Αχ! άνθρωπε με ειδικές ανάγκες! Άτομο θέλουν να σε αποκαλούν , άνθρωπε πρέπει να σε λένε. Πώς να το διεκδικήσεις; Αφού καλά- καλά δεν μπορείς να αρθρώσεις καθαρά ούτε δέκα λέξεις. Αφού όλοι στο πρόσωπό σου βλέπουν το ατύχημα της φύσης. Αφού οι συνάνθρωποί σου, όταν σου απευθύνουν το λόγο, σε λυπούνται. Λες κι αυτοί που έχουν το … κανονικό μυαλό, κάνουν δα και κάτι σημαντικό. Το σώμα σου κάπως αναρχικά δείχνει πως μεγαλώνει μέσα σου ένας άνθρωπος, που κάποια γενετική ανωμαλία σου στέρησε να στροφάρει το μυαλό σου, όπως των συνηθισμένων ανθρώπων. Αυτών που λένε «κανονικών». Λες κι εσύ δεν έχεις ψυχή, έχεις κάρβουνο, λες κι εσύ δεν χρειάζεσαι την αγκαλιά, χρειάζεσαι την περιφρόνηση, λες κι εσύ δεν καταλαβαίνεις τι συμβαίνει δίπλα σου και ποιος σ’αγαπάει, οι άλλοι μόνο οι φωστήρες κατανοούν. Λες κι εσύ φταις που ένας τυχαίος παράγοντας μπέρδεψε τους γαμέτες σου και άφησε έναν λειψό.
Κι ενώ ζεις δίπλα μας, ενώ χρειάζεσαι για να ζήσεις, ό,τι και οι… κανονικοί άνθρωποι, κανείς δεν σκέφτηκε να σε κάνει πρωταγωνιστή στην τηλεόραση. Σε καπέλωσαν οι γκόμενες και οι γκόμενοι. Όσοι φαντάζουν γοητευτικοί και μοιραίοι, με τα χείλη τα καλογραμμένα, τα μάτια τα λαμπερά, το καλοχτενισμένα μαλλιά, τα λουσάτα ρούχα, την επιμελώς ατημέλητη εμφάνιση που πάλι εντυπωσιάζει. Δεν χώρεσες σε καμιά σκηνοθεσία, σε κανένα σενάριο, σε κανένα κανάλι για να περάσεις το μήνυμα του συνδρόμου Down, που είναι ένας κανονικός άνθρωπος που νοιώθει, γελά, χαίρεται, λυπάται και έχει ανάγκη να μοιραστεί μαζί μας στιγμές. Πώς να σε χωρέσει ένα σενάριο που αποτελεί αυτό, που η ίδια η κοινωνία σου δεν μπορεί να δει ως τυχαίο γεγονός; Αν σκεφτούμε πως τυχαία γεννηθήκαμε σε τούτο τον τόπο και όχι στο Μπαγκλαντές, στη Σαλονίκη και όχι στην Συρία, στην Κρήτη και όχι στην Ινδία, ίσως και να αντιληφθούμε πως τυχαία τα γενετικά μας κύτταρα έδρασαν αρμονικά και δεν γίναμε όλοι διαφορετικοί από αυτό που είμαστε για να μοιραζόμαστε τούτες τις σκέψεις.
Σκέπτομαι την περιορισμένη επιλογή έργων της Αλίκης Βουγιουκλάκη και την συγκρίνω με την καταπληκτική ερμηνεία της στην «Μαρία της Σιωπής». Ήταν το καλύτερο έργο της Αλίκης, καθώς ξετύλιξε την άγνωστη πλευρά του πολυσχιδούς ταλέντου της. Τότε, που ήταν ντροπή να παραδεχτείς την αναπηρία, τότε που ήταν κατάρα να έχεις ένα παιδί με προβλήματα. Πόσο μπροστά ήταν το ’73 το σενάριο του Πέτρου Αθηναίου.
Σήμερα στα σήριαλ επιλέγονται όσοι γράφουν καλά στην οθόνη. Ακόμα και τα ζόρια των πρωταγωνιστών κάποιου σήριαλ, συχνά ωραιοποιούνται σε τέτοιο βαθμό που σε κάνουν να νοιώθεις πως θα ήθελες να είσαι στη θέση τους. Εν είδει πρωτοτυπίας μέχρι και η Έμμα, το Golden Ritriver, επιστρατεύτηκε, περνώντας -ευτυχώς – την ανάγκη της φιλοζωΐας. Που και πάλι ίσως και να αντιμετωπίζεται επιπόλαια.
Θα αντιταχθούν κάποιοι λέγοντας πως εμπορευματοποιείται η ιδιαιτερότητα των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες. Εγώ λέω πως αν ο πρωταγωνιστής κάποιου σήριαλ υποδυθεί τον άνθρωπο με σύνδρομο Down μπορεί να ξεβολέψει, να σοκάρει αρχικά, αλλά σε δεύτερη ανάγνωση θα εντάξει στην καθημερινότητα του τηλεθεατή αυτό που δεν έχει στην δική του καθημερινότητα: τον άνθρωπο που βλέπει κάποιος στο δρόμο ή σε κάποιο κατάστημα και λυπάται. Όχι, οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες δεν είναι για λύπηση. Τους αξίζει να τους αντιμετωπίσουμε το ίδιο με τους άλλους που δεν είναι Down. Οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να αντιληφθούν πότε κάποιος τους αγαπάει και πότε όχι. Δεν είναι το πρόβλημα που θα κρύψουμε κάτω από το χαλί, αλλά μια πραγματικότητα που θέλει την ώριμη διαχείρισή της. Από την ένταξή της στην συνήθη καθημερινότητα μέχρι την μέριμνα της λειτουργίας κέντρου φροντίδας αυτών των ανθρώπων για την ώρα που οι γονείς τους θα φύγουν από τη ζωή.
Δες πώς χτίζεται η κοινωνία, ποιες είναι οι προτεραιότητές της, από τα σήριαλ που παίζονται στην τηλεόραση. Κάπου- κάπου ο κινηματογράφος – η Έβδομη Τέχνη- κάνει την διαφορά. Αλλά, το τι παράγει και προωθεί η κοινωνία της Προόδου και της Ανάπτυξης είναι περιορισμένων προτύπων. Γι’ αυτό και επιμένουν οι τηλεοπτικοί πρωταγωνιστές, είναι όλοι οι άλλοι εκτός από τους ΑμΕΑ. Γιατί «ό,τι αξίζει πονάει κι είναι δύσκολο».
