29 Δεκεμβρίου 2009, μια μέρα σαν και σήμερα πέθαινε ο David Levine, Αμερικάνος εικονογράφος και σκιτσογράφος, ο μεγαλύτερος καρικατουρίστας του 20ου αιώνα. Σύμφωνα με τους The New York Times “…η δουλειά του δεν ήταν απλά πνευματώδης αλλά και σοβαρή, όχι μόνο τσουχτερή αλλά και με βαθιά πληροφόρηση και μόρφωση και καλλιτεχνική με την ζωγραφική έννοια.”
Κομμουνιστής κατά δικιά του δήλωση μα αναγνωρισμένος απο τους πάντες και χωρίς να χαρίζεται σε κανέναν είπε κάποτε πως “κάνοντας τους ισχυρούς να φαίνονται αστείοι… θα μπορούσαμε ίσως να τους προσφέρουμε λίγη ταπεινότητα και γνώθι σαυτόν… Η γελοιογραφία είναι μια μορφή ελπιδοφόρας δήλωσης: σχεδιάζω μια κριτική ματιά του τι κάνεις και ελπίζω πως θα μάθεις κάτι απο αυτό που κάνω”.
Τώρα θέλω να εκμυστηρευτώ, για πρώτη φορά δημόσια, το χρέος μου στον David Levine. Παρακαλώ μην το πείτε παρακάτω. ‘Οταν τυχαία τον πρωτοανακάλυψα στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’60 -το ίντερνετ δεν υπήρχε τότε και η δική μου τουλάχιστον πρόσβαση στον ξένο τύπο ήταν περιορισμένη- έμεινα με το στόμα ανοιχτό και όχι μόνο απο την ποιότητα της δουλειάς του. Εξηγούμαι:
Από τότε που άρχισα να σχεδιάζω σοβαρά κατά κάποιο τρόπο, γοητευμένος από τα χαραχτικά, τις γκραβούρες της πρώιμης Αναγέννησης αλλά και μετά, είχα υιοθετήσει μια οπτικά ανάλογη τεχνοτροπία: μαυρόασπρο, πενάκι και μελάνι, λεπτομέρεια, “crosshatching”, ψιλές γραμμές δηλαδή που διασταυρώνονται για την δημιουργία φωτοσκίασης. Πιστεύοντας πως, αν και μου άρεσε, η τεχνοτροπία αυτή ήταν ξεπερασμένη και οπωσδήποτε όχι “της μόδας” κράταγα τα σκίτσα μου λίγο πολύ για τον εαυτό μου, μη τολμώντας να τα δείξω παραπέρα.
Κι εδώ μπαίνει στην ζωή μου ο Levine. “Μα”, είπα, “τούτος ‘δω χρησιμοποιεί τα ίδια εργαλεία και την ίδια τεχνική που κι εγώ χρησιμοποιώ”. Έξυσα νομίζω το κεφάλι. “Ετούτος είναι διάσημος, πολύ διάσημος”, σκέφτηκα, “και σκιτσάρει με πενάκι, με κείνες τις ψιλές γραμμούλες που εγώ δεν τολμώ να δείξω. Αφού μπορεί αυτός, γιατί όχι κι εγώ”.
Αυτό ήταν. Απο τότε δεν δίστασα πια να δείξω τα σκίτσα μου. Μέχρι που μια μέρα, ξεπερνώντας και κάποιους άλλους δισταγμούς, τα έστειλα στην ΟΜΑΔΑ. Κι ύστερα απο δυο περίπου μήνες έκανα σκίτσα για ΤΟ ΒΗΜΑ για τα επόμενα 40 περίπου χρόνια..
Σ’ ευχαριστώ που μ’ελευθέρωσες, David Levine!
Στην εικόνα, αυτοπροσωπογραφία του Levine και του γράφοντα, περίπου του 1973
David Levine died on a day like today. 29 December 2009. He was an American illustrator and caricaturist, described as “the greatest caricaturist of the last half of the 20th Century”. The New York Times will write: “His work was not only witty but serious, not only biting but deeply informed, and artful in a painterly sense as well as a literate one.”
He claimed to be a Communist but people of all political persuasions came in for the same acid treatment in his caricatures. He said that “by making the powerful funny-looking … he might encourage some humility or self-awareness…Caricature is a form of hopeful statement: I’m drawing this critical look at what you’re doing, and I hope that you will learn something from what I’m doing.”
Now, for the first time publicly, I would like to confess my debt to Levine. When, sometime in the first half of the ‘60s, I first came by accident across his caricatures my jaw dropped and stayed there for a couple of minutes. It was not only because of the quality of his work. Let me explain:
Since I started to draw in more or less serious way I had been attracted by the wood cuts and the etchings of early but later also Renaissance and I had adopted a visually similar technic: black and white, pen and ink, detail, crosshatching to render shading. Still, I had the feeling that this was and old, outdated style, certainly not “in fashion”, and so I would not dare show my work beyond my smell circle of close friends. And this is when Levine enters my life. “Wait a minute”, I thought, “this guy uses the same tools and technic as I”. I scratched my head at that point, I think. “This guy is great and he is famous… very famous and he draws those very thin lines with pen and ink like I do and don’t dare to show. Well, if he can so can I”.
That was it. Since then I never hesitated to show my drawings, little lines and all. And then one day, having overcome some more reservations, I submitted my work to the biggest newspaper in Greece, at the time. And I became their editorial cartoonist for the next 40 years or so.
Than you for liberating me, David Levine!
In the picture, a self-portrait of Levine and one of mine from 1973, I think.