* 0 Νίκος Σπ. Ζέρβας είναι Πολιτικός Επιστήμονας. Το βιβλίο του “Πρωθυπουργοκεντρισμός” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μπατσιούλας.
Πέντε (5) εβδομάδες συμπληρώθηκαν αισίως από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Από τις εκλογές δηλαδή, που για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική μας ιστορία την κυβερνητική εξουσία ανέλαβε ένα κόμμα από το χώρο της Αριστεράς, παρά την εύθραυστη συνεργασία μ’ έναν από τους εκπροσώπους της λαϊκίστικης Δεξιάς. Επομένως, εξαιτίας της ανωτέρω πρωτοτυπίας και συγκεκριμένα της «αριστερής διακυβέρνησης» είναι ενδιαφέρον να εντοπίσουμε σε τι διαφέρει ο νεοπαγής κυβερνητικός συνασπισμός σε σχέση με τους προκατόχους του. Είναι δε εξαιρετικά κρίσιμο να διακριβώσουμε και τα στοιχεία που συνδέουν την προηγούμενη με την παρούσα Κυβέρνηση, τα οποία στηρίζονται σε βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες του πολιτικού μας συστήματος, που απ’ ό,τι φαίνεται δύσκολα αλλάζουν. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή της κυβερνητικής σύμπραξης μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ διαφάνηκαν ορισμένα αμιγώς δημοκρατικά χαρακτηριστικά. Το κυριότερο; Η τακτική σύγκληση του ανωτέρου, σύμφωνα με το Σύνταγμά μας (άρθρα 81 και 82), αποφασιστικού οργάνου κάθε Κυβέρνησης, του Υπουργικού Συμβουλίου. Το αραχνιασμένο, κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, αυτό κυβερνητικό όργανο συνεδριάζει σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση επί πρωθυπουργίας του κυρίου Τσίπρα. Και εάν αυτό δεν συνέρχεται στο σύνολό του, καθότι και το σημερινό κυβερνητικό σχήμα δεν διέφυγε από τα δεσμά της υπερστελέχωσης -ο αριθμός των μελών του υπερβαίνει τα 40-, εντούτοις συνεδριάζουν πολύ τακτικά οι δέκα (10) επικεφαλής των λεγόμενων ’’υπερυπουργείων’’, μαζί με τον πρωθυπουργό και τους τρεις (3) υπουργούς Επικρατείας, που απαρτίζουν το Κυβερνητικό Συμβούλιο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζεται μεν ένας καλύτερος συντονισμός μεταξύ των μελών του -εν συγκρίσει με τα αλληλομαχαιρώματα της προηγούμενης περιόδου-, οι δε κυβερνητικές αποφάσεις χαίρουν ευρύτερης νομιμοποίησης, διασφαλίζοντας έτσι και την -έστω θεωρητική- αποτελεσματικότητά τους.
Πάντως, τα συλλογικά στοιχεία της νέας Κυβέρνησης, και δη του μεγαλύτερου σε κοινοβουλευτική ισχύ εκ των ετέρων της, δεν εξαντλούνται μοναχά στις συχνές συνεδριάσεις του Συμβουλίου των υπουργών. Απεναντίας, τα δημοκρατικά του αντανακλαστικά διαπιστώνονται τόσο στην πρόσφατη σύγκληση της κοινοβουλευτικής του ομάδας, όπου τον λόγο έλαβαν όλοι σχεδόν οι βουλευτές, όσο και στη λειτουργία των κομματικών του οργάνων. Παρόλες τις ερμηνείες που μπορούν να εκμαιευθούν, με κορυφαία εκείνη της προσπάθειας εκ μέρους του πρωθυπουργού μαλάξεως των αντιδράσεων, που είναι βέβαιο ότι προκάλεσε η πρόσφατη συμφωνία με τους εταίρους, ένα είναι σίγουρο : Το ότι πλέον όλοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύονται έναντι της πλειοψηφικής απόφασης που έλαβε η κοινοβουλευτική τους ομάδα για την τήρηση των όρων της συμφωνίας. Και ότι ο πρωθυπουργός έχει πλέον, ελέω αυτής καθ’ αυτής της ανωτέρω νομιμοποίησης, κάθε δυνατότητα επιβολής κομματικής πειθαρχίας, όταν αυτοί οι όροι -όπως επιβάλλεται να γίνει- έρθουν προς συζήτηση και κύρωση στην αίθουσα της Ολομελείας. Εν πλήρη δηλαδή αντιθέσει με τις ’’μοναρχικές’’ μεθόδους του προκατόχου του, όπου το σύνολο των αποφάσεων λαμβανόταν εντός ενός «κλειστού κύκλου» συμβούλων και συνεργατών.
Ωστόσο, επειδή η νέα κυβερνητική πλειοψηφία δεν προέκυψε από παρθενογένεση, θα ήταν αδύνατο να μην έφερε στις πλάτες της βαρίδια και παθογένειες του παλαιοκομματικού παρελθόντος. Πριν από δύο (2) περίπου μήνες από τις γραμμές της ίδιας στήλης εκφράζαμε τις ανησυχίες μας για τη σιγήν ιχθύος, που τηρούσε ο ΣΥΡΙΖΑ, έναντι του αποδεκατισμού που υπέστη ο διοικητικός μας μηχανισμός από τις παραιτήσεις επικεφαλής Γενικών Γραμματειών και δημοσίων οργανισμών, προκειμένου να μην έχουν κώλυμα συμμετοχής στις εθνικές εκλογές. Προτρέποντας τους υπεύθυνους πολίτες «να στείλουν στο καλό τους ανεπάγγελτους πολιτευτές», που λαθρεπιβιβάστηκαν σε επιτελικές θέσεις της κρατικής μηχανής τα 2,5 προηγούμενα έτη, φαίνεται πως αγνοηθήκαμε από τους νέους μας κυβερνώντες.
Σύμφωνα με ανακοινώσεις υπουργών των τελευταίων ημερών, σε οκτώ (8) τουλάχιστον Γενικές Γραμματείες προτίθενται να τοποθετηθούν ισάριθμα κομματικά στελέχη και υποψήφιοι βουλευτές των δύο (2) κυβερνητικών εταίρων. Ασχέτως του αντικειμένου, της επιστημονικής τους κατάρτισης, της ικανότητας και πρωτίστως της αξιοσύνης τους, οι αποτυχόντες αυτοί πολιτευτές βρίσκονται προ των πυλών επιτελικών δημοσίων θέσεων. Ας ελπίσουμε, πως στο τέλος θα διαψευσθούμε. Την όλη υπόθεση όμως διεκτραγωδεί η παντελής έλλειψη οποίας αντίδρασης εκ μέρους της αντιπολίτευσης, και δη της αξιωματικής. Μάλλον είναι υπερήφανη για το ότι το κληρονομηθέν από το «βαθύ ΠΑΣΟΚ» αυτό φαινόμενο, μεταλαμπαδεύεται δια μέσου αυτής και στην «αριστερή διακυβέρνηση». Μοναδικός φάρος ελπίδας Το Ποτάμι, όπου ο κορυφαίος διεθνώς δημόσιος υπάλληλος για το 2012 (Παναγιώτης Καρκατσούλης) και ο πρώην Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων (Χάρης Θεοχάρης), που εκπαραθυρώθηκε εν μια νυχτί, λόγω της μη συμπλεύσεώς με τις ρουσφετολογικές πρακτικές λαϊκοδεξιών βουλευτών, κινητοποιήθηκαν άμεσα και ανέδειξαν μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου το μείζον αυτό ζήτημα. Τα υπόλοιπα αντιπολιτευτικά κόμματα; Γαργάρα!
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, είναι πολλά τα ερωτήματα που συσσωρεύονται πάνω από το νέο κυβερνητικό σχήμα. Θα καταφέρει να ξεφύγει από παλαιοκομματικές πρακτικές που μας οδήγησαν εκεί που μας οδήγησαν; Θα ξαναφέρει στη χώρα την ελπίδα, την οποία προεκλογικά διατυμπανούσε, στηριγμένη σε κάθε περίπτωση πάνω στις αρχές της διαφάνειας, της τιμιότητας, της ισονομίας και της αξιοκρατίας; Ή μήπως θα είναι για τη χώρα και τους πολίτες της μια από τα ίδια; Οψόμεθα…