* Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης
και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Από το 1930 στο 2017: Σας θυμίζει κάτι οικείο αυτή η ατμόσφαιρα;
Πρόκειται για ακουαρέλα με πενάκι του George Grosz (1893 – 1959 ) που εικονίζει σκηνή από το Βερολίνο του 1930. Δύο καλοντυμένοι αστοί φλερτάρουν στη κεντρική λεωφόρο ενώ ένας άλλος – νεόπτωχος πια – επαιτεί με στανικό χαμόγελο. Προσέξτε πώς κλείνει το μάτι ο άνδρας και π’ως ανταποκρίνεται η γυναίκα. Προσέξτε την “ομιλητική ” γούνα της κυρίας αλλά και την γραβάτα του ζητιάνου.
Συνθήκες κρίσης, φιλοτομαρισμός, επίδειξη, ψευδοπατριωτισμός, υποκρισία και παρακμή. Ο Grosz που αγγλικοποίησε το όνομα του από αντίδραση, πρωταγωνιστεί στο βερολινέζικο Νταντά συνδυάζοντας την βιτριολική, πολιτική καρικατούρα με τις ζωγραφικές ποιότητες της Νέας Αντικειμενικότητας (Neue Sachlichkeit). Ως τέτοιος, συνοδοιπορεί με τον Otto Dix, τον Max Beckmann αλλά και τον Piscator ή τον Brecht. Λεπτομέρεια: Ο κομμουνιστής δημιουργός θα αυτοεξοριστεί μετά από λίγο στις ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα νομίζω πως το οξύ, σχεδιαστικό του ύφος έχει επηρεάσει ιδιαζόντως τον αυτοδίδακτο Μίνω Αργυράκη, ιδιαίτερα ως προς στην γελοιοποίηση των νεόπλουτων επαρχιωτών και της ανάλογης πόζας τους. Πάντως αμφότεροι παραμένουν επίκαιροι, αν δούμε πιο διεισδυτικά την Ελλάδα του 2017.
ΥΓ. 1ο: Κριτική στάση. Ό, τι δηλαδή λείπει δραματικά από τον τόπο μας. Όχι μόνο σε επίπεδο κοινωνίας αλλά και τέχνης και διανοουμένων. Κύρια φροντίδα να μην σπάσουν τα αυγά. Ναι, αλλά έτσι δεν θα φιάξουμε ποτέ ομελέτα.
ΥΓ. 2ο: Ανυπαρξία κριτικής και στα εικαστικά. Πλην των συμπεφωνημένων δελτίων τύπου και των δημοσιογραφικών σινδονιάδων. Και παρά την ύπαρξη πολυπληθούς Εταιρείας Τεχνοκριτών. Δεν ήρθε, φαίνεται, ακόμα η εποχή για αισθητικές συγκρούσεις ή διαφωνίες. Για σάτιρα και για κριτική. Ο καθένας βολεύεται με τους επαίνους του μικροκύκλου του και οι καλλιτέχνες σιγά – σιγά κατάφεραν να εξαφανίσουν τους κριτικούς. Αν αυτό τους ωφελήσει μακροπρόθεσμα, θα το δείξει η ιστορία.
Ευτυχώς πάντως που δεν ζουν πια ούτε ο Αργυράκης, ούτε ο Grosz. Γιατί θα έπλητταν …
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr