν αποθαρρυντικός για τους ψηφοφόρους του κέντρου, που δεν θα επέλεγαν να ενισχύσουν τη Νέα Δημοκρατία. Η ήττα των ευρωεκλογών όμως με ένα μη αναστρέψιμο αποτέλεσμα ξεκαθάρισε αποφασιστικά το πολιτικό τοπίο. Στον ΣΥΡΙΖΑ από τα τέλη Μαΐου γνώριζαν ότι υποχρεωτικά θα οδηγούνταν σε πρόωρες εκλογές και ότι θα τις έχαναν.
Η ήττα έφερε μια προσπάθεια ανανέωσης στον ΣΥΡΙΖΑ. Τόσο λόγω της αντικειμενικής αναγκαιότητας ανάκτησης του χαμένου εδάφους, όσο και εξαιτίας ενός ποσοστού της τάξης του 32% που η αξιωματική αντιπολίτευση κατάφερε να διατηρήσει. Έτσι λοιπόν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι αυτό το στοιχείο θα μπορέσει να εκπληρώσει την ευχή –θεμιτή στην πολιτική– νεότερων σε ηλικία στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ ώστε να αναβαθμίσουν τον πολιτικό τους ρόλο. Άλλωστε μια τέτοια τάση διαφάνηκε στον ΣΥΡΙΖΑ και στην προεκλογική περίοδο.
Η Έφη Αχτσιόγλου και ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας κατά την παρουσίαση του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ από τον δεύτερο, τη Δευτέρα 10 Ιουνίου 2019, στο Μέγαρο Μουσικής. [Γιώργος Κονταρίνης/Eurokinissi]
Ανάμεσά τους εύκολα μπορεί κανείς να κατατάξει την Έφη Αχτσιόγλου, που από υπουργός Εργασίας έγινε για την προεκλογική περίοδο εκπρόσωπος του κόμματος και θεωρείται σήμερα ένα από τα ανερχόμενα στελέχη και «δυνατά χαρτιά» της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Στην ίδια κατηγορία μπορεί να τοποθετηθεί και ο υποψήφιος δήμαρχος Αθήνας Νάσος Ηλιόπουλος, που παρότι δεν κατάφερε να εμποδίσει την επικράτηση του Κώστα Μπακογιάννη στις δημοτικές εκλογές, πέτυχε να έχει διακριτή παρουσία στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ πληροφορίες λένε ότι συζητήθηκε η ένταξή του στο Πολιτικό Συμβούλιο της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί και ο πρώην διευθυντής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Ζαχαριάδης, που εκπροσωπεί πολύ συχνά το κόμμα του σε δημόσια βήματα.
Κίνημα Αλλαγής: Κινήσεις ρίσκου και προσδοκίες
Στο ΚΙΝ.ΑΛ ακόμη διαφωνούν αν το ποσοστό του 8,1% που πέτυχε το κόμμα της Φώφης Γεννηματά στις εκλογές της 7ης Ιουλίου συνιστά ή όχι επιτυχία. Όμως είναι βέβαιο πως στο εσωκομματικό πεδίο η πρόεδρος του κόμματος έκανε μία αποφασιστική κίνηση και μάλλον εκπλήρωσε μιαν ευχή της: Να απαλλαγεί από τον Ευάγγελο Βενιζέλο ως έναν διακριτό εσωκομματικό πόλο. Η απόφασή της παραμονές εκλογών να μην τοποθετήσει τον πρώην πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας και στη θέση αυτή να είναι ο Γιώργος Καμίνης προκάλεσε την αποχώρηση του Ευάγγελου Βενιζέλου από το Κίνημα Αλλαγής. Ο προεκλογικός χρόνος που επέλεξε η Φώφη Γεννηματά για να έλθει σε ρήξη ήταν αναμφισβήτητα μια πράξη υψηλού ρίσκου, την οποίαν όμως δεν φαίνεται πώς έχει «πληρώσει» με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα.
Ας δούμε όμως τα πράγματα και από την οπτική του Ευάγγελου Βενιζέλου, και της ευχής του που δεν πραγματοποιήθηκε το 2019: Να προταθεί για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο ίδιος ο Ευάγγελος Βενιζέλος ουδέποτε κοινοποίησε δημόσια τέτοια πρόθεση. Όμως ουδέποτε την αρνήθηκε, παρότι η συζήτηση για μια πιθανή υποψηφιότητά του κάθε άλλο παρά περιορισμένη ήταν. Στο γεγονός ότι θα επιθυμούσε να είναι ο επόμενος ένοικος του Προεδρικού Μεγάρου για πέντε χρόνια τουλάχιστον συνηγορεί και η πολιτική του παρουσία μετά την αποχώρησή του από το ΠΑΣΟΚ. Αν και ο ίδιος δηλώνει ότι δεν υφίσταται θέμα επιστροφής του στην ενεργό πολιτική, οι δημόσιες παρουσίες του είναι πολύ συχνές. Επίσης η θεματολογία με την οποία καταπιάνεται είναι τα εθνικά θέματα, όπως έκανε σε πρόσφατη παρουσίαση βιβλίου για τα ελληνοτουρκικά μαζί με την Ντόρα Μπακογιάννη. Επίσης συχνές είναι οι παρεμβάσεις του για τη δικαιοσύνη η άλλα θεσμικά ζητήματα. Στοιχεία δηλαδή που συνηγορούν στο «προφίλ» ενός υποψήφιου Προέδρου της Δημοκρατίας. Πάντως ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έχει ανακοινώσει ακόμη τις αποφάσεις του, οπότε ο Ευάγγελος Βενιζέλος μπορεί να ευελπιστεί για εκπλήρωση της ευχής του μέσα στο 2020.
Το ΚΚΕ κινείται σε διαφορετική κατεύθυνση από το σύνολο του πολιτικού σκηνικού. Έτσι και στο θέμα των «ευχών» παρουσιάζει τη δική του, μοναδική πρωτοτυπία: Η πραγματοποίηση των … ευκταίων να είναι ταυτόχρονα και το βασικό πρόβλημα.
Αν υποθέσουμε – πολύ λογικά– ότι η ευχή που έκαναν στα γραφεία του κόμματος στον Περισσό ήταν αυτή που εκφράστηκε στις δηλώσεις του γραμματέα του Δημήτρη Κουτσούμπα για «ενδυνάμωση του ΚΚΕ», μπορούμε να πούμε ότι αυτή η ευχή έγινε εν μέρει πραγματικότητα. Στις εκλογές της 7ης Ιουλίου αλλά και στις ευρωεκλογές το ΚΚΕ συγκέντρωσε ποσοστό 5,3%. Στις εθνικές εκλογές, όπου υπήρχε και μεγαλύτερη συμμετοχή, παρουσίασε οριακή άνοδο, στις ευρωεκλογές οριακή πτώση. Από την άλλη όμως η πεισματική παραμονή του ΚΚΕ στα ποσοστά που συγκεντρώνει τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2010 και παρά τον πολιτικό χώρο που προκύπτει από την «στροφή στον ρεαλισμό» του ΣΥΡΙΖΑ, προβληματίζουν.
Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για έναν πολιτικό σχηματισμό που φροντίζει να διατηρεί τις αναφορές του στον υπαρκτό σοσιαλισμό. Επίσης παρουσιάζει τη δομική αντίθεση του να μην ενστερνίζεται την κυρίαρχη στο σύνολο της πολιτικής ζωής θέση υπέρ του «ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας», που συνίσταται στη διατήρηση και ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό από μόνο του αποτελεί μία πολιτική παράμετρο που το καθιστά μια ιδιαίτερη πολιτική επιλογή για όσους το στηρίζουν και το ψηφίζουν. Το ότι τα ποσοστά αυτών των πολιτών δεν παρουσιάζουν σημαντική αυξητική τάση, παρότι ό ΣΥΡΙΖΑ έχασε 350.000 ψηφοφόρους από τον Ιανουάριο του 2015 έως τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς (τάση που διατηρήθηκε και μέχρι τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019) είναι ένα θέμα που απασχολεί στον Περισσό. Το ότι αυτό δεν γίνεται αντιληπτό δημόσια σχετίζεται με τις εσωκομματικές συνήθειες του ΚΚΕ, που τηρεί το ρητό «τα εν οίκω μη εν δήμω». Αν και στο δικό του λεξιλόγιο αυτό αποκαλείται «περιφρούρηση των εσωκομματικών διαδικασιών».
Μέρα 25: Η νέα άφιξη
Σε αντίθεση με το ΚΚΕ, το Μέρα 25 με γενικό γραμματέα τον Γιάνη Βαρουφάκη είναι ο πολιτικός σχηματισμός που μπορεί να υπερηφανεύεται ότι «κεφαλαιοποίησε» πολιτικά τα γεγονότα του καλοκαιριού του 2015, έστω τέσσερα χρόνια αργότερα.
Η ευχή του για είσοδο όχι μόνο στο Κοινοβούλιο αλλά και στην πολιτική ζωή του τόπου ως μια καταγεγραμμένη πλέον πολιτική δύναμη είναι γεγονός. Επίσης δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι πρόκειται για τον μόνο σχηματισμό που προέκυψε από τις εσωτερικές αντιθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ «εκείνο το καλοκαίρι» και σήμερα έχει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Όπως και αντίστοιχα πολιτική παρέμβαση. Το τελευταίο εξάμηνο ο Γιάννης Βαρουφάκης προσωπικά αλλά και το Μέρα 25 συνολικά, επιχειρούν να κάνουν αισθητή και διακριτή την πολιτική παρουσία τους μακριά από τα γνωστά «καλούπια» της πολιτικής. Κάτι που φαίνεται τόσο στις ενδυματολογικές επιλογές των βουλευτών του (είναι γνωστές οι casual εμφανίσεις του Κλέωνα Γρηγοριάδη ή του Κρίτωνα Αρσένη) αλλά και στο περιεχόμενο των πολιτικών τους θέσεων. Το Μέρα 25 προσπαθεί στις παρεμβάσεις του να συνοδεύει τον καταγγελτικό λόγο που διαθέτει με συγκεκριμένες προτάσεις. Όπως όταν για παράδειγμα στο φορολογικό νομοσχέδιο αντιπρότεινε τη φορολόγηση της Google και του Netflix ως αντιστάθμισμα στους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές. Παράλληλα δεν διστάζει να διαφοροποιείται από τα κόμματα της αριστεράς, όπως για παράδειγμα στο νομοσχέδιο για την ψήφο των αποδήμων, όπου ο Γιάννης Βαρουφάκης άσκησε σκληρότατη κριτική σε ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ επειδή συσχέτισαν την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού με τον αν κάποιος διαθέτει περιουσία και ενεργό ΑΦΜ στην Ελλάδα.
Σε μία επιτυχημένη χρονιά για το Μέρα 25, η «ευχή» που φαίνεται να «μην του βγήκε» σχετίζεται με την ταινία του Κώστα Γαβρά, «Ενήλικοι στο Δωμάτιο». Η κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Γιάννη Βαρουφάκη ήταν κάτι στο οποίο τόσο ο ίδιος όσο και το Μέρα 25 επένδυσαν πολιτικά. Όχι μόνον λόγω των πολιτικών αναφορών του βιβλίου στο πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015, αλλά και γιατί ο δημιουργός Κώστας Γαβράς έχει δημιουργήσει ταινίες στο παρελθόν που αποτέλεσαν από μόνες τους πολιτικές παρεμβάσεις. Φυσικά η εν λόγω ταινία συζητήθηκε πολύ, τόσο πριν παρουσιαστεί στις κινηματογραφικές αίθουσες όσο και μετά. Καταγράφηκαν αρκετές απόψεις, θετικές και αρνητικές, που φυσικά σχετίζονται με τις πολιτικές οπτικές. Όμως το δημιούργημα του Κώστα Γαβρά κατά κοινή ομολογία δεν δημιούργησε το «ρεύμα» που αναμενόταν.
Φυσικά πολλά περισσότερα έγιναν στην πολιτική σκηνή της χώρας το 2019. Οι μετακινήσεις βουλευτών και στελεχών από το ένα κόμμα στο άλλο, που χαρακτήρισαν τη χρονιά που φεύγει, έγιναν αφορμή για αρκετές προσωπικές ευχές για πολιτικές καριέρες. Όμως με τους περισσότερους από αυτούς θα ασχοληθούμε στο 2020 που ανατέλλει, μια και δεν είναι λίγοι αυτοί που βρίσκονται σε κομβικές θέσεις στους πολιτικούς τους σχηματισμούς.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr