Η Ειρήνη Πολιά είναι αναγνώστρια της iΠόρτας
Ο γοητευτικός πρωταγωνιστής του «Επαναστάτη χωρίς αιτία», ήταν ένας ηθοποιός με μεγάλο ταλέντο και είχε καταφέρει στη σύντομη ζωή του να πετύχει όσα άλλοι δεν καταφέρνουν ποτέ.
Έγινε το πολιτιστικό είδωλο της Αμερικής και ο αγαπημένος της νεολαίας την δεκαετία του ’50, κυρίως μετά τον θάνατό του. Οι νέοι ταυτίστηκαν με τον James Dean, γιατί είχε την ικανότητα να εκφράζει τις ελπίδες αλλά και τους φόβους της νέας γενιάς εκείνης της εποχής, ευαίσθητος αλλά ταυτόχρονα αρρενωπός. Καθιέρωσε το λευκό μπλουζάκι με το μπλου τζην και το bomber jacket, τη δήθεν ανέμελη μπούκλα στο μέτωπο και το μόνιμο συνοφρύωμα στα φρύδια, σήμα κατατεθέν της καταπιεσμένης γενιάς του 1950, που προσπαθούσε να επαναστατήσει στα όποια κατεστημένα. Το στυλ του έγινε ο ορισμός του cool. Μετά την εμφάνιση του James Dean στον κινηματογράφο οι ερμηνείες των ανδρών ηθοποιών άλλαξαν για πάντα.
O Tennessee Williams είχε πει γι’ αυτόν ότι είναι ένας σπάνιος συνδυασμός βαθιάς σεξουαλικότητας καθώς και βαθιάς γλυκύτητας.
Ο James Byron Dean γεννήθηκε στο Marion της Indiana στις 8 Φεβρουαρίου 1931 και ήταν το μοναδικό παιδί του Winton και της Mildred Dean. Ο πατέρας του ήταν οδοντοτεχνίτης και αποφάσισε όταν ο James ήταν 6 ετών να μετακομίσουν στη Santa Monica. Ήταν πολύ δεμένος με τη μητέρα του, που ονειρευόταν από νωρίς να τον κάνει καλλιτέχνη. Τον ενθάρρυνε να μάθει κλακέτες και να κάνει μαθήματα βιολιού. Το αγαπημένο του βιβλίο ήταν ο «Μικρός πρίγκηπας». Του άρεσε να γράφει ποίηση για αρκετό καιρό. Το 1940 η μητέρα του πεθαίνει από καρκίνο. Λένε ότι η αντικοινωνική συμπεριφορά και η αθεράπευτη κυκλοθυμία του, προήλθε από το θάνατο αυτό. Ο πατέρας του αναγκάζεται να τον στείλει στο Fairmount της Indiana, να ζήσει με τους θείους του, που ήταν Κουάκεροι, και ο μικρός James είχε μια ανέμελη ζωή μαζί τους, βοηθώντας τους στη φάρμα τους. Έπαιζε ακόμα στην ομάδα μπάσκετ του λυκείου και διέπρεπε στο μάθημα του θεάτρου. Ο Dean συμβουλευόταν συχνά τον πάστορα της περιοχής, James DeWeerd, που τον μύησε στο θέατρο και στους αγώνες ταχύτητας. Λέγεται ότι ήταν και ο πρώτος του εραστής.
Όταν αποφοίτησε το 1949, πήγε στο Los Angeles και έζησε για λίγο με τον πατέρα και τη μητριά του. Μπήκε στο Santa Monica City College για να προετοιμαστεί για τη Νομική, αλλά εκεί που έλαμπε πάντα ήταν η υποκριτική. Η πρώτη του εμφάνιση στην τηλεόραση ήτανε σε ένα διαφημιστικό της Pepsi Cola. Έγινε φίλος με τον ηθοποιόJames Whitmore που τον βοήθησε να βρει ένα μικρό ρόλο στο τηλεοπτικό δράμα Hill Number One. Πολύ σύντομα εγκατέλειψε το κολέγιο και δούλεψε ως παρκαδόρος στα στούντιο της CBS, και πήγαινε σε οντισιόν. Τότε γνωρίζει τον Rogers Brackett, ένα σκηνοθέτη ραδιοφώνου, που έγινε ο μέντοράς του, και με τον οποίο είχε και ερωτική σχέση. Ο πρώτος του μικρός ρόλος σε ταινία ήταν στο «Fixed Bayonets» το 1951, μια πολεμική ταινία, και το 1952 συμμετέχει στο «Sailor Beware», μια κωμωδία με τους Jerry Lewis και Dean Martin.
Aφήνει το Los Angeles για τη Νέα Υόρκη, και το 1953 παρακολουθεί μαθήματα στο φημισμένο Actor’s Studio του Lee Strasberg. Πήρε ένα μικρό ρόλο στο «See theJaguar», μια παραγωγή του Broadway. Μετά από αυτό, είχε πολλές προτάσεις και η καριέρα του πήγαινε προς το καλύτερο, αφού συμμετείχε σε τηλεοπτικές παραγωγές και θεατρικά έργα. Απέκτησε τη φήμη ενός ταλαντούχου νέου ηθοποιού, αλλά με δύσκολο και ιδιότροπο χαρακτήρα. Δεν του άρεσε να επαναλαμβάνει καμία κίνηση ή ατάκα για δεύτερη φορά, γιατί θεωρούσε ότι δεν θα ήταν ποτέ τόσο καλή όσο την πρώτη φορά. Πάντως, κέρδισε το βραβείο Καλύτερου Νέου Ηθοποιού για τη σεζόν 1953/54 «Daniel Blum Theatre World Award» για το ρόλο του στο «The Immoralist».
Oι 3 ταινίες
Με μόνο τρεις μεγάλες ταινίες, ο James Dean κατάφερε να δημιουργήσει ένα θρύλο γύρω από το όνομά του, που κρατάει έως τώρα.
Τον Μάρτιο του 1954 ο Ελίας Καζάν, που τον γνώρισε στο Actor’s Studio, του δίνει ένα ρόλο στο «Εast of Eden» (Ανατολικά της Εδέμ), την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του John Steinbeck. Έπαιξε το ρόλο του Jim Stark. Ο κυκλοθυμικός χαρακτήρας του ταίριαξε τέλεια με το σενάριο. Πολλές από τις σκηνές του ήταν αυτοσχεδιασμοί, εντελώς έξω από το σενάριο της ταινίας, πράγμα που εκνεύριζε τους συναδέλφους του και τον σκηνοθέτη. Γι’ αυτό το ρόλο προτάθηκε, μετά θάνατον, γιαOscar καλύτερου ηθοποιού, και ήταν η πρώτη φορά που νεκρός ηθοποιός λάμβανε αυτή τη διάκριση.
Η επόμενη ταινία του, το 1955 είναι το «Rebel Without a Cause» (Επαναστάτης χωρίς αιτία) σε σκηνοθεσία Nicholas Ray με τον Sal Mineo και τη Natalie Wood. Έχει το ρόλο του Jim Stark, ενός ανήσυχου νέου, και η ταινία είχε θέμα την συναισθηματική αποξένωση τριών νέων ανθρώπων και τις ολέθριες συνέπειες από τη μεταξύ τους αντιπαλότητα. Αυτή η ερμηνεία καθόρισε και την εικόνα του στην αμερικανική κουλτούρα.
Αμέσως μετά άρχισε τα γυρίσματα για το «Giant» (Γίγαντας) μια επική δραματική ταινία γουέστερν, με συμπρωταγωνιστές τους Elizabeth Taylor και Rock Hudson. Εδώ έπαιξε τον Jett Rink, τον αγρότη που ξεπερνά οικονομικά και κοινωνικά τον πλούσιο Τεξανό εργοδότη του. Προτείνεται για Oscar μετά θάνατον και γι’ αυτή την ερμηνεία του.
Άλλες ταινίες: Tales of Tomorrow, Fixed Bayonets 1951, Sailor Beware 1952, Has Anybody seen my Gal? 1952, Studio One, Trouble Along the way 1953, East of Eden, 1955, Rebel without a Cause, 1955, Giant, 1956
Προσωπική ζωή
Η σεξουαλικότητά του ήταν συχνά θέμα στον κόσμο του θεάματος. Είχε αρραβωνιαστεί την Pier Angeli, αν και λέγεται ότι ήταν η σχέση ήταν ψεύτικη. Ο Dean ήταν αμφιφυλόφιλος και έκανε σχέσεις συχνά με ηθοποιούς, άντρες και γυναίκες. Liz Sheridan, Ursula Andress, Marylin Monroe, Judy Garland, Liz Taylor, William Bast, Marlon Brando, Rock Hudson κ.ά.
Ο θάνατος
Όταν ο Dean δεν ερμήνευε ρόλους ήταν επαγγελματίας οδηγός σε αγώνες ταχύτητας. Τον Σεπτέμβριο του 1955 τελείωσαν τα γυρίσματα του «Γίγαντα» και ο Dean έκανε πρόβες για το «The Corn Is Green». Η παραγωγή της ταινίας είχε σταματήσει τα γυρίσματα για λίγες μέρες, και εκείνος βρήκε τότε χρόνο για να επιδοθεί στην αγαπημένη του ενασχόληση, τους αγώνες ταχύτητας. Είχε μόλις αγοράσει μια Porsche Spyder, με την οποία σκόπευε να τρέξει στη Salinas, California. Στις 30 Σεπτεμβρίου μπαίνει στο αυτοκίνητο και είχε μαζί και τον μηχανικό του, Rolf Wuetherich. Σε μια διασταύρωση στο Paso Robles, ένας φοιτητής μπήκε στο αντίθετο ρεύμα και συγκρούστηκε με το αυτοκίνητο του ηθοποιού. Ο ηθοποιός έτρεχε εκείνη τη στιγμή με 90 χιλιόμετρα την ώρα. Η Porsche γίνεται κομμάτια, εκείνος σκοτώνεται ακαριαία και ο μηχανικός του τραυματίζεται βαριά, αλλά τελικά επιζεί. Ήταν μόλις 24 ετών. Η κηδεία του έγινε στο Fairmount, Indiana, στις 8 Οκτωβρίου 1955. Τρεις χιλιάδες θαυμαστές του συγκεντρώθηκαν έξω από την εκκλησία την ώρα της κηδείας.
Ένα μήνα μετά τον θάνατό του προβλήθηκε η ταινία «Rebel Without a Cause» στη Νέα Υόρκη και ο θρύλος του James Dean μόλις άρχισε.
Το 1956 (μετά θάνατον) προτάθηκε για το Oscar, για τις ερμηνείες του στο «East of Eden» και στο «Giant». Τιμήθηκε επίσης με αναρίθμητα ξένα βραβεία. Δημιουργήθηκανfan clubs του σε όλη την Αμερική.
Κατάφερε να δημιουργήσει ένα θρύλο γύρω από το όνομα του και παραμένει μέχρι και σήμερα μια από τις σπουδαιότερες και πιο αινιγματικές μορφές της αμερικανικής κουλτούρας. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει 18ο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.
«Να θυμάσαι:
Η ζωή είναι μικρή, σπάσε τους κανόνες -φτιάχτηκαν για να σπάσουν.
Συγχώρα γρήγορα, φίλα αργά, αγάπα αληθινά, γέλα ανεξέλεγκτα και ποτέ μη μετανοιώσεις για κάτι που σε κάνει να χαμογελάσεις.
Τα σύννεφα είναι ασημένια και το ποτήρι είναι μισογεμάτο -αν και δεν θα βρείς στον πάτο τις απαντήσεις.
Μη στενοχωριέσαι για μικροπράγματα, είσαι αυτό που έμελλε να είσαι. Χόρευε σαν να μη σε βλέπει κανένας, αγάπα σαν να είναι το μόνο που ξέρεις να κάνεις, ονειρέψου σαν να πρόκειται να ζήσεις για πάντα, ζήσε σαν να ήταν να πεθάνεις σήμερα.»
James Dean
