* Η Κική Τσακίρη είναι οικονομολόγος
και πάσχει από τη Νόσο ALS ή του Κινητικού Νευρώνα (Πλάγια Μυοατροφική Σκλήρυνση
“Ο Μπούκτσιν είχε γράψει πως “η αντίληψη της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο εμφανίστηκε στην εποχή, όπου οι άνδρες άρχισαν να εξουσιάζουν και να εκμεταλλεύονται τις γυναίκες μέσα στην πατριαρχική οικογένεια”.
Στη σύγχρονη ιστορία κύλησε αρκετό νερό στο αυλάκι της γυναικείας χειραφέτησης, τουλάχιστον στο κόσμο που αποκαλούμε “δυτικό” ή “προηγμένο”. Ωστόσο, όσες και όποιες κι αν ήταν οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν, όλες έμειναν στην βολική επιφάνεια, εστιάζοντας στα συμπτώματα και όχι στις αιτίες που αναπαράγουν το σεξισμό στην κοινωνία. Ίσως γιατί οι άνθρωποι έχουμε εγγενώς προσκόλληση στην επιφάνεια, ίσως και γιατί ο σεξισμός αποτελεί δομικό στοιχείο της εξουσιαστικής κοινωνίας μας: ένα πλαίσιο επιβολής απαραίτητων για το σύστημα εξουσίας στερεοτύπων και διανομής κοινωνικών ρόλων και συγχρόνως ένα αποτελεσματικό όπλο απέναντι σε αντιπάλους που είναι γυναίκες ή έχουν διαφορετικότητα στις ερωτικές επιλογές ή την ταυτότητα φύλου.
Στην Ελλάδα, όπου η ούτως ή άλλως ισχνή γυναικεία παρουσία στην πολιτική σκηνή απομειώθηκε σημαντικά με το ξέσπασμα της πολύπλευρης κρίσης (με ορόσημο το μετασχηματισμό Παπανδρέου το 2011), οι αντιφάσεις ενός συστήματος που υποτίθεται πως προασπίζεται τη συμμετοχή των γυναικών στα κοινά βρήκαν καίριο συμβολισμό στην πρόσφατη επιλογή μόνο ανδρών στις 11 θέσεις υπουργών, αλλά και σε άλλες θέσεις διακυβέρνησης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εβδομάδας, τις 7 θέσεις διοικητών στις υγειονομικές περιφέρειες της χώρας. Αυτή η αντίφαση εκφράζεται την ίδια ώρα όπου γίνεται συζήτηση για τη γυναικεία ποσόστωση και τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζεται η γυναίκα στη δημόσια σφαίρα.
Ο σεξισμός στην πολιτική είναι φαινόμενο που γεννήθηκε μαζί με την πολιτική. Ωστόσο, μετά από ένα επιφανειακό διάλειμμα στην εποχή της μεταπολιτευτικής ευδαιμονίας, την τελευταία περίοδο, είναι αυξημένα τόσο τα κρούσματα, όσο και η αποδοχή τους από την κοινή γνώμη.Φυσικά, υπάρχουν διαβαθμίσεις που κινούνται από την περιφρόνηση μέχρι τον εξευτελισμό των γυναικών.
Η περιφρόνηση των γυναικών εκφράζεται από το γεγονός ότι η ισότητα των φύλων παρέμεινε στις διακηρύξεις, όχι μόνο σε κυβερνητικό επίπεδο, αλλά και σε μεγάλη μερίδα της αριστεράς και των κινημάτων. Όλο και συχνότερα παραβρίσκομαι σε εκδηλώσεις με πολυπρόσωπα πάνελ που αποτελούνται μόνο από άνδρες, με τη γυναίκα, στην καλύτερη περίπτωση, στη θέση της συντονίστριας ή της παρεμβαίνουσας. Η απάντηση που παίρνω, όταν αναζητώ τους λόγους του αποκλεισμού των γυναικών από τις εισηγήσεις, είναι πως δεν βρέθηκε καμία γυναίκα που να κατέχει το θέμα ή να θέλει να μιλήσει γι αυτό, γεγονός που σχεδόν πάντα διαψεύδεται από την πολυπληθή παρουσία και τις εύστοχες παρεμβάσεις γυναικών από το ακροατήριο.
Ο εξευτελισμός προβάλλει μέσα από την άρση των προσχημάτων που μέχρι ένα σημείο υπήρχαν. Ενδεικτική, η υγειονομική διάταξη Λοβέρδου που ταυτόχρονα αποτέλεσε βάναυσο θεσμικό ρατσισμό και, φυσικά, η βία του Κασιδιάρη σε Κανέλη και Δούρου. Η τελευταία αυτή επίθεση ήταν πρωτίστως βία απέναντι στην αντίθετη άποψη. Το γεγονός, όμως, ότι δεν επηρέασε αρνητικά, όπως αποδείχθηκε από το αποτέλεσμα των εκλογών που ακολούθησαν, το ποσοστό της Χ.Α., δείχνει όχι μόνο την ηδονή της ελληνικής κοινωνίας με τη βία γενικά, αλλά και την ευρύτερη, από όσο νομίζουμε, αποδοχή της βίας απέναντι στις γυναίκες.
Ένας δείκτης του σεξισμού στην πολιτική είναι η αντιμετώπιση των βουλευτριών μέσα στη βουλή από τους συναδέλφους τους και τα media. Χαρακτηριστικά, πρόσφατα παραδείγματα είναι η στοχοποίηση της Κωνσταντοπούλου, η υποτίθεται κοντή φούστα της Γιαννακάκη, το επιφώνημα Τραγάκη για το ντεκολτέ της Σόδη, το παλτό της Ραχήλ Μακρή, αλλά και η απάντησή της που επίσης εμφορείτο από σεξισμό. Εκτός Βουλής, αλλά εντός δημόσιας σφαίρας τοποθετείται η γνωστή δήλωση Τατσόπουλου -μοναδικό κράμα ομοφοβίας και σεξισμού απέναντι στις γυναίκες.
Παράλληλα, η επίδραση της εικόνας του φύλου, όπως αυτή διαμορφώνεται και διαχέεται από τα ΜΜΕ προς την κοινωνία, είναι καθοριστική για την αναπαραγωγή και εμπέδωση στερεοτύπων που σχετίζονται με αυτό. Τα έντυπα, τα life-style περιοδικά, το ραδιόφωνο, το διαδίκτυο και, κυρίως, η τηλεόραση -τόσο με τις ενημερωτικές εκπομπές, όσο και τις ψυχαγωγικές- προωθούν ένα κυρίαρχο μοντέλο που απευθύνεται στο θυμικό του αποδέκτη των μηνυμάτων τους, και όχι στην πραγματική ζωή της γυναίκας ή τις πραγματικές ανάγκες και ικανότητές της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της νοοτροπίας είναι η -όχι σπάνια- αντίδραση στη γυναίκα που θηλάζει δημόσια, την ίδια ώρα όπου η εικόνα του γυμνού γυναικείου στήθους γίνεται αποδεκτή ως μέσο διαφήμισης προϊόντων προς κατανάλωση.
Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, η σύνδεση της γυναίκας με την εικόνα της είναι τέτοια, που η ομορφιά αποτελεί ένα από τα κριτήρια ανάδειξής της στην πολιτική. Υπενθυμίζω την πρόσφατη “διεθνή κατάταξη των πιο σέξι γυναικών πολιτικών” του περιοδικού Playboy, όπου η ελληνική εκπροσώπηση βρέθηκε σε περίοπτη θέση (έχουμε λίγες και όμορφες), καθώς και το πόσο μεγάλη επιρροή στ@ς ψηφοφόρους έχει η ομορφιά μιας υποψήφιας, με αποτέλεσμα συχνά να εκμηδενίζεται η προσωπικότητά της.
Κατά την ενασχόλησή μου με τα κοινά, έχω βιώσει σε χώρους και από ανθρώπους που δεν θα περίμενε κανείς τη χυδαιότητα του σεξισμού, ενώ μια ιδιαίτερη εμπειρία που έχει προστεθεί τα τελευταία χρόνια στην ζωή μου είναι η πολιτικής χρήση της μητρότητας. Έχω ακούσει συνυποψηφίους μου να επικαλούνται την έλλειψη της μητρότητας σε σχέση με εμένα ως αίτια για την κακή τους εκλογική επίδοση, έχω βρεθεί σε χώρους, όπου η αέναη διαβούλευση συνήθως οδηγεί στη λήψη αποφάσεων από λίγους χαλκέντερους άνδρες μεταμεσονύχτια, καθώς οι γυναίκες συνήθως δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια, συχνά έχω ακούσει να με αποχαιρετούν με ένα γλυκό αλλά αμφίσημο “η μανούλα πρέπει να φύγει”, έχω διαβάσει σε διαδικτυακά φόρα περιγραφές κατά φαντασία βιασμού μου και φυσικά, το φύλο μου έχει αποτελέσει αφορμή για διάφορους χαρακτηρισμούς που δεν έχουν σχέση με τις απόψεις μου, μεταξύ των οποίων δεσπόζουν οι αναφορές στην εμφάνιση και την ερωτική μου ζωή.
Η εξήγηση για την αύξηση των σεξιστικών επεισοδίων στη δημόσια σφαίρα είναι πολυεπίπεδη.
Η σφοδρότητα της σημερινής πόλωσης και πολιτικής σύγκρουσης εξαχρειώνει τα ήθη πολιτικών, δημοσιογράφων και όσων άλλων κινούνται στη δημόσια σφαίρα, όπως και όλων των ανθρώπων. Με άλλα λόγια, ο σεξισμός στο δημόσιο βίο αποτελεί καθρέπτη του σεξισμού στην κοινωνία, όπως άλλωστε συμβαίνει με κάθε ρατσιστική αντίληψη. Παράλληλα, η κρίση που βιώνουμε είναι πολύπλευρη και πρωτίστως αξιακή. Σε ένα περιβάλλον, όπου καταρρέουν συνολικά οι αξίες της δημοκρατίας, ο νόμος του ισχυρού αρχίζει και προβάλλει ως αυτονόητος. Σε αυτή τη συνθήκη δικαίου του ισχυρού, ήταν εύκολο να κερδίσει έδαφος στην Ελλάδα και ο νεοναζισμός, μιας και αυτός πάντα απευθύνεται πρώτα στους πιο αδύνατους και καταπιεσμένους, πριν πάρει την εξουσία και τους εξολοθρέψει.
Απέναντι στην κρίση αξιών, λοιπόν, οφείλουμε να επισπεύσουμε, ως αντίδοτο, την εμβάθυνση της γνήσιας αλληλεγγύης και της ουσιαστικής δημοκρατίας. Ποσόστωση, λοιπόν, στην άσκηση της εξουσίας, στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και όχι στις υποψηφιότητες ή μόνο στο εκλογικό σώμα, ποσόστωση στους εισηγητές και όχι στο ακροατήριο, θεσμοθέτηση του αντισεξισμού στην παιδεία και συνολικά την ενημέρωση και, φυσικά, να αποφασίσουμε οι ίδιες οι γυναίκες πως η συνδιαμόρφωση των αποφάσεων που μας αφορούν είναι όχι μόνο δικαίωμα, αλλά και χρέος μας απέναντι στη δημοκρατία.
Έχουν περάσει πάνω από 150 χρόνια από τη μεγάλη διαδήλωση των γυναικών κλωστοϋφαντουργών στη Νέα Υόρκη και 70 χρόνια από την πρώτη ισότιμη συμμετοχή γυναικών σε ελληνικές εκλογές (αυτές που ανέδειξαν την κυβέρνηση της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης). Οφείλουμε στις προγόνους μας που έκαναν το πρώτο βήμα, αλλά και στα παιδιά μας, αγόρια και κορίτσια, να δώσουμε σε εκείνες τις ριζοσπαστικές κινήσεις την συνέχεια που τους πρέπει”
Το παραπάνω άρθρο που έκανα Cory paste τα λέει όλα. Η κρίση αξιών και η έλλειψη δημοκρατίας είναι οι ρίζες του προβλήματος. Γενικά από εμπειρία μου, όταν υπάρχει έλλειψη επιχειρημάτων, να αντικρούσουν μια γυναίκα, καταφεύγει το ανδρικό φύλο στο σεξισμό και ενίοτε στην βια. Ο σεξισμός είναι δομικό στοιχείο μιας ανδροκρατουμενης κοινωνίας. Θυμήθηκα το άρθρο με αφορμή τα δημοσιεύματα στην Ροδιακή για τον προπηλακισμό της Περιφερειακής Συμβούλου Λίτσας Φτακλάκη από τον Περιφερειάρχη Γιώργο Χατζημάρκο.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr