* Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης
και Αναπληρωτής Καθηγητής
στο Εθνικό και Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δυο πολιτιστικά-πολιτικά σχόλια
Πάλι ο Ai Wei Wei! Όσο και αν ενοχλούνται οι εγχώριοι μικροαστοί για τον ναρκισσισμό του. Κι όσο κι αν υποπτεύονται τον ακτιβισμό του οι Φαρισαίοι δημοσιογραφούντες. Το σπουδαίο είναι πως αυτός βρίσκεται εκεί δημοσιοποιώντας το πρόβλημα και διεθνοποιώντας την τραγικότητα του ζητήματος. Μήπως περιμένατε να μεταβούν στις λάσπες της Ειδομένης ο πρωθυπουργός ή οι υπουργοί παιδείας και πολιτισμού; Ο δικός τους κινηματισμός , -αριστερά των κινημάτων λεγόταν ο Συνασπισμός του Κωσταντόπουλου όταν ήμουν υπεύθυνος πολιτισμού, – εξαντλείται στην διαφήμιση και τις δηλώσεις. Πού είναι η νεολαία του Σύριζα ή οι αόρατοι σύντροφοι των Εξαρχείων;
Ο ανθρωπισμός και η διεθνιστική αλληλεγγύη δεν είναι ταμπέλες αλλά δράση. Ό,τι δηλαδή σιχαίνεται ο Σύριζα και ο πρόεδρος του. Το ενεργείν αντί του δηλώνειν. Τί κάνει επίσης το τμήμα πολιτισμού και οι ευαίσθητοι καλλιτέχνες του, πέραν της ίντριγκας για τις νέες θέσεις που αδειάζουν; Το παράδειγμα του Κινέζου αντιφρονούντα δεν τους δίνει καμιά ιδέα για αντίδραση; Αύριο θα έπρεπε όλοι να επιχειρούμε το πέταγμα συμβολικών αετών στα σύνορα. Αντ’ αυτού περιμένουμε άβουλοι το επόμενο χαστούκι. Τι αγωνιστικό φρόνημα! Οποία υπαλληλοποίηση μετά την κομματικοποίηση.
Έμαθα για τον Ai Wei Wei όταν ακόμα ήταν στις κινεζικές φυλακές και εξελισσόταν διεθνής σταυροφορία για την απελευθέρωση του. Είδα συγκλονιστικά έργα του αλλά και εκθέσεις ολόκληρες στο Αβινιόν, το Βερολίνο, το Λονδίνο κλπ. Είναι ένας παγκόσμιος δημιουργός και είναι εδώ. Εξακολουθητικά. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα για κανένα επίσημο ή ανεπίσημο παράγοντα αυτής της εξευτελισμένης χώρας; Με θλίβουν κείμενα έξυπνων ανθρώπων όπως ο Στέφανος Κασιμάτης ή ο Φώτης Γεωργελές οι οποίοι είναι έτοιμοι να καταγγείλουν την δήθεν απάτη αλλά είναι ανίκανοι να κατανοήσουν την προσφορά. Που δεν βλέπουν πέρα από το τετριμμένο. Που εξισώνουν τα πάντα με τα τρέχοντα, αξιοθρήνητα μεγέθη του τόπου.
Να ανησυχείτε φίλτατοι, αν επισκεφτεί τους εγκλωβισμένους ο Λαζόπουλος και ο Βαρουφάκης. Και να μην φοβάστε αυτό που αδυνατείτε να κατανοήσετε. Ζούμε ιστορικές στιγμές για τις οποίες η δραματικά κατατονική, μαλθακή κοινωνία μας, η εθισμένη στην ευκολία και τον συμψηφισμό, είναι εντελώς απαράσκευη. Χρέος μας είναι να κάνουμε ό τι αδυνατεί να κάνει το πολιτικό σύστημα, το πνευματικό -βολεμένο-κατεστημένο : Να δείχνουμε ένα δρόμο …Χωρίς άλλους εξυπνακισμούς ή αστειάκια.
Είδα προχτές μια συγκλονιστική παράσταση η οποία στο μυαλό μου έδεσε με την αντίδραση του WeiWei απέναντι στην ακινησία και την παραλυσία που μας περιβάλλουν. Αναφέρομαι στις «Τρεις Αδελφές» στο Πορεία. Επειδή το θέατρο είναι οι ηθοποιοί του. Είναι οι ερμηνείες τους. Είναι ο τρόπος τους να σε καθηλώνουν και να ταυτίζεσαι με τα πάθη τους επί σκηνής. Είναι ο λόγος που εκφέρουν και νομίζεις πως βγήκε από το δικό σου στόμα. Έπονται όλα τα άλλα, η όψις, η σκηνοθετική άποψη, η φόρμα ερμηνείας. Τα “ευρήματα “.
Οι τρεις, διακριτικά ελληνοποιημένες, Αδελφές του Δημήτρη Τάρλοου, εγγονού της γλυκιάς, μεγάλης μου φίλης, ζωγράφου Νίκης Καραγάτση, ευτύχησαν στην διανομή και την ποιητική αναβίωση του τσεχωφικού κλίματος. Λειτούργησαν οι σιωπές, οι ατμοσφαιρικές μουσικές , η απόγνωση του “όλοι μαζί μα τόσο μόνοι “, ο παγωμένος χρόνος της επαρχίας, η φθορά, η απόγνωση αλλά και η συμφιλίωση με αυτήν. Μόνο να μάθουμε γιατί υποφέρουμε. Μόνο αυτό! Το αιώνια ανοιχτό ερώτημα.
Έντιμο, χειροποίητο θέατρο στην παράδοση του Κουν, του Βολανάκη, του Μιχαηλίδη, του Ντουφεξή. Μην το χάσετε! Ιδιαίτερα για τις ερωτεύσιμες πρωταγωνίστριες. Ο σκηνοθέτης επέλεξε να στυλιζάρει τους άλλους χαρακτήρες προς το γκροτέσκο για να βυθίσει σε ένα δραματικό σφουμάτο τις τρεις αδελφές. Οι ισορροπίες, αν και εύθραυστες, λειτουργούν. Ο Τσέχοφ ως πρόδρομος του Μπέκετ σχετικά με την εντροπία, την σταθερή κατάρρευση του αισθητικού εμπρός στο τίποτε που προελαύνει με όρους βαρβαρότητας.
Τι αριστούργημα υπαινιγμών και συμβόλων, τέλος, η σκηνογραφική παρέμβαση σε όλο το θέατρο της Ελένης Μανωλοπούλου . Μάθημα μεταφοράς του χωρικού στο δραματικό.
ΥΓ.1 Όχι, ένα λευκό πιάνο και ένα κορίτσι που παίζει μέσα στην βροχή και την λάσπη, στο σημείο μηδέν, στο σύνορο του πουθενά, δεν μπορεί να χορτάσει τους πεινασμένους αλλά μπορεί να ξυπνήσει τύψεις στους χορτάτους…Λίγο είναι αυτό; Να ένα μάθημα περφόρμανς που υπερβαίνει ό τι κάνει η Αμπράμοβιτς στο Μπενάκη. Βλέπετε, η πραγματικότητα αντιμετωπίζεται μόνο αυτοσχεδιαστικά και άμεσα. Δηλαδή πάλι με πραγματικότητα. Τόσος προγραμματισμός από τους επαγγελματίες πολιτιστικάριους του ΝΕΟΝ και έρχεται ο Ai Wei Wei και τα κάνει όλα άνω κάτω. Επειδή η τέχνη είναι πάντα από την αντίθετη πλευρά, σε σχέση με αυτό που κοιτάνε οι “προγραμματισμένοι”.
Όσο για το ντόπιο κρετιναριό δεν κατάλαβε τίποτα από τις συνταρακτικές εικόνες του Αγγελόπουλου, τους πάντα επίκαιρους «Μετανάστες» του Κανιάρη, τα Κρεμασμένα Παλτά και τα Στραβοπατημένα Παπούτσια της Ιστορίας του Κουνέλλη. Την επόμενη φορά!
ΥΓ. 2 Ο Ai Wei Wei αποδεικνύει έμπρακτα πόσο ουσιαστικά απλό πράγμα είναι η λεγόμενη πρωτοπορία. Προέκταση και ερμηνεία της αληθινής ζωής. Αν δεν σταματήσει ο εμφύλιος στην Συρία, δεν θα σταματήσει η ροή των προσφύγων. Ο Κινέζος ακτιβιστής είναι εκεί. Εμείς πού;
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr