Προχθές, Σάββατο 2 Απριλίου, το απόγευμα, πήγαμε με τη γυναίκα μου στη γιορτή του Κύκλου στο Γκάζι.
Το βιβλίο μου «Η Εβίτα που νίκησε τα Αποθαρρύνια» (Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ) ήταν υποψήφιο για βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ.
Συνυποψήφια για βραβείο στην ίδια κατηγορία, ήταν πέντε βιβλία και τα αναφέρω με τη σειρά που ανακοινώθηκαν από τον Κύκλο:
Βραβείο «Πηνελόπη Μαξίμου» σε συγγραφέα βιβλίου αφήγησης βραχείας φόρμας για παιδιά:
• Γλυκερία Γκρέκου, Το κόκκινο κουτί, εκδόσεις Ψυχογιός
• Μαριέττα Κόντου, Τα μαγικά χέρια του τσαγκαράκου, εκδόσεις Μεταίχμιο
• Βασίλης Κουτσιαρής, Η αποθήκη, εκδόσεις Ελληνοεκδοτική
• Κωστής Α. Μακρής, Η Εβίτα που νίκησε τα Αποθαρρύνια, εκδόσεις Πατάκη
• Βούλα Μάστορη, Η ξαδέρφη μου πριγκίπισσα Αϊρίνη, εκδόσεις Ψυχογιός
Το βραβείο δόθηκε στα βιβλία:
• Γλυκερία Γκρέκου, Το κόκκινο κουτί, εκδόσεις Ψυχογιός
• Μαριέττα Κόντου, Τα μαγικά χέρια του τσαγκαράκου, εκδόσεις Μεταίχμιο.
Ήταν μια όμορφη και ζεστή εκδήλωση, είδαμε και μιλήσαμε με φίλες και με φίλους, συγχαρήκαμε τους βραβευμένους και μετά μπήκαμε στο αυτοκίνητό μας για το σπίτι.
Στη διαδρομή με ρώτησε η γυναίκα μου:
«Στενοχωρήθηκες;»
Αποσιώπησε το ευκόλως εννοούμενο «που δεν πήρες βραβείο».
Χαμογέλασα. Μου ήρθε στο μυαλό μια παράφραση από την «Ιθάκη», του Καβάφη.
«Σαν βγεις στον πηγαιμό για το βραβείο,
να εύχεσαι να είναι μακρύς ο δρόμος…»
Δεν το είπα όμως. Δεν είναι όλες οι στιγμές για ευφυολογήματα και καλαμπούρια.
«Και βέβαια στενοχωρήθηκα» παραδέχτηκε βουβά ο εαυτός μου. Ήθελα να πάρω το βραβείο.
Αλλά έχω μάθει κιόλας ότι κάθε Αποθαρρύνι, με κατάλληλη διαχείριση του εαυτού μας και των καταστάσεων, μπορεί να γεννήσει μέσα μας πολλά Ενθαρρύνια, Πανταμπορήδες, Ακουναμαθένηδες και Αχ-Τικαλά. Αυτό άλλωστε δεν θέλω να πω και να δείξω μέσα από το βιβλίο μου; Και η «μη βράβευση» είναι μια καλή ευκαιρία για να αποδείξω στον εαυτό μου πως ό,τι γράφω το εννοώ. «Άλλωστε», μου λέει το ματαιόδοξο κομμάτι του εαυτού μου, «δεν είναι και μικρό πράγμα να βρίσκεται το βιβλίο σου μέσα στα πέντε υποψήφια για βραβείο».
Και επειδή σέβομαι κι αυτό το κομμάτι του εαυτού μου, αποφεύγω να του πω «Σκάσε».
Έχω πάρει μέρος σε επιτροπή για την επιλογή βιβλίου. Ξέρω ότι οι επιτροπές του Κύκλου έχουν δύσκολο έργο να επιτελέσουν και η κρίση τους είναι κατά τεκμήριο αμερόληπτη και ανεπηρέαστη από σκοπιμότητες. Δεν θα πω «αντικειμενική» γιατί καμιά κρίση ―ειδικά για έργα τέχνης και λόγου― δεν μπορεί, κατά τη γνώμη μου, να είναι απολύτως αντικειμενική. Είναι όμως κρίσεις έντιμες, σεβαστές και αποδεκτές από όλες και όλους. Όσο κι αν η τύχη παίζει κι αυτή τον ρόλο της καθώς η βραχεία λίστα θα μπορούσε να έχει άλλα ―ή, και άλλα― αξιόλογα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2015• κι έχω στον νου μου μερικά…
Η απάντησή μου όμως στη γυναίκα μου ήταν πολύ πιο σύντομη:
«Στενοχωρήθηκα αλλά θα μου περάσει».
Και ήρθε η νέα ερώτηση:
«Αν δεν ήταν υποψήφιο για βραβείο το βιβλίο σου, θα πηγαίναμε στην εκδήλωση;»
Δίστασα για λίγο. «Τι μου λέει τώρα;» αναρωτήθηκα.
Τα φώτα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας δημιουργούσαν λέξεις και φράσεις Σαββατόβραδου.
Επιγραφές, ταμπέλες μαγαζιών, πινακίδες της τροχαίας, σηματοδότες, αυτοκίνητα και η ταυτότητά τους από πίσω, γράμματα, αριθμοί, συνθήματα σε τοίχους, αφίσες σε κολώνες, πανό, διαφημίσεις.
Στρίβαμε για τη Λεωφόρο Κηφισίας (ή Κηφισιάς; Πάντα αναρωτιέμαι…).
Λέξεις, γράμματα, ήχοι. Το ραδιόφωνο κάτι να λέει για την επικαιρότητα.
Θυμήθηκα τον εαυτό μου παιδί. Κολλημένη η μούρη μου σε ένα τζάμι, λεωφορείου, αυτοκινήτου ή άλλου οχήματος, να διαβάζει επιγραφές, πινακίδες, αφίσες. Όλη η πόλη ένα βιβλίο. Εικονογραφημένο. Κάθε βιβλίο, μια πόλη. Πολλά βιβλία, μια χώρα. Πολλά βιβλία, πολλές πόλει, πολλές χώρες.
Δεν θυμάμαι την εποχή που δεν μπορούσα να διαβάσω.
Δεν θυμάμαι τον εαυτό μου να μη διαβάζει.
Όλα αυτά τρώνε πολύ λιγότερο χρόνο να τα σκεφτείς από το να τα γράψεις.
«Αν δεν ήταν υποψήφιο για βραβείο το βιβλίο σου, θα πηγαίναμε στην εκδήλωση;»
Παράξενη ερώτηση. Παράξενη; Γιατί; Λογική, από μια άποψη…
«Θα πηγαίναμε. Ή θα πήγαινα… Αν δεν ήθελες εσύ, αν βαριόσουνα ή αν είχες κάτι άλλο να κάνεις…» είπα.
«Γιατί;»
Πάλι δίστασα για λίγο.
Έξι χρόνια πριν, βγήκε το πρώτο μου βιβλίο, «Ο Πιοζ Νάμε και οι πέντε γάτες». Από τις εκδόσεις Πατάκη. Πριν εκδοθεί και κυκλοφορήσει, είχα γίνει μέλος του Κύκλου. Έγινα δεκτός ως εικονογράφος γιατί ακόμα δεν είχε εκδοθεί κανένα βιβλίο δικό μου.
Πάνω από έξι χρόνια στον Κύκλο.
Κύκλος. Τέλειο σχήμα. Κι εγώ μέσα. Πάνω από έξι χρόνια.
Το σύνθημα για τον φετινό εορτασμό του βιβλίου είναι «Διαβάζω και αλλάζω».
Και αποφασίζω την απάντηση στο «Γιατί θα πήγαινα στην εκδήλωση του Κύκλου»:
«Γιατί είναι ο Κύκλος μου».
Κι αυτή η δήλωση με οδηγεί σε νέες σκέψεις.
Τι θα πει «ο Κύκλος μου»; Τι σημαίνει αυτό;
Το «σινάφι» μου; Η «λέσχη» μου; Η «συντεχνία» μου; Η «παρεΐτσα» μου;
Μερικές φίλες και φίλοι; Αναγνώριση; Προώθηση; Φιλοδοξίες; Ματαιοδοξία; Συζητήσεις;
Προβληματισμοί; Συνάντηση με αξιοσημείωτους ανθρώπους; Αναζήτηση καλλιτεχνικών στόχων; Μελέτη της λογοτεχνίας; Πολύ διάβασμα; όπως πέρσι που ήμουν σε επιτροπή και διάβασα σχεδόν 35 βιβλία μέσα σε ενάμιση μήνα; Χώρια τα βιβλία που διαβάζω για να ξέρω τι γίνεται… Γνωστών, φίλων και αγνώστων. Για παιδιά, για μεγάλους, ποίηση, μυθιστόρημα, διηγήματα, δοκίμια, μελέτες…
Όλα αυτά και πολλά ακόμη.
Πολλοί είναι οι λόγοι που κάποια ή κάποιος επιλέγει να ενταχθεί σε έναν σύλλογο ή σε μια οργανωμένη συντροφιά ανθρώπων.
Η αφορμή για να ενταχθώ στον Κύκλο ήταν η επιθυμία μου να βρεθώ μαζί με άλλους ανθρώπους που νοιάζονται και ασχολούνται με τα βιβλία που απευθύνονται κυρίως σε παιδιά. Πολύ μικρά, του Νηπιαγωγείου, μέχρι πιο μεγάλα και εφήβους. Απ’ την αρχή κατάλαβα ότι ο Κύκλος είναι μια συντροφιά ανθρώπων που διαβάζουν, γράφουν, εικονογραφούν, διδάσκουν, προωθούν, κρίνουν, αγαπάνε και αγκαλιάζουν τα βιβλία για παιδιά και νοιάζονται ―έμπρακτα― για όλα τα παιδιά και για όλα τα βιβλία. Και τα βιβλία για παιδιά, κι αυτό το κατάλαβα, γρήγορα, δεν είναι και πολύ καλά αν δεν δίνουν χαρά και στους μεγάλους αναγνώστες.
Και τι είναι τα βιβλία για παιδιά;
Εδώ και χρόνια προσπαθώ να βρω έναν κάπως ικανοποιητικό ορισμό για δική μου χρήση. Κάτι που να ξεπερνάει τη λογοτεχνική πλευρά του ζητήματος.
Νομίζω ότι ένα βιβλίο για παιδιά σήμερα είναι ο καλύτερος τρόπος που έχει βρει η κοινωνία μας για να δείχνει έμπρακτα την αγάπη της, την εμπιστοσύνη της και την ενθάρρυνσή της σε ΌΛΑ τα παιδιά με στόχο τη συνέχιση της ύπαρξής της με καλύτερους όρους.
Να τα βοηθάει να οδηγηθούν μόνα τους αλλά και αξιοποιώντας κάθε στήριγμα που μπορούν να έχουν, σε μια όσο το δυνατόν πιο ισορροπημένη εφηβεία και ενηλικίωση, με αυτογνωσία, σεβασμό στον άλλον και με όσο γίνεται μεγαλύτερη αντοχή, δεξιότητες και αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση, διαχείριση και ανακούφιση ―αν όχι εξάλειψη― των δυστυχιών τού κόσμου μας.
Να διδάσκει με παιγνιώδη τρόπο την ίδια τη μάθηση κάνοντας ελκυστικό τον προσανατολισμό των παιδιών προς την αέναη παιδεία, την αλληλέγγυα εκπαίδευση και την αυτομόρφωση.
Για να συνεχίσει να υπάρχει ο πολιτισμός στην κοινωνία μας, να ηττάται καθημερινά ένα κομμάτι της βαρβαρότητας, να νικούν η αγάπη και η ενσυναίσθηση και για να μπορούμε να ξεπερνάμε τις πιο μεγάλες προκλήσεις του παρόντος αλλά και του μέλλοντος.
Όλα αυτά, άνθρωποι, βιβλία, συζητήσεις, δράσεις και πρωτοβουλίες, μαζί με τα πολλά και διάφορα κείμενα και βιβλία που γράφω ή θα γράψω, νομίζω ότι είναι ο Κύκλος μου.
Με ή χωρίς Βραβείο.
Έτσι κι αλλιώς, βραβείο και προνόμιο είναι η ίδια η ζωή, η υγεία, η αγάπη, η οικογένειά μου, το διάβασμα, το γράψιμο, η ζωγραφική, το φαΐ, το καθαρό νερό και πολλά άλλα που μόνο αν μας λείψουν κατανοούμε την αξία τους.
Βραβείο και προνόμιο είναι και όλες οι συναντήσεις μου με τους αξιοσημείωτους ανθρώπους του Κύκλου* και οι φιλίες που χτίζονται με επιμονή, υπομονή, σεβασμό και κατανόηση του άλλου.
————
*Σημ.: Κ.Α.Μ.: Ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου είναι Σωματείο Πολιτιστικό, Μη Κερδοσκοπικό, αναγνωρισμένο από το Πρωτοδικείο Αθηνών και είναι το Ελληνικό Τμήμα της ΙΒΒΥ [Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα – ΙΒΒΥ, International Board on Books for Young People].
Τα μέλη του είναι συγγραφείς, εικονογράφοι, εκπαιδευτικοί και των τριών βαθμίδων, εκδότες, βιβλιοθηκονόμοι, ερευνητές, παιδοψυχολόγοι και άλλα άτομα που ενδιαφέρονται για το παιδικό βιβλίο και το αποδεικνύουν έμπρακτα.
————
Εικόνα: Σύνθεση με Αποθαρρύνια, Ενθαρρύνια και άλλα χρήσιμα, Κωστής Α. Μακρής